بهداشت محیط در بیمارستان
بیمارستان مؤسسه پزشکی است که با استفاده از امکانات تشخیصی ، درمانی ، بهداشتی ، آموزشی و تحقیقی به منظور بهبودی بیماران سرپائی و بستری به وجود می آید و آسایش و ایمنی بیماران و کارکنان خود را تأمین می نماید. نتیجه مطلوب در مراکز درمانی و بهداشتی هنگامی حاصل می گردد که تلاش کارکنان در محیطی بهداشتی ،استاندارد و قابل قبولی انجام پذیرد.
بهداشت محیط:
تعریف: بهداشت محیط بیمارستان شامل کلیه اقداماتی است که از انتقال عوامل بیماریزای محیط خارج به داخل بیمارستان و بالعکس جلوگیری می کند . در این راستا عوامل محیطی همچون آب ، فاضلاب ، زباله ،هوا، غذا و … باید به نحوی کنترل شوند تا علاوه بر ایجاد محیطی سالم و بهداشتی ، به بهبود بیماران نیز کمک نماید.
اصول بهداشت محیط در بیمارستان:
محیط بیمارستان نقش مهمی در ایجاد عفونت های بیمارستانی مرتبط بازی می کند محیط بیمارستان شامل اجزاء زیادی می باشد اگر وضعیت ساختمانی شامل ساختار ، پنجره ها ، تهویه ، نحوه جمع آوری و دفع فاضلاب و سرویس های بهداشتی ، محل اختصاص داده شده به جایگاه موقت زباله ، آب مصرفی و حتی انتخاب و تخصیص اتاق ها در جهات مختلف به منظور ارائه خدمات بهداشتی و درمانی هدفمند نبوده و بر اساس کار کارشناسی انجام نگرفته باشد بازدهی مطلوب نداشته و احتمال عاید شدن نتیجه منفی و غیر منتظره نیز وجود خواهد داشت و عکس قضیه فوق نیز صادق است. بدین معنا که جنانچه احداث این مراکز بر اساس استاندارد های جهانی و با پیشرفته ترین وسایل و ابزار نیز مجهز شده باشد ولیکن از نیروهای نا کارآمد و آموزش ندیده و یا از افراد بی تعهد و سود جو و تاجر پیشه استفاده گردد باز نتیجه مطلوب عاید نخواهد گردید .
جهت کاهش انتقال میکرو ارگا نیسمها از وسایل و محیط اطراف، متدهای نظافت، ضد عفونی و استریلیزاسیون مناسب مورد نیاز می باشد . سیاستها وروشهای جدید با توجه به امکانات و تسهیلات در دسترس باید تدوین شوند .رعایت اصول بهداشت محیط و بهسازی در بیمارستان علاوه بر کم کردن مخازن قوی میکروارگانیسم ها، اثر مهمی در زیبایی محیط و جلب اعتماد بیماران خواهد داشت.
شرایط بهداشتی بخش ها براساس آیین نامه تاسیس بیمارستانها :
- کف کلیه قسمت ها بایستی سالم ، قابل شستشو و غیرقابل نفوذ به آب و بدون ترک خوردگی باشد .
- محل اتصال دیوار و کف بصورت بدون زاویه بوده تا نظافت براحتی انجام پذیرد .
- دیوار کلیه قسمت ها بایستی سالم ، فاقد شکستگی و ترک خوردگی ، تمیز و به رنگ روشن بوده و تا ارتفاع حداقل۱/۸ متر قابل شستشو باشد.
- سقف در کلیه قسمتها با یستی سالم ، صاف بدون ترک خوردگی و به رنگ روشن رنگ آمیزی شده و همیشه تمیز باشد.
- توالت ، دستشو یی و حمام ها با یستی دارای شرا یط بهداشتی از نظر وضعیت کف و د یوارها و سقف ( کف محوطه توالت و دستشویی و حمام موزا ییک یا سنگ یا کاشی مخصوص و یا پوشش های مشابه و دیوارها تا سقف کاشی کاری و سقف حمام قابل شستشو باشد ( بوده و توالت ها دارای فلاش تانک و تهویه مناسب باشند.
- در اتاق های بیش از دو تخت نصب دستشو یی با اطراف کاشی کاری شده به ابعاد یک متر در یک متر و اتصال فاضلاب آن به سیستم فاضلاب بیمارستان ضروری است.
- نصب دستگیره جهت استفاده بیمار از توالت الزامی است.
- قفل توالت و حمام بخش ها بایستی قابل باز شدن از بیرون باشد( با کلید مخصوص )
- کلیه پنجره های باز شو اتاق بایستی مجهز به توری سیمی ضد زنگ باشد.
- میزان نور طبیعی و مصنوعی در اتاق های بستری بیمار باید مناسب باشد.
- کلیه تختخوابها سالم و رنگ آمیزی شده باشد. (تختخواب های استیل نیازی به رنگ آمیزی ندارند
- کلیه وسایل تخت بیمار از قبیل تشک، پتو، بالش، ملحفه ها و روتختی با ید بطور مرتب تعو یض گردد. به نحوی که پیوسته سالم، تمیز و عاری از آلودگی باشد.
- کلیه پنجره های مشرف به خیابان های پرسروصدا باید دارای شیشه دو جداره باشد.
- میز مخصوص غذا و کمدها ی کنار تخت با یستی سالم و رنگ آمیزی شده و تمیز باشد و فاقد گوشه های تیز باشند(میزها و کمدهای استیل نیازی به رنگ آمیزی ندارند.)
- اتاق ها و کلیه وسایل و تجهیزات موجود در آن بطور روزانه نظافت گردد.
- به منظور ایجاد حرارت و برودت لازم در اتاق ها ترجیحاً بایستی از سیستم تهویه مطبوع استفاده و در غیر اینصورت حداقل از سیستم حرارت مرکزی )شوفاژ و کولر) استفاده شود.
- تهویه کلیه اتاق ها می بایست به نحو مناسب و بهداشتی انجام شود.
- کلیه اتاق های بستری می بایست دارای زباله دان دردار ، قابل شستشو ، ضد زنگ و مجهز به کیسه زباله بودو مرتباً زباله ها تخلیه و زباله دان ها شستشو و ضد عفونی شود.
- از استقرار گلدان های خاک دار در کلیه اتاق های بیماران خودداری گردد.
- کف کلیه اتاق ها و راهروها در بخش ها با یستی بطور مرتب نظافت و در صورت نیاز با محلول مناسب ضدعفونی گردد.
- کلیه توالت ها ، دستشویی ها و حمام های بخش ها بایستی بطور مرتب و روزانه تمیز و ضدعفونی گردد.
نظافت محیط بیمارستان:
- نظافت مرتب و روزانه بیمارستان بصورتیکه محیط تمیز وعاری از گرد وغبار باشد.
- %۹۰ میکرو ارگانیسم ها در جرم های قابل مشاهده وجود دارند و هدف از نظافت روزانه بیمارستان ریشه کنی یا کاهش این جرم ها می باشد . باید توجه داشت درصورت عدم جرم زدایی مکانیکی مواد شوینده ها ومواد ضدعفونی کننده نمی توانندفعالیت ضد میکروبی خود را بطور مناسب اعمال نماید.
- لازم است سیاستهای خاصی در ارتباط با بکارگیری روشهای مناسب با فواصل زمانی استاندارد جهت نظافت دیوارها،کف پوشها، رختخوابها پرده ها ، اثاثیه ،حمامها، توالتها و کلیه وسایل مورد استفاده بکار گرفته شود.روشها باید جهت احتمال آلودگی ومتناسب با نوع ضدعفونی اختصاصی شود.
بر این اساس بیمارستانها به چهار منطقه تقسیم می شوند:
- منطقه : A مناطقی از بیمارستان ها که تماس با بیمار ندارند مثل پذیرش،پاویونها وکتابخانه، که نظافت عادی توصیه میشود.
- منطقه: B مکان های نگهداری بیمارانی که عفونی نبوده یا حساسیت بالایی ندارند،لازم است روشهایی جهت نظافت این مکانها به کار گرفته شود که گرد وغبار ایجاد نکند . استفاده از جارو های برقی یا معمولی در این مناطق توصیه نمیشود. ابتدا باید هرگونه آلودگی با خون ومایعات دیگر بدن ضدعفونی شده و سپس نظافت انجام گیرد.
- منطقه C:بخش های ایزوله یا بیماران عفونی شده ، نظافت با مواد شوینده های مناسب وسپس محلولهای ضدعفونی کننده لازم است .جهت جلوگیری از انتقال و انتشار عفونت هر اتاق باید با وسایل جداگانه نظافت شود.
- منطقه : Dبیماران با حساسیت بسیار بالا ( حفاظت به صورت ایزولاسیون ) یا سایر مکانهای محافظت شده از قبیل اتاق های عمل، اتاق های زایمان ، بخش مراقبت های ویژه ، بخش نگهداری نوزادان نارس و بخش دیالیز که نیاز به استفاده از محلولهای مواد شوینده و ضدعفونی کننده دارد، لازم است در این مکانها از وسایل نظافت مجزا استفاده شود.
تمام سطوح و توالتها درمناطق D، C، B باید روزانه نظافت گردند. ، در صورت رویت آلودگی باید محل آلوده سریعا نظافت ودر صورت نیاز گندزدایی گردد.
شرایط بهداشتی بخشها:
-۱ کف کلیه اتاقها و راهروها، بایستی روزانه نظافت و در صورت نیازبا ماده پاک کننده (وایتکس یا آب ژاول) ضد عفونی گردد.
-۲ کلیه توالتها و حمامها و دستشویی های بخش باید بطور روزانه ، تمیز گردند. ضمناً درهنگام شستشو کلیه شیرآلات و اتصالات نیز بایستی شستشو شود.
-۳ کلیه وسایل تخت بیمار از قبیل پتو ، ملحفه ها و روتختی و … باید بطور مرتب تعویض گردد بنحویکه پیوسته سالم تمیز و عاری از آلودگی باشد.
-۴ در هنگام تعویض ملحفه بایستی از دستکش و ترجیحاً ماسک استفاده شود.
