آموزش همگانی احیای قلبی ریوی

آموزش همگانی احیاء

آشنایی مختصری با دستگاه گردش خون و تنفس و پوست و نحوه کارکرد آنها

سیستم گردش خون :
سیستم گردش خون متشکل از قلب ، عروق خونی و خون است . این سیستم یک شبکه بسته است که خون را به تمامی نقاط بدن منتقل می کند. این سیستم ، خون ، اکسیژن ، مواد غذایی و دیگر عناصر شیمیایی ضروری را به سلولهای بافتی می رساند و دی اکسید کربن و سایر محصولات زائدناشی از متابولیسم سلولها را خارج می سازد.

آناتومی :
قلب : قلب یک پمپ بسیار با کفایت ، عضوی عضلانی و دارای چند حفره است که در قفسه سینه و بین دو ریه قرار دارد. قلب ا ز نظر اندازه و شکل مشابه یک مشت بسته است. تقریباً دوسوم قلب در سمت چپ نسبت به خط میانی بدن قرار دارد ، پائین ترین نقطه قلب ، درست روی دیافراگم قرار دارد.

ورید یا سیاهرگ : ورید رگی است که خون بدون اکسیژن را از اعضای بدن به سمت قلب می آورد. ورید ریوی تنها وریدی است که خون اکسیژن دار را به قلب می آورد.
شریان یا سرخرگ : شریان ، خون را از قلب خارج می کند. همه شریانها به جز شریان ریوی حاوی خون اکسیژن دار هستند.

مویرگ : رگهای کوچکی هستند که ارتباط دهنده وریدها و شریانها هستند. مویرگها دارای دیواره ای هستند که اجازه تبادل گاز ، مواد غذایی و مواد زائد را در سطح سلولی می دهد.
قلب چهار حفره دارد. حفره های فوقانی که دهلیز نامیده می شوند خون را از ورید ها می گیرند. دهلیز راست خون فاقد اکسیژن را از وریدهای بدن می گیرد، دهلیز چپ نیز خون اکسیژن دار را از وریدهای ریوی از شش ها دریافت می کند.

حفره های تحتانی قلب را بطن های قلب می نامند. بطن ها خون را به داخل شریانها پمپ می کنند. بطن راست خون فاقد اکسیژن را به شریانهای ریوی که خون را به داخل ریه ها منتقل می کنند ، پمپ می نمایند تا خون در آنجا اکسیژن دار شود. بطن چپ خون اکسیژن دار را از قلب به سرخرگ بزرگ آئورت پمپ می کند که از این قسمت خون به تمام سلولهای بدن منتقل می شود.

اجزاء خون :
خون از گلبول قرمز ، سفید و پلاکت و پلاسما تشکیل شده است.

گردش خون :
یکی از راههای ارزیابی تعیین کفایت گردش خون عبارت از ارزیابی نبض ، وقتی که بطن چپ منقبض می شود موجی از خون را به داخل شریانها می فرستد و در نتیجه ، نبض یا موج خون به جریان افتاده را میتوان در نقاط مختلف لمس کرد. بطور ساده نبض را در جایی میتوان لمس کرد که یک شریان در نزدیکی سطح پوست از وری استخوان عبور کند. نبض های مرکزی عبارتند از نبض کاروتید یا گردنی و نبض فمورال یا رانی و نبض های محیطی نیز عبارتند از رادیال (مچ دست) ، براکیال یا بازویی ، پشت پایی و تیبیالیس خلفی

خونرسانی :
عبارت است از حمل اکسیژن و سایر مواد غذایی به سایر سلول های بدن و از میا ن برداشتن دی اکسید کربن و سایر مواد زائد ، که همگی نتیجه گردش خون کافی و پایدار درون مویرگ هاهستند.
کاهش خونرسانی یا شوک : عبارت است از تأمین ناکافی اکسیژن و سایر مواد غذایی برای برخی سلولهای بدن و از بین بردن ناکافی دی اکسید کربن و سایر مواد زائد در نتیجه گردش ناکافی خون.
شوک در واقع نتیجه تضعیف عمیق اعمال حیاتی بدن است.

آشنایی با دستگاه تنفس:
بدن انسان می تواند غذا را برای هفته ها و آب را برای روزها ذخیره نماید ، اما اکسیژن را میتوان برای دقایق کوتاهی ذخیره نمود. تنفس ساده ، اکسیژن مورد نیاز بدن را تأمین می نماید. با این حال اگر اکسیژن رسانی قطع شود. (مثلاً در افراد غرق شده یا خفه شده) سلولهای مغز انسان در عرض تقریباً ۵ دقیقه می میرند.

