چک لیست معاینه بالینی نوزاد

معاینه بالینی نوزاد (Physical Exam of the Newborn) پس از تولد باید هرچه سریع تر انجام شود چون ناهنجاری‌های احتمالی نوزاد باید در اولین فرصت مشخص شوند.

ارزیابی علایم حیاتی اولین قسمت معاینه فیزیکی است که در مورد نوزادان ترم و نارس انجام شده و در مراحل مختلف باید تکرار شود. در معاینه بالینی نوزاد موارد زیر مورد بررسی قرار می‌گیرند:

1. درجه حرارت
2. نبض
3. تنفس
4. رنگ
5. قوام عضلانی
6. فعالیت
7. سطح هوشیاری
   

موارد فوق بایستی مرتباً و در فواصل منظم کنترل و ثبت گردند. این معاینات از نظر زمانی بایستی در موقعیت‌های زیر انجام گردد:

• معاینه سریع و اولیه در اطاق زایمان
• معاینه روتین در روز اول
• معاینه قبل از ترخیص

بیشتر بدانیم: ویژگی‌ها و علایم نوزاد سالم در بیمارستان

قبل از معاینه شرح حال مادر و نوزاد اخذ میگردد؛ در شرح حال موارد زیر باید در نظر گرفته شوند:

1. بررسی تاریخچه زایمان‌های قبلی
2. بیماری‌های مادر، سن، داروهایی که مصرف می‌کند.
3. نتایج اقدامات تشخیصی سونوگرافی
4. عفونت‌ها و بیماری‌های متابولیک و ژنتیک
5. محیط معاینه بایستی به اندازه کافی گرم، دارای نور کافی و آرام باشد.
6. پزشک، پرستار یا ماما باید خود را به والدین معرفی کند.
7. قبل از معاینه دست‌های خود را بشویید.
8. هر مادری بلافاصله پس از تولد می خواهد بداند نوزادش سالم است؟

پس از تولد نوزاد، در اطاق نوزاد باید موارد زیر بررسی و به والدین اطلاع داده شود.

1. علایم حیاتی نوزاد، آنورمالی‌های مادرزادی و آسیب‌های زایمانی
2. جنسیت نوزاد
3. معاینه روتین تمام قسمت‌ها جزء به جزء و با دقت انجام گیرد:
   1. نگاه، لمس، سمع
   2. اندازه‌های آناتومیک طبیعی موردارزیابی قرارگیرد.
   3. قد، وزن، دورسر
   4. قد بین ۴۸-۵۳ سانتیمتر
   5. دور سر بین ۳۳-۳۷ از نظر میکروسفالی و ماکروسفالی
   6. ظاهر عمومی، وضعیت و حرکات نوزاد

نگاه کلی به نوزاد مهم‌ترین قسمت معاینه فیزیکی است.

1. پوست نوزاد طبیعی صورتی است.
2. در پلی سیتمی رنگ پوست قرمز تیره.
3. در آنمی و شوک رنگ پریده به نظر می‌رسد.
4. سیانوز مرکزی اقدام اورژانس نیاز دارد.
5. زردی هر چند خفیف در ۲۴ ساعت اول تولد نیاز به بررسی ودرمان دارد.
6. نمای ظاهری ممکن است؛ مطرح‌کننده سندرم‌های خاص باشد.

1. تون عضلانی و وضعیتی که نوزاد به خود گرفته اهمیت دارد.
2. سر نوزاد باید به دقت بررسی گردد:
   1. پس از تولد سوچور ساژیتال باز است.
   2. ولی سوچورهای کرونال بر روی هم قرار گرفته‌اند
   3. بسته شدن زودرس درزهای جمجمه
   4. کرانیوتابس (نرمی جمجمه که با فشار داخل می‌رود.)
   5. اندازه فونتانل قدامی ۱۰-۲۰ میلیمتر
   6. فونتانل خلفی کوچک و در بدو تولد باز است.
   7. فونتانل قدامی برجسته ناشی از افزایش فشار داخل جمجمه است؛ سونوگرفی انجام شود.

1. معاینه چشم به طور مستقیم و غیرمستقیم  (افتالموسکپ)
2. رفلس قرمز نشانگر شفافیت عدسی
3. رفلکس مردمک سفید می‌تواند به دلیل کاتاراکت، یا تومور باشد.
4. قرنیه غیرشفاف با قطر بیش از یک سانتیمتر نشانگر گلوکوم مادرزادی است.

• شکل و اندازه گوش‌ها چک شود.
• گوش‌های پایین قرارگرفته Low set در زیر خطی که به طور افقی از کانتوس خارجی چشم کشیده می‌شود؛ قرار گیرد.
• گوش‌های غیرطبیعی در برخی از سندرم‌ها دیده می‌شود.

• سوراخ‌های بینی بایستی قرینه و باز باشد.
• دررفتگی غضروف بینی منجر به غیرقرینه شدن سوراخ‌های بینی می‌شود.

با نگاه کردن شکاف کام و شکاف لب (لب شکری) مشخص می‌شود.

با نگاه کردن به نفس کشیدن نوزاد و حرکت قفسه سینه اشکالات آن مشخص می‌شود.

1. تعداد ضربان تنفس کمتر از ۶۰ در دقیقه است.
2. تو کشیده شدن، لرزش پره‌های بینی و ناله وجود ندارد.
3. قلب: تعداد ضربان قلب ۱۱۰-۱۵۰ است.
4. سوفلی نباید شنیده شود.
   