-۵ جهت نظافت قسمتهای مختلف بخش از جمله استیشن ، یخچال، میز بیمار ، تلفن ، تخت و … باید ازدستمال های جداگانه استفاده شود.
-۶ اگر از پارچه چند بار مصرف برای پاک کردن استفاده می شود باید پس از انجام کار، شسته ( ترجیحا در ماشین لباس شویی ) ، گندزدایی و خشک گردد . همچنین برای هر قسمت، پارچه جداگانه مصرف گردد.
-۷ سطلهای زباله درب دار ، مجهز به کیسه زباله با رنگ مناسب در کلیه اتاقها و سرویسهای بهداشتی بایستی قرارداشته باشد.
۸- کلیه وسایل برنده ونوک تیز بایستی در ظرف درب دار Safety Box جمع آوری و بعد از پر شدن به جایگاه زباله منتقل شود.
-۹ کلیه کفشورهای موجود در قسمتهای مختلف بایستی مجهز به توری بوده و این توریها روزانه نظافت شوند.
-۱۰ تی های مورد استفاده در هر بخش بایستی بعد از هر بار استفاده کاملاً شسته و بوسیله دستگاه تی شوی خشک وسپس آویزان شود، از قرار دادن تی ها بصورت مرطوب روی زمین اکیداً خودداری شود.
-۱۱ ظروف صابون مایع بعد از هر بار خالی شدن بایستی شسته و خشک شود و بعد از آن اقدام به پر نمودن نمود.
-۱۲ خدمه بایستی در هنگام شستشوی سرویسهای بهداشتی از دستکش مخصوص و چکمه استفاده نمایند.
-۱۳ از قرار دادن گلدانهای خاکدار در بخش بایستی خودداری شود.
-۱۴ ظرف غذای بیمار عفونی با هماهنگی آشپزخانه بایستی یکبار مصرف در نظر گرفته شود.
-۱۵ میز مخصوص غذای بیمار بایستی بعد از هر بار استفاده با دستمال مخصوص نظافت شود.
-۱۶ تخت بیمار بایستی به طور مرتب و بعد از ترخیص بیمار کاملاً ضد عفونی شود.
-۱۷ داخل کابینها بایستی بطور مرتب نظافت و از پهن کردن روزنامه داخل آنها خودداری شود.
-۱۸ باقیمانده نان وغذای پرسنل بایستی روزانه از بخش خارج شود.
سطوح خدماتی
۱ – سطوحی که کمترین تماس دست با آنها وجود دارد ( مثل کف و سقف (هنگام وجود آلودگی یا لکه ترشحات و نیز هنگامی که بیمار از مرکز مرخص می شود، به انجام نظافت به طور منظم نیاز دارد. (کف حداقل در هر شیفت کاری یک بار نظافت شود)
– ۲ سطوحی که دست به طور مکرر با آنها در تماس است مانند: دستگیره درب ها، نرده های تخت ها، کلیدهای برق،دیوارهای اطراف دستشویی در اتاق بیمار وحاشیه پاراوان ها
روش کار ، تناوب دفعات نظافت و محصولات مورد استفاده به وسیله سیاست هر مرکز بهداشتی درمانی و برنامه مسئول واحد یا بخش مربوطه که از قبل تعیین گردیده انجام می شود
نکاتی در خصوص نظافت سطوح خدماتی:
۱- سطوح خدماتی نیاز به انجام نظافت و گردگیری به صورت منظم دارند.
۲- شرایط محیطی خشک ، موقعیت مناسبی برای دوام و ماندگاری کوکسی های گرم مثبت در ذرات گرد وغبار موجود بر روی سطوح فراهم میکند.
۳-(گونه های استافیلو کوک کواگولاز منفی)درمناطق مرطوب ، محیط مناسبی برای رشد و دوام باسیل های گرم منفی به شمار می آیند.
۴- قارچ ها نیز در گرد و غبار یافت می شوند و در رطوبت تکثیر پیدا می کنند و سبب فیبروز مواد می شوند.
۵- اکثر سطوح خدماتی را با توجه به ماهیت سطح ونوع و درجه آلودگی آن می توان به وسیله آب و مواد شوینده و یا با یک ماده ضد عفونی کم اثر تمیز کرد.
۶- جداول زمان بندی و روش های انجام نظافت و ضدعفونی بر اساس بخش های مراکز درمانی، باید تنظیم گردد.
۷- عمل حذف واقعی آلودگی از طریق پاک کردن با دستمال یا برس زدن به همراه مواد شوینده وگندزدا انجام می شود .
۸- تمیز کردن آلودگی قابل رویت بر روی دیوارها، در و چها رچوب آن ، پرده ها و پنجره ها تاکید میگردد.
۹- تحقیقات نشان میدهند که ضد عفونی کردن کف اتاق ها مزیتی به نظافت به وسیله آب و پاک کننده ها به طور منظم نداشته وتاثیر خاصی بر روی عفونت های بیمارستانی ندارد.
۱۰- سطل های حاوی مواد اغلب در حین نظافت آلوده می شوند و استفاده از این محلول ها باعث می شود .
۱۱- انتقال میکرو ارگانیسم ها به محیط افزایش یابد بنابراین محلول های نظافتی باید مرتبا تعویض شوند.
۱۲- پارچه وسر ابزار زمین شوی به ویژه آنهایی که در محلول پاک کننده آلوده به صورت غوطه ور رها شده باشنداز دیگر منابع آلوده کننده می باشند.
۱۳- پارچه و سر تی زمین شوی باید بعد از استفاده شسته شود و قبل از استفاده مجدد خشک شود .
۱۴- باید پس از هربار مصرف ماده ضدعفونی کننده و پاک کننده در سطل دور ریخته شود و بامحلول تمیز دیگرجایگزین شود.
۱۵- جهت جلوگیری از آلودگی های باکتریال محلولهای پاک کندده و ضدعفونی کننده سطوح که نیاز به رقیق سازی دارندباید تازه وبه صورت روزانه تهیه گردد واز نگهداری آنها برای روز بعد خودداری گردد.
۱۶- وسایل نظافت از جمله تی ها ، سطل ها وپارچه ها جهت کار برد در مناطق مختلف کد بندی شده باشند.
نظافت دیوارها، سقف و سایر سطوح :
در صورتیکه این سطوح تمیز، صاف ،خشک و سالم باشند .احتمال خطر عفونت بسیار پایین می باشد. نظافت دیوارها و سقف جهت جلوگیری از آلودگی و کثیفی ظاهری بایستی در فواصل منظم و در حد کافی صورت گیرد تا خاک و لکه بر روی آنها مشاهده نشود. این فاصله بطور معمول نبایست از ۱۲ تا ۲۴ ماه جهت بخش های معمولی و از ۶ ماه برای اتاقهای عمل تجاوز نماید. گندزدایی این قسمتها مورد نیاز نمی باشد مگر در صورت مشاهده آلودگی شناخته شده خون، ادرار یامایع آلوده کننده که باید پاک شود . درزمان پاک کردن دیوارها سطوح آنها باید حتی المقدور خشک نگهداشته شود .آسیب دیدن دیوارها و از بین رفتن رنگ و روی آنها باعث مشخص شدن گچ زیر آن شده وخون ریخته شده به طور کامل پاک نمی شود و به دنبال مرطوب شدن ، به شدت با باکتری آلودگی پیدا می نماید . بنابراین این گونه دیوارها باید به سرعت ترمیم شوند بویژه در اتاق عمل.
روی کمدها باید روزانه با یک محلول مواد شوینده تازه تهیه شده و دستمال یک بار مصرف پا ک شود . در صورت لزوم بایستی سایر اثاثیه نیز به همین روش پاک شوند . قفسه ها و طاقچه ها باید به طور مرتب با دستمال مرطوب گردگیری و اگر گرد و خاک روی آن تجمع می یابد لازم است مدت زمان نظافت نزدیکتر شود.
توجه: نیازی به گندزدایی این سطوح نمی باشد مگر اینکه با مایعات عفونی بدن و سایر مواد بالقوه عفونی آلوده شده باشند.
توالتها :توالت ها حداقل روزانه یکبار بایستی نظافت شوند، همچنین اگر به وضوح و به صورت قابل روئیت آلوده شوند باید پاک گردند جهت نظافت روتین استفاده از محلول مواد شوینده کافی است، در مورد توالت فرنگی مشترک بعد از استفاده بیمارانی که مبتلا به عفونت دستگاه گوارش می باشند ضد عفونی نمودن الزامیست ، مایع ضد عفونی کننده مورد استفاده وایتکس ۰,۵ % بوده و پس از استفاده از آن محل نشستن، بایستی با آب شستشو شده و قبل از استفاده خشک گردد.
لازم به ذکر است ریختن ماده گندزدا به داخل سوراخ توالت یا فاضلاب خطر عفونت را کم نمی کند. (در زمان اپیدمی بیماریهای روده ای پس از استفاده بیمار میتلا از توالت بهتر است از یک ماده گندزدا مانند کرئولین یا آب آهک جهت گندزدایی فاضلاب استفاده گردد)
برس مخصوص پاک کردن توالت باید به اندازه کافی آبکشی شده و بعد خوب تکان داده شود تا آب آن تخلیه گردد و بعد به صورت خشک نگهداری شود . از اسفنج نباید برای پاک کردن سطوح استفاده کرد.
دستگیره ها و کلید های برق باید حداقل روزی یکبار پاک شوند.
سینکها و محل شستن دست ها: محل شستشوی دستها بایستی حداقل بصورت روزانه توسط پرسنل خدمات تمیز گردد. استفاده از مواد مواد شوینده برای نظافت روتین کافیست ضمناًدر هنگام شستشو کلیه شیر آلات و اتصالات نیز بایستی شستشو شود در مواردی که بیمار عفونی یا مبتلا به ارگانیسم های مقاوم و یا ارگانیسم های مشکل زا باشد، بایستی از ماده ضدعفونی کننده استفاده شود، ماده ضد عفونی مناسب همان وایتکس ۵/۰% می باشد.