بخش های اصلی دستگاه تنفس :
دهان بینی : هوا بطور طبیعی از درون دهان و بینی وارد بدن می شود. در این مسیر هوا با عبور از روی مخاط مرطوب و چسبناک مجاری دستگاه تنفسی تصفیه می گردد.
حلق : در پشت دهان و بینی هوا وارد حلق می شود. حلق در واقع مسیر مشترکی برای عبور هوا غذاست .  قسمت تحتانی حلق به دو ساختمان تقسیم می شود. یکی مربی است که به معده منتهی می گردد و دیگری نای که به ریه ها منتهی می گردد.

زبان کوچک : نای توسط یک پوشش کوچک و برگ مانند محافظت می شود. معمولاً این پوشش بصورت خودکار در طی عمل بلع بسته می شود تا جلوی ورود غذا و مایعات به ریه را بگیرد. با این حال ممکن است این عملکرد در فردی که دچار کاهش هوشیاری شده است بطور کامل اجرا نشود. در فردی که به تحریکات پاسخی نمی دهد، اگر مایعات ، خون و مواد استفراغی در دهان بیمار وجود داشته باشد ، ممکن است به داخل نای و ریه وارد شود و باعث تخریب عملکرد تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن گردد.

نای و حنجره : نای اجازه عبور هوا را از بینی و دهان به ریه ها می دهد. بلافاصله در بالای نای حنجره قرار دارد که محل قرارگیری تارهای صوتی است. سیب آدم از جلو حنجره را می پوشاند. شما می توانید به راحتی حنجره را در قسمت جلوی گردن با انگشتان لمس کنید.
نایژه : قسمت انتهای نای به دو لوله اصلی به نام نایژه تقسیم می شود که هر کدام به یکی از ریه ها ختم می شوند. هر کدام از این نایژه ها به شاخه های کوچکتری به نام نایژک تقسیم می گردند و شاخه هایی مثل درخت می سازند. در انتها هزاران کیسه هوایی کوچک به نام آلوئول وجود دارد و هر کدام از این کیسه ها وجود دارد و هر کدام از این کیسه ها توسط شبکه ای از مویرگ های ظریف احاطه شده اند. در این محل تبادل گازها در ریه انجام می شود.
ریه ها: عضو اصلی تنفس ریه ها می باشند دو ریه که مجموعه ای از هزاران کیسه هوایی بوده و مسئول تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن می باشد.

دیافراگم : عضله ای است قوی و گنبدی شکل که برای عمل تنفس ضروری بوده ، همچنین حفره قفسه سینه را از حفره شکم جدا می سازد. در طی عمل دم دیافراگم منقبض شده باعث افزایش اندازه حفره قفسه سینه می شود این کار موجب افزایش فشار داخل سینه شده و هوا را به داخل ریه ها می کشد. در طی عمل بازدم ، دیافراگم و عضلات بین دنده ای شل شده وابعاد فقسه سینه کاهش می یابد. دیافراگم به سمت بالا حرکت کرده و هوا به خار از ریه ها جریان می یابد.
دستگاه تنفس در شیر خواران و کودکان: هنگامی که برای عملیات احیاء را برای کودک یا شیرخوار انجام می دهید تفاوت های زیر را بخاطر داشته باشید:
–    دهان و بینی در کودکان کوچک تر از بزرگسالان است و به آسانی دچار انسداد می شود. حتی اجسام خیل کوچک ، خون و یا تورم می توانند باعث انسداد شوند. بنابراین توجه بیشتری را باید به باز نگه داشتن راههای هوایی کودکان معطوف داشت.
–        زبان در کودکان و شیرخواران فضای بیشتری از حلق اشغال می کند و به راحتی می تواند راه حلق را مسدود کند بنابراین در درمان این دسته بیماران باید به آن توجه داشت.
–    شیرخواران و کودکان یک نای باریک دارند که ممکن است آسان تر از بزرگسالان بع علت هر گونه تورمی مسدود شود همچنین نای در کودکان نرمتر و قابل انعطاف تر از بزرگسالان است بنابراین خم کردن بیش از حد سر عقب و یا جلو می تواند باعث تنگی نای شود از آنجا که سر در کودکان و شیرخواران نسبت به بدن کاملاً بزرگ است لازم است به منظور امتداد نای و باز ماندن آن ،یک حوله تا شده یا چیزی شبیه آنرا که حدوداً ۳-۲ سانتی متر ضخامت داشته باشد ، در زیر شانه های کودک قراردهید.
–        از آنجا که دیواره قفسه سینه در کودکان و شیرخواران نرمتر است بیشترین فشار در طی تنفس به دیافراگم وارد می شود.
–        حرکات شدید دیافراگم که ناشی از مشکل در تنفس می باشد در دیواره شکم مشخص می شود.

