آموزش رگ گیری

یکی از ساده ترین روشها برای ورود و تزریق داروها و مایعات به داخل جریان خون سیستمیک رگ گیری یا کانولاسیون وریدهای محیطی است. (Peripheral intravenous cannulation) که بر حسب مورد ممکن است از سر سوزنهای ساده، بال پروانه ای (Butterfly or scalp vein needle)، آنژیوکت و غیره استفاده شود که به همگی آنها کانول (Cannula) گفته می شود.
به طور کلی از سر سوزنهای ساده به منظور نمونه گیری خون یا تزریقات لحظه ای و موقت و از آنژیوکت برای مصارف طولانی مدت استفاده می شود. اسکالپ وین برای تمامی سنین و خصوصا کودکان مناسب بوده و برای مصارف کوتاه مدت بکار می رود.
مناسب ترین محل برای رگ گیری اندام فوقانی، دست و ساعد است. از پا به دلیل ریسک بالای ترومبوفلبیت و دست و پاگیر بودن به ندرت استفاده می شود. بهتر است رگ گیری بر روی دست غیر غالب و در دیستال انجام شود تا در صورت عدم موفقیت، قسمتهای پروگزیمال قابل استفاده باشد و روی مفاصل نباشد.

شما می توانید «آموزش رگ گیری و تزریق وریدی» را از فروشگاه سایت دریافت کنید.

• پنبه های آغشته به الکل و بتادین، گاز استریل و دستکش یکبار مصرف
• کانول وریدی (برحسب مورد، سرسوزن ساده یا اسکالپ وین، آنژیوکت و …)
• سرنگ ۳ میلی لیتر و در سورت نیاز به آنستزی، لیدو کائین ۱%
• تورنیکه، نوار چسب ۱٫۵ تا ۲٫۵ سانتیمتری و در صورت لزوم تخته بازو (بیشتر برای اطفال)

1. ست سرم را به سرم وصل نموده و با جاری ساختن محلول، ست سرم را هواگیری و آماده نمایید.
2. تورنیکه را به بازو بسته و محل مناسب برای رگ گیری را مشخص کنید. اگر رگ مشخص نبود، از بیمار بخواهید انگشتان خود را چند بار باز و بسته نماید و یا اینکه با نرمه انگشتان یکی دو بار ضربه بروی محل رگ گیری مورد نظر بزنید (موجب وازو اسپاسم و برجسته شدن رگ می شود).
3. پوست محل را با بتادین و سپس الکل تمیز و سپس ضد عفونی نمایید.

الکل به تنهایی یک محلول ضد عفونی کامل نبوده ودر بیماران پر خطر حتما بایستی محل با بتادین ضد عفونی شود و بدلیل ریسک آلودگی، بهتر است در تمامی اعمال با خطر آلودگی دستکش به دست کنید.

در بسیاری از بیماران (خصوصا افراد چاق و کودکان) رگ ها قابل رؤیت نبوده و رگ بایستی از طریق لمس با نرمه نوک انگشتان سبابه و میانه شناسایی و مشخص شود.

بیشتر بخوانید: «آموزش نحوه تزریق سرم و تزریق وریدی»

با «نحوه‌ انجام انواع تزریقات» بیشتر آشنا شوید.

1. اندازه مناسب سوزن را انتخاب کنید (در اکثر موارد نمره ۱۹ تا ۲۳)
2. انگشت شصت دست (یا سبابه و میانه) غیر غالب را بر روی دیستال محل مورد نظر بگذارید و با کشیدن پوست به طرف دیستال، پوست و رگ محل ورود سوزن را ثابت نگه دارید.
3. دو بال اسکالپ وین را دو لا کرده و بین انگشتان شصت و سبابه نگه دارید و روکش سرسوزن را در آورید.
4. در حالیکه سوراخ سوزن به طرف بالا است، از فاصله نیم سانتیمتری محل ورود به داخل رگ با زاویه ۲۰ تا ۳۰ در جه از سطح پوست، سوزن را از کنار و مماس بر رگ وارد پوست نمایید و با کاهش زاویه و پس از طی مسافت ۰٫۵ تا ۱ سانتیمتر در محاذات رگ، سر سوزن را منحرف کرده و به داخل رگ وارد کنید. پس از ورود به داخل رگ (راه یافتن خون به داخل کانول) سوزن را به موازات رگ گرفته (تقریبا مماس بر پوست) و آن را تا یک الی دو میلیمتر انتهایش به داخل رگ هدایت نمایید. در صورت مهارت کافی می توان سوزن را به طور مستقیم وارد رگ نمود ولی معمولا رگ جابجا شده و موفقیت آمیز نیست.
5. پس از ورود سر سوزن به داخل رگ، تورنیکه را باز کنید و پس از استعمال یک پماد آنتی بیوتیک بر روی محل ورود سرسوزن، با نوار چسب سرسوزن را در محل خود ثابت نگه دارید.

تکنیک رگ گیری با سرسوزن مستقیم و نمونه گیری خون همانند اسکالپ وین است.