حمام :حمام باید حداقل روزی یک بار توسط پرسنل خدمات شسته شوند ضمناًدر هنگام شستشو کلیه شیرآلات، دوش و اتصالات نیز بایستی شستشو شود. بیماران نیز باید تشویق شوند تا بعد از هر بار استحمام ،حمام را پاک و تمیز کنند .برای پاک کردن به طور روزانه ، استفاده از یک ماده مواد شوینده کافی است . بعدازاستحمام بیماران عفونی یا قبل از استحمام بیمارانی که زخم باز دارند باید حمام را گندزدایی نمود که برای این کار ازترکیبات کلر دار که خاصیت خورندگی نداشته باشد می توان استفاده نمود.
دستورالعمل شستشوی پرده ها :شستشوی پرده های هر بخش بر حسب نوع آن متفاوت است . شستشوی پرده های پارچه ای معمولاً هر سه ماه یکباربا آب مواد شوینده کافی است .در صورت آلوده شدن پرده ها با ترشحات عفونی بیماران باید گندزدایی نیز انجام گیرد.
نظافت یخچال :یخچالها باید بصورت هفتگی تمیز شوند و باید دقت شود از گذاشتن پلاستیک سیاه داخل یخچال خودداری شود .پارچه مورد استفاده جهت نظافت یخچال باید از وسایل نظافت سایر قسمتها مجزا باشد.
نظافت قاب عکس ها و تلویزیون :با دستمال مرطوب به صورت هفتگی گردگیری شود.
دستورالعمل شستشوی سطل های زباله:در پایان هر شیفت کاری که زباله ها تخلیه می شود بایستی سطلهای زباله با آب داغ و مواد شوینده ( مواد پاک کننده ) شستشو شود و به صورت وارونه نگهداری شود تا خشک شود و سپس کیسه زباله جدید با رنگ مناسب کشیده شود.
دستورالعمل شستشو و نظافت انبار بخش:انبارها باید هر هفته با دستمال مرطوب گردگیری شود و از گذاشتن کارتن درانبار جداً خودداری شود.
دستورالعمل شستشوی تخت و لاکر:تختها و لاکرهای بیماران را باید بعد از ترخیص هر بیمار با ماده مواد شوینده شسته و سپس خشک کنید . در مورد بیماران عفونی از یک ماده گندزدا استفاده و سپس با یک ماده مواد شوینده شسته و آب کشی و خشک کنید. در هنگام داشتن بیمار درتخت می توان با یک دستمال مرطوب به مواد ضدعفونی کننده تخت و لاکر را ضدعفونی کنید.
تشک و بالشها :باید داخل روکش ( رویه ) ضد آب قرار گیرند و اگر احتمال آلودگی آنها با مایعات بدن بیمارمی رود در داخل یک رویه ضد آب دیگر نیز قرار گیرند . برای رفع آلودگی روکش ها استفاده از محلول مواد شوینده و خشک کردن آنها معمولا کافی است.
نظافت ترالی پانسمان و دارو:قبل از انجام کار و پایان هر شیفت کاری بایستی روی ترالی با (محلول ضدعفونی کننده سطوح سایا سپت اچ پی ۲٪ Sayasept HP یا الکل۷۰ % یا محلول دکونکس AF ۵۰ ضدعفونی) شود.
دستورالعمل شستشو و ضدعفونی بدپن( لگن):برای جلوگیری از انتقال عفونت پس از استفاده یا جابجایی بدپن ( لگن) حتماً بایستی دستها شسته شوند حتی اگر ظرف مورد نظر ظاهراً تمیز باشد. لگن ها بایستی در ماشین شستشوی لگن شستشو و ضد عفونی گردد.در صورت خرابی یا عدم وجود دستگاه شستشو در بخش ، بصورت جایگزین می توان از محلول وایتکس ۱۰/ ۱استفاده نمود.
دستورالعمل شستشو و ضدعفونی ظرف ادرار ( یورین باتل ):لوله ها در پایان هر شیفت در محلول وایتکس۱۰/۱ ضدعفونی می گردد و در قفسه مخصوص قرار داده می شود تا خشک شود ضمناً هنگام تحویل لوله و لگن از انبار به بخش پشت آن تاریخ زده می شود و بعد از یک هفته از رده خارج می شود.
نکاتی در مورد استفاده از وسایل جهت نظافت:
جهت نظافت حمام ها و سینکها بایستی از برس های نایلونی استفاده شود استفاده از دستمالهای پنبه ای یا برسهای غیر پلاستیکی موجب آلودگی شدید آنها شده و ضدعفونی آنها را مشکل می کند. به همین دلیل نباید مورد استفاده قرارگیرد. در صورتیکه پارچه های چند بار مصرف برای نظافت استفاده می شوند، پارچه ها بایستی پس از هر باراستفاده شسته شده و سپس خشک گردند. استفاده از پارچه های مختلف برای محل آشپزخانه و یا غذا خوری ضروری میباشد و استفاده از پارچه ها با رنگهای مختلف این جداسازی را کاملا“ آسان نموده است.
پاشیده شدن خون و مواد آلوده بدن در محیط :به دنبال ریخته شدن موادی مانند ادرار یا غذا ، پاک کردن آن محل با آب و یک ماده مواد شوینده معمولاکافی است ولی اگر ترشحات ، حاوی ارگانیسم های بالقوه خطرناک باشند باید از یک ماده گند زدا استفاده کرد.
برای پاک کردن ترشحاتی که از آلودگی آنها مطمئن هستیم باید همیشه دستکش یک بار مصرف پوشید و اگر خطر آلودگی لباس نیز وجود دارد بایستی از آپرون پلاستیکی ( یک بار مصرف) استفاده گردد .
در صورت پاشیده شدن خون ومایعات آلوده به خون در محیط ( به دلیل احتمال آلودگی باعوامل بیماری زاو(… HIV منتقله از راه خون توصیه می شود که :
-۱ دستکش و در صورت لزوم سایر محافظ ها پوشیده شود.
-۲ خون ومواد آلوده با حوله یک بار مصرف جمع آوری و پاک شود ( حوله یک بار مصرف به دستمال کاغذی و یا ساخته شده از الیاف پنبه گفته می شود که فقط یک بار مورد استفاده قرار گرفته و سپس همانند دیگر زباله ها از بین می رود.)
-۳ محل مورد نظر با آب و مواد شوینده ( صابون ) شسته شود.
-۴ با محلول وایتکس( آب ژاول خانگی ، وایتکس) گندزدایی شود
در مواردی که استفاده از وایتکس موجب آسیب رساندن به سطوح می گردند، استفاده از ماده جایگزین مانند(محلول ضدعفونی کننده سطوح سایا سپت اچ پی ۲٪ Sayasept HP یا محلول دکونکس AF ۵۰ ضدعفونی آب اکسیژنه ۳% یا هالامید) مناسب می باشد. ذکر این نکته ضروری است که مایع ضدعفونی کننده بایستی بطور صحیح و دقیق رقیق شده و برای هر بار استفاده بصورت تازه تهیه گردد.
در صورتی که مقدار زیاد خون یا مایعات آلوده به خون در محیط ریخته شده ( بیشتر از ۳۰ سی سی) یا اگر خون و سایر مایعات ، محتوی شیشه شکسته با اشیا ء نوک تیز باشند باید :
-۱ حوله یک بار مصرف روی آن پهن نمود و موضع را پوشاند .
-۲ روی آن محلول هیپوکلیریت سدیم با رقت ۱۰ % ریخت و حداقل ۱۰ دقیقه صبر کرد
-۳ با حوله یک بار مصرف آن را جمع کرد.
-۴ با آب و مواد شوینده محل را پاک و تمیز نمود .
-۵ با محلول وایتکس ( آب ژاول) گندزدایی انجام شود. مانند شرح قبلی
-۶ با محلول ضدعفونی کننده سطوح (سایا سپت اچ پی ۲٪) یا (محلول دکونکس ۲٪ ۵۰ AF ) ضدعفونی صورت گیرد.
دستورالعمل استفاده از صابون مایع:
درصورتیکه هنگام استفاده از صابون مایع اطراف ظرف دستشویی آلوده به قطرات صابون گردید، بایستی روزانه تمیز و صابون های اضافی پاک گردد. پس از اتمام صابون موجود در ظرف صابون مایع، از پرکردن مجدد آن خودداری کرده و حتماً پس از شستشو و خشک کردن ظرف، اقدام به پرکردن آن نمایید. باقی ماندن آلودگیها در اطراف ظرف مذبور و یا پرکردن مجدد آن، بدون شستشو و خشک نمودن، باعث رشد باکتریهای بیمارستانی در صابون مایع می شود.
دستورالعمل استفاده از تی ها:
وسایل مربوط به نظافت از قبیل سطل ها، نخ تی باید بصورت خشک و در محل مناسب نگهداری شود . تی ها باید همیشه آویزان باشند و در صورت امکان در هوای آزاد نگهداری شوند. خشک نمودن وسایل تمیز کننده زمین لازم بوده زیرا براحتی با باسیل های گرم منفی آلوده می شوند و آلودگی بصورت موقت به سطح زمین منتقل می شود.
بهتر است در هر بخش تی ها با سه نوع رنگ دسته مشخص می شوند :
-۱ سفید( اتاقهای پرسنل)
– ۲ سبز یا آبی ( اتاقهای بیماران و راهرو)
-۳ زرد ( اتاق ایزوله)
باتوجه به میزان استفاده نخ تی هر یک الی دو هفته یکبار باید تعویض شوند.
نکات بهداشتی که پرسنل خدمات باید به آن توجه نمایند:
-۱ علاوه بررعایت بهداشت فردی وآراستگی ظاهر , کوتاه بودن ناخن ها و شستشوی مرتب دستها وداشتن کارت تندرستی, هنگامی که پرسنل با هر گونه آسیب پوستی از قبیل فرو رفتن اجسام نوک تیز، پاشیدن مستقیم موادخونی به چشم و … مواجه میشوند، بایستی هرچه سریعترجهت پیگیری و انجام واکسیناسیون وکلیه ا قدامات بهداشتی به پرستار کنترل عفونت مراجعه نمایند. (لا زم به ذکر است در صورت آسیب باوسیله تیز محل را سریعا فشار داده تا خون خارج و سپس شسته شودو در صورت پاشیدن خون به نقاط مخاطی محل با اب تمیز شسته شود )
-۲ ضمن استفاده از لباس فرم وکفش کار مناسب و تمیز و نیز سایر وسایل حفاظت فردی لباسهای کار بایستی در بیمارستان شسته و نگهداری شده و از بردن آنها به منزل اکیداً خودداری گردد.