1. اتساع شکم با نگاه مشخص می‌شود.
2. بطور طبیعی کبد ۱-۲سانتیمتر زیر لب دنده‌ها حس می‌شود.
3. نوک طحال و کلیه چپ غالبا قابل لمس هستند.
4. هرگونه توده شکمی بایستی بررسی گردد.
5. شکم ناوی شکل نشانگر هرنی دیافراگم است.
6. امفالوسل وگاستروشزی (بیرون زدگی روده‌ها) را باید در نظر داشت.

1. طول آلت تناسلی، موقعیت سوراخ اورترا.
2. وجود بیضه‌ها در پسرها
3. در نوزادان دختر نارس کلیتوریس، لابیامینور بزرگترند.
4. شکل و سوراخ مقعد
5. دفع ادرار و مکونیوم نیز باید چک شود.
6. حدود ۹۵% از نوزادان نارس در ۲۴ ساعت اول تولد ادرار دفع می‌کنند.
7. ۹۹% نوزادان رسیده و ۹۵% نوزادان نارس در ۴۸ ساعت اول مکونیوم دفع می‌کنند.

1. وجود انگشتان اضافی یا به هم چسبیده باید بررسی گردد.
2. از نظر دررفتگی بررسی گردد.
3. با تست بارلو و ارتولانی وضعیت مفصل ران را بررسی می‌کنیم.
4. با یک دست لگن را ثابت کرده انگشت میانی دست دیگر برروی تروکانتر بزرگ و انگشت شصت بر روی قسمت میانی ران قرار می‌گیرد.
5. در تست بارلو به مفصل ۹۰ درجه فلکسیون می‌دهیم. بعد اداکشن داده و سر فمور را به آرامی به پائین هل می‌دهیم در صورت ناپایداری مفصل سر فمور از استابولوم خارج شده و  کلیک احساس شود.
6. در تست ارتولانی پس از فلکسیون ۹۰ درجه به هیپ ابداکشن داده و سر فمور را به بالا هل می‌دهیم که کلیک احساس می‌شود.
7. سایر علائم غیرقرینه بودن چین‌های باسن

1. اگر نوزاد سالم را روی شکم قراردهیم؛ می‌تواند سرش را بالا آورده در امتداد پشت قرار دهد.
2. نوزاد هیپوتون را اگر بر روی دست قرار دهیم؛ مانند یک عروسک پارچه‌ای به دور دست ما می‌پیچد.
3. رفلکس مورو با اکستانسیون ناگهانی سراکستانسیون ناگهانی و سپس فلکشن ناگهانی ۴ اندام رخ می‌دهد.

• معاینه دقیق جهت هرگونه انحناء غیرطبیعی یا نقص مادرزادی باید چک شود.
• وجود توده یا کلاف مو انجام می‌شود.

تورم پلک‌ها: در نوزادان شایع است و معمولا خودبخود بهبود می‌یابد اما باید از تورم و قرمزی همراه با ترشحات چرکی ناشی از گونوکوک افتراق داد.
خونریزی ملتحمه: شایع است در ظرف ۱-۲ هفته خودبخود بهبود می‌یابد.
پوست خشک: همراه پوسته ریزی در پست ترم شایع است.

1. همانژیوم کاپیلری به صورت ماکول‌های صورتی رنگ ناحیه پلک فوقانی، پیشانی، پشت گردن طی سال اول برطرف می‌شود.
2. کهیر نوزادی (اریتم توکسیک) شایع روز ۲-۳ ظاهر و یک هفته بهبود می‌یابد.
3. میلیا کیست‌های سفید رنگ کوچک بر روی بینی و لب‌ها که ناشی از تجمع کراتین و مواد چربی است.
4. مرواریدهای اپشتین کیست‌های مرواریدشکل در دو طرف وسط کام و روی لثه و کف دهان نیازی به درمان ندارد.
5. تغییر رنگ بدن نوزاد و بطور گذرا چند دقیقه دو نیمه پررنگ و رنگ پریده با مرز کاملا مشخص ناشی از ناپایداری وازوموتور می‌شود.
6. ماکول‌های آبی تا سیاه و اغلب در قسمت انتهایی ستون فقرات یا روی باسن دیده می‌شود و در طی سال اول محو می‌شود.
7. سندرم‌ها به خصوص سندرم داون را باید در نظر داشت.
8. آسیب های شبکه بازویی
9. شکستگی ترقوه را باید در نظر داشت.

1. سیانوز محیطی (آکروسیانوز)
2. سیانوز شدید از تروما بیشتر سر و صورت در پرزانتاسیون بریچ دیده می‌شود؛ زبان کاملا صورتی است.
3. سیانوز مرکزی
4. کاپوت سوکسیدانوم وسفال هماتوم
5. کاپوت سوکسیدانوم ادم و گاهی کبودی در قسمتی از سر است؛ که از محدوده حاشیه استخوان‌های جمجمه عبور می‌کند.
6. سفال هماتوم خونریزی زیر پریوست استخوان‌های جمجمه و محدود به سوچورها است و غالبا در استخوان پاریتال دیده می‌شود.

بیشتر بدانیم: مهمترین اطلاعات در مورد سلامت نوزادان