1. بر حسب اندازه رگ محل و مورد مصرف، اندازه مناسب آنژیوکت را انتخاب کنید (معمولا نمره ۱۶ تا ۲۰) (برای تزریق خون آنژیوکت ریزتر از نمره ۱۸ مناسب نیست).
2. در موارد آنژیوکت های بزرگ (کمتر از نمره ۱۵-۱۴) ابتدا پوست محل را بی حس نمایید.
3. تنه آنژیوکت را بین شست و انگشتان دوم، سوم و چهارم نگه دارید (به طوریکه سوراخ سر سوزن به طرف بالا باشد).
4. با شست دست دیگر دیستال ناحیه را به طرف دیستال بکشید تا ورید ثابت و بی حرکت نگه داشته شود.
5. همانند روش اسکالپ وین، آنژیوکت را با زاویه ۲۰ تا ۳۰ درجه وارد پوست کرده و با کاهش زاویه وارد رگ نمایید.
6. پس از ورود آنژیوکت به میزان ۰٫۵ سانتیمتر داخل رگ و مشاهده خروج خون، تورنیکه را باز کنید و سپس در حالیکه سوزن را ثابت نگه داشته اید کانول را به داخل رگ هدایت نمایید.
7. با یک انگشت پروگزیمال رگ را فشار دهید و پس از در آوردن سوزن، ست سرم یا درپوش آنژیوکت را به آن وصل کنید.
8. پماد آنتی بیوتیک موضعی بر روی سوراخ ورود کانول مالیده و با نوار چسب آنژیوکت را به پوست ثابت کنید.

• پس از خروج قسمتی از کانول هیچگاه سوزن را به داخل کانول نرانید؛ زیرا ممکن است باعث کنده شدن قسمت دیستال کانول و در نتیجه آمبولی شود.
• در صورتیکه کانول داخل رگ نباشد با شروع تزریق محلول، بیمار احساس درد کرده و محل برآمده می شود.
• در افراد مسن رگ ها اسکلروتیک و سخت هستند و به سرعت پاره و به اصطلاح بومبه می شوند. برای جلوگیری از این مساله از سوزنهای کمی کوچکتر استفاده کنید و تورنیکه را برای مدت طولانی نبندید.
• کانولهای وریدی نبایستی بیش از ۲ تا ۳ روز در یک محل باقی بمانند.

برای آشنایی با تکنیک های رگ گیری از کودکان می توانید فیلم آموزشی «فیلم آموزش رگ گیری از نوزادان و اطفال» را از فروشگاه سایت دریافت کنید.

یکی از روشهای بسیار خوب برای رگ گیری در کودکان کم سن و سال که امکان دستیابی به رگهای محیطی اندام وجود ندارد (اکثرا کودکان کوچکتر از یکسال) رگ گیری وریدهای سر (فرونتال، سوپرااوربیتال، فاسیال خلفی، تمپورال سطحی و خلف گوش) بسیار آسان است که از آن میان ورید تمپورال سطحی از همه مناسبتر است.

لوازم مورد نیاز این تکنیک همانند تکنیکهای دیگر رگ گیری محیطی است با این تفاوت که از اسکالپ وین نمره ۲۳ تا ۲۷ (معمولا ۲۲ تا ۲۴) استفاده می شود.

1. موهای محل و اطراف آنرا به اندازه کافی بتراشید.
2. با استفاده از الکل و بتادین موضع را تمیز و ضد عفونی نمایید.
3. به کمک همکار سر کودک را کمی پایین تر از سطح قلب قرار داده و سر وی را بی حرکت نگه دارید.
4. تورنیکه را دور سر ببندید.
5. همانند تکنیک رگ گیری با اسکالپ وین سر سوزن را وارد پوست و سپس رگ نمایید و تورنیکه را باز کنید.
6. چند میلی لیتر محلول تزریقی (نرمال سالین) به داخل کانول تزریق کنید و پس از اطمینان از وجود کانول در داخل رگ، آن را با نوار چسب به پوست متصل و ثابت نمایید.
7. برای جلوگیری از در آمدن اتفاقی کانول، کودک را در حد مورد نیاز محدود (restrain) کنید.

یکی از روشهای ساده نمونه گیری خون در کودکان کم سن و سال که امکان دسترسی به رگهای محیطی اندام وجود ندارد (خصوصا کودکان دهیدراته یا چاق و یا کمتر از یکسال) گرفتن خون از ورید جوگولار خارجی است. محل مناسب برای آن، مسیر عبور رگ بر روی عضله استرنوکلوئیدوماستوئید است.

اصول کلی نمونه گیری خون از سایر وریدهای محیطی و چه در بالغین همانند این روش است.

• اسکالپ وین یا سرسوزن نمره ۲۱ تا ۲۳
• سرنگ ۲ تا ۵ میلی لیتر
• پنبه های الکلی و بتادینه
• گاز استریل و لوله های مورد نیاز جمع آوری خون برای آزمایشات مربوطه

1. کودک را به صورت طاق باز قرار دهید، بطوری که شانه های وی در لبه تخت قرار گیرد و سر به یک طرف چرخیده و ۱۵ تا۲۰ درجه به پایین خم شود.
2. دستیار کودک را بی حرکت نگه دارد.
3. محل مورد نظر را با بتادین ضد عفونی نموده و سپس با پنبه آغشته به الکل پاک و با گاز خشک کنید.
4. با تحریک (نظیر ضربه زدن به کف پا)کودک را به گریه بیاندازید تا ورید ژوگولار خارجی پر و برجسته شود.
5. به کمک یک دست سر کودک را بی حرکت نگه داشته و پوست دیستال محل را کمی تحت کشش قرار دهید تا رگ ثابت شود.
6. سر سوزن یا اسکالپ وین متصل به سرنگ را از کنار و به موازات رگ، وارد پوست و پس از mm 3-2 طی مسافت وارد رگ نمایید .
7. حین ورود سر سوزن به داخل رگ، سرنگ را تحت پونکسیون قرار دهید تا در صورت ورود سر سوزن به داخل رگ مشخص شود. پس از وارد شدن سر سوزن به داخل رگ آن را ثابت نگه داشته و به آهستگی مقدار خون مورد نیاز را پونکسیون نمایید و در پایان سر سوزن را در آورده و با چسباندن پنبه آغشته به بتادین برروی محل پونکسیون، کودک را به حالت عادی باز گردانید.