-۳ برای تمیز کردن استیشن، اتاق بیماران، یخچال بیماران، یخچال پرسنل، و کلیه جاهای کثیف و تمیز ازدستمالهای جداگانه استفاده شود. دستمالها باید پس از هر بار استفاده، شستشو و کاملاً خشک شوند.
-۴ از دست زدن به جاهای تمیز مثل تلفن، استیشن، داخل یخچالها و …….. با دستکش یا دست آلوده اکیداً خودداری گردد، چون باعث ایجاد بیماری در تمامی پرسنل میشود.
-۵ برای جمع آوری زباله و شستشوی توالتها بایستی از دستکش مخصوص استفاده شودودقت لازم دررعایت ضوابط مدیریت پسماندهای عفونی وغیرعفونی بعمل آید(زباله های عفونی درکیسه های زردرنگ وسطل زردرنگ باالصاق برچسب مخصوص پسماند عفونی – زباله های غیرعفونی در کیسه های سیاه رنگ وسطل های آبی رنگ باالصاق برچسب مخصوص پسماند غیرعفونی ) سفتی باکس ها حتماً دارای برچسب مشخصات وتاریخ بوده و قبل ازجمع آوری وانتقال درب آن ها محکم بسته شود.
-۶ در هنگام کار از لباس کار مناسب و دستکش و در هنگام شستشوی سرویسهای بهداشتی حتماً ازچکمه استفاده گردد.
-۷ کلیه وسایل شخصی بایستی در کمد لباس مخصوص قرار داده شده و از قرار دادن این وسایل در سایرقسمتهای بخش خودداری گردد
-۸ تلفنهای همراه می تواند عامل انتقال عوامل بیماری زا وآلودگی ها باشند که راه مقابله باآن رعایت مواردکنترل عفونت وشستن دستها است .
۹- ظروف صابون مایع پس ازتخلیه کامل وشستشو پر شوند و از ریختن صابون مایع غیر همرنگ درظرفی که هنوز مایع آن تمام نشده است جداً خودداری گردد.
توجه: مسئولیت نظارت برحسن انجام موارد فوق برعهده سرپرستار( مسئول شیفت) میباشد.
دستور العمل نکات بهداشتی در مورد جمع آوری و تفکیک البسه در بخشها:
-۱ اگر ملحفه ها به خون و سایر مایعات بدن آلوده باشد بایستی از وسایل حفاظتی مثل دستکش و ماسک استفاده شود.
-۲ پرسنل مسئول جمع آوری البسه بایستی بر علیه بیماری هپاتیت B واکسینه شده باشند.
-۳ در هنگام جمع آوری البسه باید آرامش کامل داشت و از شتابزدگی اجتناب نمود.
-۴ ملحفه های غیر عفونی بایستی در بین ها ی جمع آوری ملحفه قرار داده شود.
-۵ ملحفه های آلوده شده با خون و یا سایر مایعات بدن بایستی در کیسه های پلاستیکی زرد رنگ قرارداده شود.
-۶ در هنگام جمع آوری ملحفه های آلوده با خون و سایر مایعات بدن بایستی ملحفه بصورتی پیچیده شودکه قسمت آلوده در وسط ملحفه محفوظ نگه داشته شود.
-۷ در حین جمع آوری البسه و قرار دادن آنها در داخل کیسه باید از عدم باقی ماندن وسایل نوک تیز وسوزن در داخل ملحفه ها اطمینان حاصل نمود.
-۸ البسه بعد از جمع آوری باید روزانه توسط پرسنل کمک بهیاری به لنژری منتقل گرددو در هنگام انتقال البسه ، پرسنل از ماسک و دستکش استفاده کنند.
-۹ انتقال البسه تمیز باید توسط پرسنل کمک بهیار با ترالی مخصوص حمل البسه تمیز انجام گیرد.
-۱۰ کیسه های پارچه ای ( بین ها ) هفته ای ۱ بار و در صورت لزوم جهت شستشو به لنژری منتقل گردد.
دستورالعمل گل و گیاهان موجود در بخش های درمانی :
گل های تازه ، گل های خشک و گیاهان گلدانی به طور معمول در مراکز بهداشتی درمانی یافت می شونددر تحقیقات گوناگون تعداد و انواع میکروارگانیسم های موجود در آب گلدان ها را ارزیابی کرده اند . اغلب در این گلدانها باکتریهای گرم منفی و در بیشتر مواقع پسودوموناس آئروجینوزا وجود دارند . این باکتری شایعترین ارگانیسمی است که گل های داوودی و دیگر گیاهان گلدانی جدا می شود و گلدانها مکان مناسبی برای گونه های مختلف قارچ ها ا ز جمله فوزاریوم وآسپرژیلوس می باشند . همچنین شواهد زیادی در باره نقش گیاهان موجود در بخش ها ، با افزایش خطر عفونت های بیمارستانی وجود دارد.
دستورالعمل شستشو در واحد رختشویخانه
- همه ملحفه های آلوده به خون، مایعات بدن، مدفوع، پردازش شوند. (جداسازی ملحفه ها)
- شستشو با آب داغ (درجه حرارت ۷۱ درجه سلسیوس ) مدت ۲۵ دقیقه همراه با آب ژاول (محلول سفیدکننده کلردار)
- شستشو با آب داغ و مواد شوینده (پودر لباسشویی)
- آبکشی، خشک کردن ،اتو کشی
- مرحله بازرسی: رخت های تمیز درقفسه های مربوطه قرار گیرند. پارگی ها دوخته شوند. بسته بندی با دستکش انجام شود.
نکته: از بین های جداگانه جهت حمل ملحفه تمیز و آلوده استفاده شود.
بهداشت محیط در انبارها
انبارها به عنوان یکی از مراکز حفظ ونگهداری وسایل و تجهیزات و بخصوص اقلام بهداشتی و داروئی و مواد غذایی یکی از اماکنی است که از دیدگاه بهداشتی بسیار حائز اهمیت بوده و فراهم نمودن شرایط مناسب بهداشتی برای آنها با توجه به وضعیت آب و هوائی و اقلیمی هر منطقه، شرایط و موقعیت مکانی انبار، نوع اقلام و نوع انبار ضروری است و باید مورد توجه مسئولین بهداشت قرار گیرد.
هدف اصلی استفاده از انبارها ، حفظ و نگهداری کالاهای مورد نیاز در شرایطی مناسب و برای مدت زمان مشخصی است تا در زمانهای مورد نظر اقلام مورد نیاز موجود و در دسترس باشد و بتواند سریع و بموقع و سالم در اختیار مصرف کننده نیازمند قرار گیرد.
بهداشت محیط مهدکودکها
معیارها و ضوابط مهد کودک بهداشتی به صورت ۸۱ ماده در آئین نامه بهداشت محیط ذکر گردیده است. که شامل ۳ بخش می باشد .۱٫بهداشت فردی ۲٫ بهداشت ساختمان ۳٫ بهداشت لوازم و وسایل کار
بهداشت محیط مهدهای کودک شامل کلیه فعالیتهایی است که به منظور تامین بهداشت و سلامت کودکان در بالاترین سطح ممکن باید در مهدهای کودک صوت گیرد .
- محیط مهد کودک از نظر فیزیکی بایستی دارای شرائط و ویژگی هایی خاص برای حضور کودکان باشد. دیوار ها و لبه های تیز، پلکان ، وسائل بازی ، لوازم کمک آموزشی، سرویس های بهداشتی و ظروف مورد استفاده می بایست به گونه ای ایمن سازی و انتخاب شوند که کمترین میزان خطرآفرینی را را برای کودکان به همراه داشته باشد. پاکسازی محیط و دفع صحیح و بهداشتی زباله ها نیز نقش بسیار مهمی در تامین سلامت کودکان دارد.
- بهداشت محیط و فضای فیزیکی مهد کودک شامل : بهداشت اتاقها وسرویسهای بهداشتی ( دستشویی ، توالت ، آبخوری، آشپزخانه و حمام ) اتاق بازی ( زمین بازی ) ، انباری ، راهروو حیاط
- کلیه کارکنان مهد کودک ها باید هر شش ماه یکبار با انجام آزمایشهای لازم کارت سلامت دریافت می کنند و بازدید از مهد بیمارستان توسط کارشناس بهداشت محیط و مددکار بیمارستان انجام گیرد کلیه قسمتهای ساختمان مهد دارای شرایط بهسازی می باشد و برنامه غذایی نیز تهیه شده و در اختیار والدین کودکان قرار گرفته باشد.
انواع مواد ضدعفونی کننده
ضدعفونی‌کننده‌ها گروهی از مواد شیمیایی هستند که با تاثیر بر باکتریها، ویروسها، قارچها و … ، آنها را از بین می‌برند و یا از رشد آن ها جلوگیری میکنند. مواد ضدعفونیکنندهای که برای سطح پوست و بدن و بافت های زنده استفاده میشوند، “ضد عفونی کننده” نام دارند. موادی که برای از بین بردن میکروبها و آلودگیهایابزار، وسایل، لباسها،کاشی‌ها، وان حمام، دستشویی و … استفاده میشوند، “گند زدا” نام دارند. استفاده از ضدعفونی‌کننده‌ها برای تامین سلامتی بسیارضروری است و از عوامل مهم پیشگیری از بیماریها به ویژه بیماریهای مسری و واگیردار به حساب می آیند.
