تعيين اکسیژن خون شریانی (O2 sat) با پالس اكسی متری و نکات پرستاری آن

پالس اكسی متری بعنوان يك راه غيرتهاجمی جهت سنجش اشباع هموگلوبين خون ازاكسيژن در بيماران با احتمال هيپوكسی بكارمی‌رود.

• درهنگام گذاشتن لوله تراشه
• ساكشن ترشحات راه هوايی
• هنگام انتقال بيمار به بخش های مختلف (راديولوژی- ct scan و…)
• در بيمارانی كه اكسيژن تراپی می‌شوند.
• كنترل در صورت تجويز پزشك

1. درصورت هوشياربودن بيمار برای او توضيح دهيد كه می‌خواهيد چه كاری انجام دهيد و هدف چيست.
2. سنسور مناسب را بسته به اندازه بيمار و سن او (نوزاد، كودك يا بزرگسال) انتخاب كنيد.
3. دستگاه را روشن كنيد و چند لحظه صبر كنيد تا دستگاه كاليبره و آماده گردد.
4. در صورت هوشياربودن به بيمار آموزش دهيد تا به طور طبيعی نفس بكشد. و از تكان دادن انگشت يا عضو موردنظر خودداری كند.
5. محل مناسب جهت قراردادن سنسور را مشخص كنيد. از نصب سنسور روی اندامهای تحتانی خودداری كنيد. بهترين محل انگشت نشانه، ميانه يا انگشتری دست می‌باشد. در نوزادان probe ممكن است روی تمام دست يا پای آنها قرارگيرد. 
6. در مورد نوزادان تحت فوتوتراپی، چون پالس اکسی متری يكی از پارامترهای حياتی است كه در بخش NICU استفاده می‌شود. ذکر این نکته لازم است كه از آنجا که تغییرات دما تاثير بسزايی در نمایش ميزان صحيح درجه اشباع دارد و ممكن است اصلا نشان داده نشود و با توجه به اينكه فوتوتراپی نوزاد را نميتوان قطع كرد بهتر است كه روی محلی كه سنسور پالس اكسی متر وصل است پوشانده شود. ضمنا همه ی سنسورها را نميتوان با الكل تميز كرد.
7. درصورت وجود لاك يا پوليش ناخن بايد پاك شود و يا ناخن مصنوعی بايد جداشود.
8. به صفحه پالس اكسی متر نگاه كنيد كه با هر ضربان قدرت نبض را نشان دهد و برای اطمينان خودتان نبض راديال و اپيكال مددجو را همزمان كنترل كنيد. (در صورت ضعيف بودن سيگنال يا عدم وجود ضربان، اندازه گيری صحيح نخواهدبود.).
9. در صورت استفاده از پالس اكسی متری مداوم، حداقل و حداكثر ميزان اشباع اكسيژن را در دستگاه تنظيم كنيد تا با زدن آلارم وضعيت بيمار اعلام شود و از اينكه صدای زنگ اخطار قابل شنيدن است اطمينان حاصل كنيد. 
10. در مورد نوزادان نیز حتما بايد محدوده حداكثر و حداقل اشباع اكسيژن را روي دستگاه تنظيم كرد تا در صورت خارج شدن از آن محدوده، دستگاه آلارم بدهد. چون در صورت اشباع اكسيژن بالاتر از ٩٥٪ به مدت طولانی خطر ROP (رتینوپاتی نوزاد نارس) و BPD (برونکوپولموناری دیسپلازی) و در صورت اشباع پايين تر از ٨٨٪ به مدت طولانی خطر افزايش مورتاليتی نوزاد وجوددارد. 
11. هر 4 ساعت يكبار محل نصب سنسور را از نظر التهاب بافتی و فشار ناشی از آن كنترل كنيد.
12. ميزان اشباع اكسيژن خون شريانی را در پرونده ثبت كنيد و در صورت لزوم گزارش بدهيد.

درصورت عدم خواندن دقيق PULSE و SaO2 احتمالات زير وجود دارد:

• عدم كفايت گردش خون انتهاها
• عدم قرارگرفتن صحيح وضعيت سنسور
• وجود نورهای شديد ديگر در اتاق (نورخورشيد)
• وجود خون يا كثيفی روی منبع نوری يا محل دريافت كننده نور (دست بيمار)
• حركت بيمار و جابجايی سنسور

عوامل موثردركاهش خطاي تعيين O₂ sat شامل موارد زیر می‌شود:

• ماساژ انتهای اندام
• تغيير محل sensor
• تميزكردن سنسور با الكل
• قراردادن منابع نور درست در مقابل دستگاه گيرنده نور (در سنسورهای نواری هر دو طرف سنسور بايد در مقابل هم قرارگيرد.)
• خاموش كردن یا حذف نورهای خارجی (در نوزادان زير فتوتراپی، مهتابی های اضافی در اتاق، نور مستقيم خورشيد)
• آموزش به بيمار جهت بی حركت نگه داشتن عضو

در موارد زير پالس اكسی متر به ما جواب نادرست می دهد:

• اختلال هموديناميك و افت فشارخون زير 50 ميليمتر جيوه
• شوك، ايست قلبی، انقباض شديد عروق محيطی به خاطر پایين آمدن دمای بدن
• فشاردادن يا ايجاد خط وريدی از اندامی كه پالس اكسی متر به آن وصل است.
• بيماری كه زياد سيگار بكشد يا در مجاورت با مونواكسيدكربن باشد ميزان اشباع خون از اكسيژن زياد نشان داده می‌شود.
• افزايش ميزان بيلی روبين خون بيمار باعث می شود ميزان اشباع اكسيژن خون پايين تر نشان داده شود.
• در زمانی كه 2 منبع نور سنسور (نوع نواری كه حاوی نور قرمز و مادون قرمز است) درست روبروی يكديگر قرار نگرفته باشد.
• در بيمارانی كه ميزان هموگلوبين بالا است.

بیشتر بدانیم: اكسیژن درمانی

رفرنس:

کتاب برونروسودارث. ترجمه: حسین زاده، مریم .”پرستاری داخلی–جراحی”

کتاب “اصول پرستاری تیلور 2001” (جلد اول، روش‌های کار پرستاری)