ضدعفونی‌کننده‌های متداول :
آب ژاول: ماده اصلی موجود در آب ژاول، وایتکس است و ترکیبی فوق‌العاده قوی است که درصد خیلی کم از آن (۵ درصد) را در آب حل میکنند و با نام‌های مختلف با عنوان سفیدکننده به بازار عرضه میکنند. این ماده برای ضدعفونی کردن لگن و وان حمام، لباسها، دیوارهای حمام، توالت و آشپزخانه مناسب است. همچنین در ضدعفونی کردن آزمایشگاههایی که در معرض ویروس هپاتیت قرار دارند، استفاده میشود. محلول هیپوکلریت یا آب ژاول، تمام میکروبها از جمله قارچ، ویروس و باکتری را نابود میکند. آب ژاول را باید در ظروف مات و سربسته نگهداری کرد و از به کار بردن آن به همراه جوهر نمک جدا خودداری کرد.
ساولن:
ساولن در ضدعفونی کردن سریع ابزارها و وسایل پزشکی و جراحی و همچنین شستشوی دست جراح وتمیز کردن زخم‌ها کاربرد دارد.همچنین محلول یک درصد آن برای ضدعفونی زخم‌ها و شستن پوست دست و بدن بسیار مناسب است. این ماده باکتری کش قوی است، ولی بر ویروسها اثری ندارد. ساولن باید دور از نور و درظرف‌های تیره رنگ نگهداری شود. درب ظروف محتوی ساولن نباید چوب پنبه‌ای یا پلاستیکی باشد، زیرا این مواد، ساولن را خراب میکنند. ساولن توسط صابون شسته و بی‌اثر میشود. از تماس ساولن با چشم و گوش باید جلوگیری کرد.
فرمالدیید: فرمالدیید، میکروب کشی قوی است و تمام انواع میکروبها را نابود میکند. غلظت یک درصد آن، ضد میکروب سل است.
فنل: فنل در غلظت دو درصد، اکثر میکروبها را از بین می‌برد. در بیمارستانها برای ضدعفونی کردن سطوح و ظروف آزمایشگاهی استفاده میشود و نیز در صابون‌ها و شامپوها به عنوان ماده محافظ به‌کار میرود.فنل یک ضدعفونی‌کننده مناسب برای مدفوع است، لذا از محلول ۵۰ درصد آن در برخی از صابون‌های دستشویی نیز استفاده میشود.
کلر:
کلر، عنصری است که در ساختمان بسیاری از رنگ برها و سفیدکننده‌ها و ضدعفونی‌کننده‌ها به کار میرود. کلر، در مورد هر سه گروه میکروبها ( قارچ، باکتری و ویروس) فعال است و آنها را از بین می برد.
کلر برای ضدعفونی آب استخر و آب آشامیدنی استفاده میشود و همچنین از پرکلرین، برای ضدعفونی سبزی‌ها و میوه‌ها استفاده میشود.
انواع مواد ضدعفونی کننده
- وایتکس ۱/۰
- وایتکس خانگی (آب ژاول خانگی)
- سایاسپت اچ آی: جهت ضد عفونی ابزار به روش غوطه وری. قابل استفاده در اتاق عمل و سی اس آر
- سپتی سیدین توربو: ضدعفونی ابزار و تجهیزات پزشکی بصورت اسپری کردن یا پاشیدن محلول روی وسیله
- سپتی سیدین پی سی: جهت ضدعفونی دست . توصیه می شود که پرسنل، چه بخش اداری و چه بخش های درمانی هنگام اتمام کار از این محصول برای حفظ سلامت خود استفاده نمایند.
- سپتی پرپ: ضدعفونی کننده محل تزریق و جراحی های کوچک (اسپری شود)
نحوه رقیق سازی مواد ضد عفونی کننده
| نام محصول | نحوه رقیق سازی | کاربرد |
| سایاسپت اچ آی | لوازم نیمه حساس: ۳۰ تا ۴۰ سی سی از ماده ضد عفونی کننده به ۹۷۰ تا ۹۶۰ سی سی آبلوازم غیر حساس: ۱۰ تا ۲۰ سی سی از ماده ضد عفونی کننده به ۹۹۰ تا ۹۸۰ سی سی آب | ضد عفونی ابزار غیر بحرانی و نیمه بحرانی (غوطه وری) |
| سپتی سیدین توربو | آماده مصرف بوده، بعد از اسپری در مدت ۲ تا ۳ دقیقه عمل ضدعفونی انجام می شود | ضدعفونی ابزار و تجهیزات پزشکی (اسپری شود) |
| سپتی سیدین پی سی | ۲ تا ۳ سی سی را به کلیه قسمت های دست اسپری کنید | ضدعفونی دست(اسپری شود) |
شوینده‌ها
شوینده‌ها به دلیل اینکه باید بسیاری از مواد موجود در آلاینده‌ها را پاک کنند لازم است اسیدیته بالا داشته و قلیایی باشند که این برای پوست مضر و نامناسب است.
در شوینده‌های پوست (مثل صابون) از اسیدیته‌های حدود ۵ تا ۵/۵ استفاده میشود. این میزان قلیایی بودن برای شوینده‌هایی که مصرف پوستی ندارند بالاتر و حدود ۶ است که برای پوست بسیار مضر است. لایه شاخی پوست که لایه اصلی آن نیز محسوب میشود، محافظ اولیه پوست است. وقتی این لایه توسط تحریک‌کننده‌هایی مثل موادشوینده قلیایی آسیب می‌بیند، مواد تحریک‌کننده و حساسیت زا می‌توانند به راحتی وارد پوست شوند.
مواد تحریک‌کننده موادی هستند که همه افراد (افراد دارای حساسیت و افراد عادی) را تحت تاثیر قرار میدهند و اصطلاحا حساسیت پوستی تحریکی ایجاد میکنند.
در استفاده از شوینده ها باید دقت کرد، چون هر یک از آنها دارای یک دستورالعمل خاص هستند.
روش صحیح شستن دست با آب و صابون
- در صورت امکان همیشه از آب تمیز، روان و لوله کشی استفاده نمائید .
- ابتدا دستها را با آب مرطوب کنید سپس با استفاده از صابون دستشویی دستها را بهم بمالید بنحوی که کلیه سطوح دستها را بپوشاند.
- با استفاده از حرکات چرخشی کف دستان و بین انگشتان را محکم بهم بمالید .
- دستها را کاملاً آبکشی نمائید .
- با حوله پارچه ای تمیزو یا حوله کاغذی یکبار مصرف دستها را کاملاًخشک نمائید .
- با همان حوله یا دستمال کاغذی استفاده شده شیر آب را ببندید و سپس جهت شستشوی مجدد حوله را به بین مخصوص لاندری کثیف و یا در صورتی که دستمال یکبار مصرف است آن را در سطل آشغال بیندازید .
گندزداها
وجود میکروب های بیماریزا در محیط زندگی ، قدرت و تکثیر و انتقال آنها از فرد بیمار به شخص سالم و توانایی آلوده نمودن غذا وسایر نیازمندیهای روزمره آنان ، دانشمندان را برآن داشت تا با این دشمنان نامرئی انسان مقابله نمایند و درصدد کشف راههای مبارزه برآیند.
گندزدائی : گندزدائی عبارت است از نابود کردن عوامل بیماریزا در محیط های بی جان ، مانند اماکن مسکونی ،البسه ، ظروف ، آب،سبزی وغیره ، به عبارت دیگر گندزدائی در مورد محیط زندگی بکار میرود.
ضدعفونی : ضدعفونی نابود کردن عوامل بیماریزا از بافت های زنده است، مانند ضد عفونی پوست یا ضد عفونی زخم غلظت ضدعفونی کننده ها بایستی کمتراز گندزداها باشد تااز آسیب به بافتها جلوگیری شود بهمین دلیل ضدعفونی کننده ها نسبت به گندزداها سمیت کمتری دارند.
پاستوریزه کردن :وقتی هدف ما از به کاربردن ماده ضد میکروبی نابودی عوامل بیماریزا باشد این عمل را پاستوریزه کردن می گویند.
انواع گندزداها : گندرداها به دو دسته تقسیم میشوند :فیزیکی و شیمیایی
- گند زداهای فیزیکی
الف – گندزداهای فیزیکی شامل :۱- حرارت ، ۲- برودت ، ۳- خشک کردن ،۴- نورخورشید
- حرارت بردو نوع است :حرارت مرطوب، حرارت خشک
الف: حرارت مرطوب : تمامی میکروبها در اثر حرارت مرطوب از بین می روند و سرعت مرگ آنها بستگی به درجه حرارت و زمان آن دارد ، به این صورت که هرچه حرارت بیشتر باشد زمان از بین رفتن عوامل بیماریزا کوتاهتر است حرارت مرطوب شامل موارد زیر است :
- استفاده از بخار آب: این روش با استفاده از اتوکلاو صورت میگیرد که درآن به وسیله بخار آب تحت فشار مواد مختلف استریل میشوند . این دستگاه در ۱۲۱ درجه سانتی گراد در مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه میتواند عمل گندزدایی را انجام دهد این روش برای گندزدایی وسایل بیمارستانی استفاده میشود.
- جوشاندن: عمل جوشاندن کلیه میکروبها را در ۱۰۰ درجه سانتی گراد درمدت ۱۰ تا۱۵ دقیقه از بین می برد . از این روش برای گندزدایی لباس و لوازمی که با خلط و مدفوع بیمار آلوده شده و دسترسی به گندزداهای شیمیایی نیست استفاده میشود.
ب:حرارت خشک:
تأثیر حرارت مرطوب خیلی بشتراز حرارت خشک است و در درجه حرارتهای مشابه زمان لازم برای استریل نمودن با حرارت مرطوب کمتر است تا حرارت خشک . ولی درمواردی که نمیتوان از حرارت مرطوب استفاده کرد بایستی از حرارت خشک استفاده نمود.
- فور : برای استریل کردن وسایل فلزی و شیشه ای که تحمل دمای بالا را دارند و با این وسیله میتوان ۱۶۰ درجه سانتی گراد بمدت ۲ ساعت ویا درحرارت ۱۷۰ درجه سانتی گراد و به مدت یکساعت عمل استریل کردن را انجام داد . دراین روش کلیه عوامل بیماریزا ار بین میروند.
- شعله : وسایل آزمایشگاهی فلزی یا دهانه لوله آزمایش را میتوان با قراردادن بمدت چند ثانیه روی شعله چراغ الکلی یا گازی استریل نمود
- سوزاندن: سوزاندن بهترین وسیله سترون سازی است این روش معمولا” برای از بین بردن اجسام آلوده از قبیل باند زخم ، پارچه های مصرف شده ، البسه بیماران مبتلا به بیماریهای مسری وخطرناک ،لیوان کاغذی مسلولان ، زباله ، لاشه حیوانات آلوده و وسایل بی ارزش دیگر کاربرد مؤثری دارد .
- اطو کردن: اطو کردن لباسها سبب گندزدایی البسه و از بین رفتن بسیاری از میکروبها میشود.
ج: برودت یا سرما: اگر چه سرما خاصیت گندردایی ندارد ولی مانع رشد میکروبها گردیده وبعنوان ضد فساد عمل مینماید . سرما رشد میکروبها و قارچهایی را که باعث فساد مواد غذایی میشوند متوقف میکند. مدت نگهداری مواد غذایی در درجات مختلف سرما متفاوت بوده و بستگی به تأثیر درجه سرما بر روی هرنوع غذا دارد
د: نورآفتاب و اشعه
نورخورشید ارزانترین ومناسب ترین گندزدا است ، به طور کلی میکروب ها درمقابل هوا و آفتاب فوق العاده حساس هستند و آفتاب دادن منازل والبسه و اثاثیه یکی از مهمترین طرق گندزدایی وجلوگیری از امراض مختلف است .
- گند زداهای شیمیایی
برای گندزدایی یا استریل کردن وسایلی که تحمل حرارت را ندارند باید ار مواد شیمیایی با غلظت های مختلف استفاده نمود.
قبل از استفاده از این مواد وسایل را کاملا” شست و خشک کرد ، وجود آلودگیهای قابل مشاهده مثل خون خشک شده باعث زنده ماندن باکتریها وسایر موجودات میشود . خیس بودن وسایل باعث رقیق شدن محلول میگردد
گندزداها وضد عفونی کننده های شیمیایی بایستی دارای خواص زیر باشند.
- قادر باشد عامل بیماریزا را در کمترین زمان ممکن از بین ببرد .
- درتماس با مواد مختلف مانند صابون و پاک کننده ها و چرک و کثافت اثرش را از دست ندهد.
- روی پوست بدن اثر سوء نداشته باشد ، حساسیت افراد نسبت به آن کم باشد در نهایت برای انسان و حیوان ضرر نداشته باشد و بدبو نباشد.
- بایستی ثابت و پایدار بوده و تحت شرایط عادی خراب نشود(درمجاورت هوا و نور فاسد نشود)
- درمقدار کم ، قدرت گندزدایی خود رانشان دهد.
- قابلیت نفوذ خوبی داشته باشد.
- قابلیت حل شدن درآب را داشته باشد و اگر به صورت امولوسیون است بهمان صورت باقی بماند.
- بایستی قیمتش مناسب بوده وخیلی گران نباشد.
دستورالعمل کلی در مورد کاربرد ضدعفونی کننده ها و گندزدا ها
- برای رقیق سازی در مصرف گروه های مختلف مواد شیمیایی نکات مهمی وجود دارد که رعایت آنها به منظور کنترل موثر میکروارگانیسم ها الزامی است . برخی از این نکات بر روی برچسب آنها قید شده و بعضی نیز جنبه عمومی دارند که در اینجا نکات کلی و مفید درباره این ترکیبات ذکر می گردد.
- ماده مصرفی باید به دقت پیمانه شود.
- برای ساختن محلول بایستی از ظروف خشک استفاده شود.
- برای ساختن محلول بایستی مقدار مناسبی از آب به ماده گندزدا افزوده گردد.
- پیش از کاربرد ماده گندزدا در صورت امکان لکه ها و کثافات پاک شوند .
- مازاد ماده گندزذا در پایان کار روزانه دور ریخته شود.
- توجه شود که کاربرد محلولهای ضدعفونی کننده گندزدا ، بدون دقت ومهارت سبب افزایش رشد میکربها و گسترش عفونتها می گردد.
- هرگز از ضدعفونی کننده ها و ماده گندزدا برای استریل کردن استفاده نشود.
- ابزار و وسایل تمیز بایستی درون محلولهای میکرب کش نگهداری شوند.
- ظروف حاوی مواد گندزدا نبایستی دوباره پر شوند بلکه باید محلول داخل آنها عوض شود .
- از به کار گیری محلولهای گندزدا که همراه فرد به بیمارستان آورده شده بایستی پرهیز شده و از آنچه که بیمارستان دراختیار قرار میدهد استفاده گردد.
- از به کار گیری محلولهای ساخته شده در روزهای قبل بایستی پرهیز شده و هر روز محلول تازه ای ساخته شود.
- هرگز دو محلول ضد میکربی را با هم نبایستی به کار برد ، مگر آنکه یکی ازآنها الکل باشد .
- از ترکیب و مخلوط کردن پاک کننده ها با مواد گندزدا باید پرهیز گردد زیرا ممکن است اثر هر دو خنثی گردد.
- فقط در صورتی که کاربرد روشهای حرارتی ممکن نباشد از محلولهای میکرب کش انتخابی استفاده گردد.
توصیه های حفاظت فردی در مقابل آلوده کننده ها و ضدعفونی کننده ها
- با توجه به اینکه افرادی که در محیطهای بیمارستانی فعالیت می نمایند در معرض ابتلا به انوع بیماری ها قرار دارند لذا جهت حفظ سلامت فرد و خانواده و نهایتا جامعه لازم است تمهیداتی جهت حفظ سلامت فردی در نظر گرفته شود.
- استفاده از روپوش و لباس کار فقط درمحیط کار صورت می پذیرد و در صورت آلوده شدن بلا فاصله تمیزو ضدعفونی گردد که با شستشوی مناسب و اتو کشیدن می توان به این امر دست یافت بدیهی است لباسها نبایستی جهت شستشو به منزل برده شوند .
- کفش کار نیز صرفا در محیط کاراستفاده شود .
- در هنگام استفاده از مواد پاک کننده وگند زدا به دستورالعمل مربوطه دقیقا توجه شده و از تماس با اینگونه موارد ترجیحا خودداری گردد.
- در هنگام نظافت حتما از ماسک استفاده شود .
- استفاده بی رویه ازمواد گندزدا باعث صدمه رساندن به شخص مصرف کننده و محیط زیست خواهد گردید .
- در هنگام استفاده از مواد شیمیایی بایستی از دستکش استفاده شود
- باید جهت نظافت محیط از لوازم جداگانه ( دستمال ، تی ، جارو و … ) استفاده گردد.
- حتی الامکان پس از پایان کار استحمام انجام گیرد.
- به هیچ عنوان نبایستی از لوازم شخصی بیماران استفاده شود
مبارزه با حشرات و جوندگان
راههای مبارزه با موش
موش پستانداری است کوچک از راسته جوندگان که از دیر باز با محیط زندگی انسانها سازگار بوده و علاوه بر آوردن خسارت به منابع غذایی و پایین آوردن ارزش آنها در انتشار و انتقال بیماریها نقش داشته و دارد….
روش های مبارزه با موش:
۱- روش فیزیکی:
- تله گذاری
- اقدامات بهسازی و بهداشتی
- استفاده از امواج مافوق
- در مبارزه با موشها موثرترین راه بهسازی محیط است . موش برای تولید مثل و ازدیاد جمعیت احتیاج به غذا ، آب و پناهگاه دارد و در صورتکیه با سالمسازی محیط شرایط را طوری نامناسب سازیم و موش به این سه عامل دسترسی نداشته باشد بزرگترین گام را در مبارزه با این حیوان موذی بر داشته ایم.
- حذف غذا: پس مانده های مواد غذایی موجود در زباله ها بزرگترین منبع غذایی برای موشها می باشد. لذا بایستی به طور موثر و بهداشتی جمع آوری ، حمل و دفع شوند. جمع آوری و دفع صحیح زباله حدود ۶۵ درصد در کنترل موشها موثر است.
- حذف آب:ر صورت عدم دسترسی به آب موشها در کمتر از سه الی چهار روز از بین می روند.
- حذف پناهگاه:موشها تمایل به وارد شدن به اماکن انسانی دارند لذا ساختمانها باید به طریقی ساخته شوند که از ورود آنها جلوگیری بعمل آید.
۲- روش شیمیایی:
-استفاده از سموم شیمیایی
-استفاده از طعمه مسموم
-استفاده از دور کننده ها
سوسری ها(سوسک ها)
حشراتی به رنگ قهوه ای بلوطی یا سیاه رنگ هستند، طول آنها ۵-۱ سانتیمتر، جلد براق و سخت دارند، سرکوچک و دارای ۱ جفت آنتن بلند و نخی شکل قطعات دهانی جونده است، بنابراین قادر به خونخواری نیستند، دارای ۲ جفت بال میباشند، بالهای جلوئی ضخیم و چرم مانند و بالهای عقبی غشائی است . سوسریها توسط بالهای عقبی پرواز کوتاه میکنند، پاها مشخص و شکم در بعضی از گونه ها تماماً و در تعدادی دیگر قسمتی از آنها توسط بال پوشیده شده است .
مبارزه:
۱-مبارزه مکانیکی و محیطی
– رعایت نظافت
– باقی نگذاردن ظروف نشسته درآشپزخانه ها
– جمع آوری خرده های نان و مواد غذائی در آشپزخانه ها
– بستن درب ظروف غذا
– بستن درب ظروف زباله ها یا کیسه های زباله-جمع آوری- دفن بهداشتی زباله
– تعویض دربهای فرسوده و چهارچوب های آنها
– مسدود نمودن چاههای فاضلاب و دهانه آنها با توری
– مسدود نمودن هواکش ها با توری
– نصب توری بر روی دربها و پنجره ها
۲- مبارزه شیمیائی
– سمپاشی و گردپاشی اماکن داخل منازل مانند : داخل قفسه ها، کمد لباسها ، جالباسی ، زیر ظرفشوئی ، اجاق خوراک پزی ، یخچال و ظروف زباله ، چاههای فضلاب
– طعمه گذاری با استفاده از اسیدبوریک و یا طعمه هائی که از مواد چربی و یک حشره کشی بهداشتی تشکیل شده باشد.
مگس خانگی
مگس خانگی دارای اندازه متوسط در حدود ۹-۶ میلیمتر برنگ خاکستری روشن یا تیره که برروی پشت ۴ نوار طولی سیاه رنگ مشاهده می شود . بالها شفاف و فاقد هر گونه لکه هستند این مگسها اغلب با انسان معاشر بوده از انواع مواد از جمله پس مانده غذای انسان و حیوانات ، شیر ،شکر ، و میوه های فاسد ، زباله های مختلف ، اجساد در حال فساد ، مدفوع ، خون تازه و خشک شده ، خلط سینه ، ترشحات بینی و …..تغذیه مینمایند . این مگسها از مواد آلوده تغذیه نموده و از طریق برگرداندن آن مواد و مدفوع نمودن بر روی مواد غذائی و همچنین از طریق موهای روی بدن ، عوامل بیماریزا را بطور مکانیکی منتقل مینمایند. مگس خانگی در انتقال باکتریها مانند شیگلا ، سالمونلا ، سل و جذام و تک یافته های انگل مانند اسهال آمیبی ، تخم انواع کرمها ، ویروسها مانند فلج اطفال و هپاتیت ها و بسیاری عوامل دیگر به انسان نقش دارند.
مبارزه
۱-بهسازی محیط
– قراردادن زباله در کیسه ها ی در بسته ، سطلهای درب دار
-دفن بهداشتی زباله
– ایجاد توالتهای بهداشتی
– دفع صحیح فاضلاب
۲- مبارزه فیزیکی و مکانیکی
– قرار دادن درب بر روی ظروف محتوی غذا
– نصب توری ضد زنگ یا پلاستیکی بر روی دربها ، پنجره ها و هواکشها
۳- مبارزه شیمیائی
– استفاده از اسپری حشره کش ها که بطور موقت مگسها را میکشد
– استفاده از محتوی حشره کشها از کارگاههای مواد غذائی
– استفاده از طعمه های سمی محتوی مواد قندی و یک حشره کش بهداشتی
– استفاده از کاغذها و چسبهای محتوی حشره کشها
– سمپاشی اماکن با استفاده از حشره کشهای بهداشتی
پشه ها
حشرات نسبتاً کوچک با بدنه باریک به طول ۶-۴ میلیمتر هستند که در روی سر دارای چشمهای مشخص و ۱ جفت آنتن بند بند و بلند وقطعات دهانی در ماده از نوع گزنده است. فقط پشه های ماده خونخواری میکنند. بالها شفاف گاهی دارای لکه ها ئی است که برای تشخیص به کارمی روند پاها بلند و بروی شکم نیز فلسهائی به رنگ های مختلف دیده میشود.
پشه های ماده با گزش خود ایجاد حساسیت و خارش در محل گزش مینماید تعدادی از پشه ها از انتقال عوامل بیماری زا ی متعددی نقش دارند مانند :
پشه ها ی آنوفل که در انتقال بیماری مالاریا و تعدادی از فیلدها نقش دارند
مبارزه
۱- مبارزه فیزیکی و محیطی
– زهکشی آبهای راکد آبهای راکد که محل رشد و نمو لاروها ( نوزاد ) پشه ها میباشد
– پرکردن چاله ها که محل رشد و نمو لاروها ( نوزاد ) پشه ها میباشد
– پاکسازی ظروفی که به عنوان لانه لاروی محسوب شوند مانند قوطی های کنسرو، بشکه های آب ، ظروف سفالی ، لاستیک فرسوده و….
– از بین بردن ماندابها
۲- مبارزه مکانیکی
– نصب توری بر روی دربها و پنجره ها و هواکشها ، چاه فاضلاب
۳- مبارزه شیمیائی
– استفاده از حشره کشهای ابقائی بهداشتی مشروط به اینکه مقاومت مشاهده نشده باشد (جهت سمپاشی) فرد مسئول سم پاشی بایستی ماسک، دستکش، لباس کار مناسب پوشیده و در خلوت ترین زمان سم پاشی را انجام دهد. دقت شود تا ۴۸ ساعت بعد از سم پاشی نبایستی محل سم پاشی شده شست و شو شود.
به منظور ارتقاء بهداشت وسلامت جامعه وکاهش عفونتهای بیمارستانی باید:
- مواد زائد جامد معمولی یا شبه خانگی بیمارستانی بایستی در کیسه زباله مقاوم مشکی رنگ جمع آوری ودر مخزن آبی رنگ قابل شستشو نگهداری وهمراه مواد زائد جامد خانگی جمع اوری ودفع گردد .
- زباله های نوک تیز وبرنده در جعبه (محفظه) مخصوصی جمع آوری وهمراه زباله های خطرناک دفع گردد.
- زباله های خطرناک در کیسه زباله مقاوم زرد رنگ جمع آوری ودر مخزن زردرنگ قابل شستشو وضدعفونی نگهداری وتوسط شهرداری به محل دفن منتقل ودر ترانشه های ویژه با استفاده از پودر آهک دفن گردد.
- پسمانده های مواد رادیواکتیو تحت شرایط خاص خود زیر نظر مسئول بهداشت پرتوها (فیزیک بهداشت ) بخش مربوط جمع آوری، نگهداری وطبق ضوابط دفع گردد
- اعضا ءواندامهای قطع شده (یا قسمت های جداشده بدن ویا جنین سقط شده ) باید بطور مجزا جمع آوری وبرای دفع در گورستان محل، حمل شده وبه روش خاص خود دفع شود
- حمل زباله های بیمارستانی بخصوص زباله های خطرناک احتیاج به وسیله حمل مخصوص باعلامت خاص زباله های عفونی دارد .
- محل نگهداری موقت زباله بایستی دارای شرایط زیر باشد :
- ارتباط مناسب با بخش ها داشته باشد .
- از نظر آلودگی حداقل مزاحمت را داشته باشد .
- حتی الامکان از بخشهای مختلف وآشپزخانه بدور باشد .
- قابل شستشو وضدعفونی کردن باشد .
- جهت نگهداری انواع زباله بیمارستانی قسمت بندی شده باشد .
- نظارت بهداشتی وایمنی کاملاً رعایت شده باشد .
- وسایل تزریق ،کیسه های خون وسرم و وسایل زائد آلوده پانسمان که در بخشهای عادی مصرف می شود لازم است پس از انجام کار توسط مسئول مربوط ه به قسمت اتاق درمان ایستگاه پرستاری به منظور قرار دادن در ظرف زباله های خطرناک منتقل گردد .
♠♠♠ بطور کلی بازیافت زباله های بیمارستانی ممنوع است .
زباله های معمولی یا شبه خانگی شامل :
زباله های قسمت های اداری – مالی ، آشپزخانه ،آبدارخانه ،پایون، کارکنان می باشد .
زباله های نوک تیز شامل :
سرسوزن – تیغ و…. که در جعبه وقوطی جمع آوری می گردد .
زباله های خطرناک شامل :
زباله های اتاق عمل ،اتاق زایمان ،بخش اورژانس اتاق درمان ایستگاه پرستاری ،بخش آی سی یو ،بخش تزریقات ، بخش پاتولوژی ،آزمایشگاه ،بخش عفونی ،بخش اتوپسی ،اتاق پانسمان ،بخش دیالیز ،اتاق ایزوله ،بانک خون ،بخش سوانح سوختگی ،داروهای تاریخ گذشته وته مانده داروها ومواد شیمیایی وبطور کلی زباله های عفونی که عبارتند از : کلیه پارچه ها والبسه آلوده به خون وغیره وگاز وپنبه مصرف شده برای پانسمان ،نمونه های آزمایشگاهی محیط های کشت مربوطه ، اقلام پلاتیکی مانند سوند، دستکش ، کسیه دارو ،سرنگ فیلترهای دیالیز و…. می باشد .
در بخش ها ضرورت دارد که برحسب مورد از ظروف مجزا برای جمع آوری مواد زائد جامد (شبه خانگی خطرناک) استفاده شود که برای زباله های شبه خانگی یا معمولی ازکیسه مقاوم مشکی ومخزن آبی رنگ وبرای زباله های خطرناک از کیسه مقاوم زرد رنگ با مخزن زرد رنگ استفاده شود ودر صورت عدم وجود کیسه زباله مقاوم از دوکیسه همرنگ داخل یکدیگر استفاده وبه طریق بهداشتی حمل ودفع گردد .
انواع پسماندهای پزشکی ویژه
پسماندهای عفونی:پسماندهای عفونی مظنون به داشتن عوامل زنده بیماریزا (باکتریها، ویروسها، انگل‌ها یا قارچها) به مقدار و با کیفیتی که بتوانند در میزبانان حساس موجب بیماری شوند، میباشند. این رده شامل موارد ذیل است.
پسماندهای آسیب شناختی: پسماندهای آسیب شناختی شامل بافتها، اندامها، اجزای بدن، جنین انسان و جسد جانوران، خون و آبگونه‌های بدن‌اند. در این مقوله اجزای قابل شناسایی بدن انسان و جانوران را « پسماندهای تشریحی» می‌نامند.
اجسام تیز و برنده: اجسام تیز و برنده اقلامی هستند که می‌توانند موجب زخم از قبیل بریدگی یا سوراخ‌شدگی شوند و عبارتند از: سوزنها، سوزنهای زیرجلدی، تیغه چاقوی جراحی و دیگر تیغه‌ها، چاقو، ست‌های انفوزین، اره‌ها، شیشه شکسته‌ها، و ناخن بیماران و .
پسماندهای دارویی: پسماندهای دارویی عبارتند از داروهای تاریخ گذشته، مصرف‌نشده، تفکیک‌شده و آلوده، واکسن‌ها، موادمخدر و سرمهایی که دیگر به آنها نیازی نیست و باید به نحو مناسبی دفع شوند. این رده همچنین شامل اقلام دور ریخته شده مورد مصرف در کارهای دارویی مانند بطری‌ها و قوطی‌های دارای باقیمانده داروهای خطرناک، دستکش، ماسک، لوله‌های اتصال، و شیشه (ویال)های داروها هم بوده که در صورت آزادشدن در محیط برای محیط و انسان مضر باشند.
پسماندهای شیمیایی : پسماندهای شیمیایی تشکیل میشوند از مواد جامد و گازهای شیمیایی که به عنوان مثال برای کارهای تشخیصی و تجربی، و کارهای نظافت، خانه‌داری و گندزدایی، به‌کار میروند. پسماندهای شیمیایی مراقبت‌های بهداشتی درمانی می‌توانند خطرناک یا بی‌خطر باشند.
پسماندهای محتوی فلزات سنگین: پسماندهای محتوی فلزات سنگین یک زیر رده از پسماندهای شیمیایی خطرناک، و به طور معمول بشدت سمی‌اند.
پسماندهای پرتوسازی و رادیو اکتیو واحد پزشکی هسته ای
تفکیک پسماند ها دربخش ها باید به درستی صورت می گیرد نیرو های خدماتی در پایان شیفت کیسه های زباله را پس از پر شدن سه چهارم حجم کیسه گره می زنند و برچسب مخصوص روی کیسه ها زده می شود و با گاری تا خروجی بخش ها حمل می شود سپس به گاری دیگری منتقل می شود و تا جایگاه موقت زباله که داراد ۲ بین عفونی و ۲ بین غیر عفونی می باشد حمل می گردد. دقت شود در این جایگاه زباله ها داخل بین های مربوطه قرار گیرند و از پرتاب کردن کیسه ها خودداری شود و سطل ها و گاری ها در پایان هر شیفت کاری شست و شو و ضد عفونی شوند.
نکته:
- زباله های معمولی داخل کیسه های مشکی و مخازن آبی رنگ و زباله های عفونی داخل کیسه های زرد رنگ و مخازن زرد رنگ جمع آوری شوند.
- کیسه های زباله مربوط به سه شیفت، روزانه از ساعت ۹:۳۰ تا ۱۰ تحویل خدمه های شیفت صبح می شود.
- محیط های کشت آزمایشگاهی باید پس از بی خطر شدن داخل اتوکلاو، دفع شوند.
سیفتی‌باکس
سیفتی‌باکس ظرفی است از مواد پلیمر نفتی و کاملا یکبار مصرف با قابلیت نگهداری و حفظ پسماندهای تیز و برنده و همچنین سرنگ‌های پزشکی، که پس از پرشدن تا خط نشانه، توسط درپوش قرمز رنگ کاملا پلمپ شده و سپس دفع بهداشتی می شود. مواد بکار رفته امکان بازگشت سیفتی باکس به طبیعت را پس از دفع و سوزاندن فراهم می کند و کاملا برای محیط زیست بی خطر است.
دهانه تعبیه شده بر روی در زرد رنگ، در وسط آن قرار گرفته (به استثنای ظروف ۷ و ۱۲ لیتری) تا امکان استفاده از محصول از هر جهت فراهم باشد. همچنین ابعاد دهانه به گونه‌ایست که ضمن وارد شدن ساده اشیاء با هدایت دست به داخل آن، امکان خروج آنها را در صورت سقوط احتمالی به حداقل برساند.
در زمانهای توقف کار با سیفتی باکس حتما باید درپوش قرمز رنگ را بطور عادی (موقت) محکم کنید تا در صورت سقوط احتمالی یا برگشتن ظرف، اشیاء آلوده به خارج راه نیابد.
زمانی که سیفتی باکس تا خط نشانه پر شد حتما باید درپوش قرمز رنگ را به حالت معکوس (وارونه) سوار کرده و آنرا محکم فشار دهید تا قفل شود.
ابعاد ظرف با توجه به کاربرد آنها برای حجم‌های ۵/۰، ۱، ۲، ۵، ۷، ۱۲ لیتری تعریف شده است.
روی سطح ظرف یک خط نشانه، سطح صیقلی و ناصاف را از هم جدا می کند. که خط حداکثر ظرفیت می باشد که ظروف جهت ایمنی هرگز نباید بیشتر از این خط پر شوند.
آشنایی مختصر با فاضلاب بیمارستانی و سیستم های تصفیه
۱- مشخصات خطرات سموم زیست محیطی: انجام آزمایش فاضلاب بیمارستانی بر روی موش ها نشان می دهد که این فاضلابها به طور بالقوه موتاژینک یا جهش ژنی هستند. منشأ این موتاژن ها بررسی شده و مشخص شده که به علت وجود ترکیبات ارگانوهالوژن ها است که در نتیجه استفاده وایتکس یا وایتکس و بعضی مواد موجود در مواد ضدعفونی کننده در فاضلاب بیمارستان می باشد.
– قبل از انجام فرآیندهای ته نشینی مواد جامد و تصفیه مواد معلق، مواد ضدعفونی کننده منجر به افزایش غلظت ترکیبات ارگانوهالوژن و در نتیجه کاهش اکسیژن بین ماده آلی و ماده ضدعفونی کننده می شود. اکثر ترکیبات ارگانوهالوژن چربی دوست، پایدار و سمی می باشند.
– کلر به عنوان یک اکسیدکننده متداول در تصفیه آب از طریق آشامیدن وارد بدن شده، سپس بوسیله ادرار دفع می شود و این کلر به عنوان یکی از ارگانوهالوژن ها نیز به فاضلاب افزوده می شود.
۲- قابلیت تجزیه بیولوژیکی داروها و اثرات آن در فاضلاب بیمارستانی، تصفیه خانه فاضلاب شهری و در محیط:
– در بررسی فاضلاب بیمارستانی مشخص شده است که داروها اکثراً بدون تجزیه و توسط پساب از تصفیه خانه فاضلاب خارج می شوند .
– وجود مواد دارویی که توسط مردم و یا درمان حیوانات خانگی مصرف می شود شامل آنتی بیوتیک ها، هورمون ها، مسکن های قوی و مواد مورد مصرف در شیمی درمانی جهت درمان سرطان در آبهای زیرزمینی و آبهای آشامیدنی در آزمایشگاه به اثبات رسیده است.
– مقادیر زیادی دارو توسط انسانها و حیوانات دفع می شود و توسط فاضلاب، کود و یا لجن خشک فاضلاب وارد خاک یا طبیعت می شوند.
– هنگامیکه انسان دارویی را مصرف می کند حدود ۹۰-۵۰% آن بدون تغییر دفع می شود و باقیمانده آن به شکل متابولیتهای شیمیایی مانند فرآورده های فرعی از فعل و انفعالات بدن دفع می شود.
– حدود ۳۰% داروهای ساخته شده چربی دوست هستند بدین معنی که تمایل به حل شدن درروغن و چربی داشته در آب حل نمی شوند و بیانگر این است که آنها می توانند از غشای سلول عبور کرده وارد سلول شوند و متأسفانه می توان چنین برداشت کرد که پس از ورود به محیط زیست وارد چرخه غذایی شده و متمرکز شوند.
– همچنین بسیاری از داروها به جهت تأثیر بیشتر در درمان بصورت مقاوم و پایدار طراحی شده و می توانند ساختار شیمیایی خود را حفظ نمایند و پس از دفع وارد طبیعت شده و بمدت طولانی بدون هیچ تغییری باقی بمانند.
اثرات زیان بار بیولوژیکی فاضلاب بیمارستانی بر سیستم های فاضلاب شهری :
– زمانیکه میزان جریان فاضلاب بیمارستانی به تصفیه خانه فاضلاب شهری بیشتر از حداکثر مجاز می شود منجر به پخش آلودگی در محیط طبیعی می گردد.
– به طور کلی فاضلاب بیمارستانی بار میکروبی بسیار ضعیفی دارد که ناشی از استفاده مداوم از مواد ضدعفونی کننده بوده و این باکتریوسایدها می توانند اثر منفی روی فرآیندهای بیولوژیکی در تصفیه خانه داشته باشند.
– حتی با در نظر گرفتن اینکه فاضلاب بیمارستانی پس از ورود به تصفیه خانه فاضلاب شهری رقیق شده اند شواهدی در دست است که این مواد (باکتریوسایدها) می توانند با خاصیت تجمع باعث عدم تعادل در سیستم های آبی شوند.
– بنظر می رسد که جهت حفاظت از محیط طبیعی در برابر پدیده بار اضافی بایستی فاضلاب بیمارستان قبل از ورود به سیستم فاضلاب شهری تصفیه گردد.
دستورالعمل دفع بهداشتی فاضلاب بیمارستانی :
چنانچه شهری دارای سیستم جمع آوری، تصفیه و دفع فاضلاب در حال بهره برداری باشد دفع فاضلاب بیمارستان به سیستم همانند مشترکین فاضلاب عادی خواهد بود. در مورد شهرهایی که دارای سیستم شبکه جمع آوری فاضلاب بوده و فاقد تصفیه خانه باشند اتصال به شبکه پس از استفاده از سپتیک تاتک و ضدعفونی کامل پساب بلامانع است. در صورت عدم سیستم فاضلاب شهری در شهر سیستم کامل تصفیه فاضلاب برای بیمارستانها الزامیست. شایان ذکر است که تصفیه فاضلاب در بیمارستان شهید بهشتی به وسیله سپتیک انجام می گیرد که شامل سه تانک هوایی می باشد:
- تانک ته نشینی
- تانک هوادهی
- تانک کلر زنی
به منظور تعیین کیفیت پساب خروجی، کلرسنجی از پساب به صورت رندوم توسط کارشناس بهداشت محیط بیمارستان انجام می شود.جهت مطابقت فاکتورهای پساب خروجی با استاندارد، هر شش ماه یکبار نمونه برداری توسط اداره محیط زیست صورت گرفته و نتیجه آزمایشات به بیمارستان اعلام می گردد.
مطالب مرتبط
دیدگاهتان را بنویسید
این سایت، با هدف ارتقای دانش پرستاران، معرفی توانمندی های آنها و نیز دسترسی آزاد عموم بویژه دانشجویان و شاغلین حرفه پرستاری و پیراپرستاری به مطالب روز و مورد نیاز علمی، راه اندازی شده است.