تنفس : در ریه ها اکسیژن و دی اکسید کربن از طریق جدار نازک کیسه های هوایی و مویرگ های ریوی مبادله می شود در این تبادل هوای اکسیژن دار در طی عمل دم وارد کیسه های هوایی شده و از دیواره مویرگ ها عبور کرده و وارد جریان خون می شود دی اکسید کربن نیز از جریان خون خارج شده و با عبور از دیواره مویرگها به کیسه های هوایی وارد شده و در آنجا مبادله می شود.
ویژگی تنفس مناسب ، وجود تعداد و حجم تنفسی مناسب است. تعداد تنفس طبیعی در بزرگسالان ۲۰-۱۲ نفس در دقیقه و در کودکان ۳۰-۱۵ نفس در دقیقه و در شیرخواران ۵۰-۲۵ نفس در دقیقه ، همچنین تنفس بطور منظم انجام می شود و فاقد صداهای نامعمول تنفسی مانند خس خس سینه است.
قفسه سینه باید به میزان کافی منبسط شده ، هر تنفس باید دارای عمق کافی باشد و همچنین نفس کشیدن بدون تلاش انجام شود.

علائم تنفس ناکافی :
–        تعداد تنفس آهسته تر ویا تندتر از تعداد طبیعی
–        تنفس نامنظم
–        کاهش یا فقدان صداهای تنفسی
–        انبساط نامتوازن یا ناکافی قفسه سینه
–        تنفس سطحی
–        پوست سرد، رنگ پریده و یا کبود
–        تلاش برای تنفس

آشنایی با پوست و عملکرد آن:
تمام بافتهای مختلف ، اعضاء و سیستم های که بدن را می سازند ، توسط پوست که بزرگترین عضو در بدن است از محیط خارج از بدن جدا می شود.
پوست عملکردهای زیر را دارد:
–        بدن را از محیط ، باکتریها و سایر ارگانیسم های بی گانه حفاظت می کند.
–        درجه حرارت بدن را تنظیم می کند. بعنوان گیرنده سرما ، گرما ، لمس ، درد و فشار عمل می کند.
–        د رتنظیم آب و املاح بدن ، کمک می کند.
ظاهر پوست بیانگر بیماریها و حالات مختلفی در بدن انسان می باشد.

پوست رنگ پریده :
–        انقباض شدید عروقی
–        از دست دادن خون
–        شوک
–        حمله قلبی
–        ترس
–        کم خونی
–        غش کردن
–        استرس و شرایط عاطفی

سیانوز یا پوست آبی تیره:
–        خفگی
–        تنفس ناکافی
–        کمبود اکسیژن
–        حمله قلبی
–        مسمومیت

پوست قرمز رنگ:
–        قرارگرفتن در معرض حرارت
–        انبساط عروقی
–        مسمومیت با گاز مونوکسید کربن

پوست زرد:
–        بیماری کبدی یا یرقان

حرارت پوست:
داغ : تب ، در معرض گرما قرار گرفتن ، عفونت
خنک: گردش خون ناکافی ، شوک ، قرارگرفتن در معرض سرما
سرد: قرار گرفتن در معرض سرمای زیاد (سرمازدگی)

ارزیابی صحنه حادثه:
کنترل صحنه به محض ورود به صحنه ضروری می باشد. ارزیابی صحنه حادثه ، یک ارزیابی سریع و پویا از صحنه حادثه و اطراف آن می باشد که قبل از ورود به صحنه و شروع اقدامات حیاتی برای بیمار اطلاعات بیشتری در مورد امنیت صحنه ، مکانیسم ایجاد آسیب و نوع بیماری در اختیار ما قرار می دهد. هدف از کنترل صحنه دستیابی به سه هدف عمده می باشد. با یک نظر اجمالی به صحنه ، تعیین اینکه مصدوم آسیب دیده است یا دچار یک بیماری طبی است مهم می باشد. برای مثال اگر در صحنه یک نردبان ایستاده وجود داشته باش به سرعت تحلیل می کنید که مصدوم دچار نوعی آسیب ناشی از سقوط شده است. در همان حال رسیدن به مصدوم صحنه حادثه را از جهت مکانیسم آسیب بررسی کنید که این امر ممکن است به اندازه کافی برای تغییر در وضعیت هوشیاری معنادار باشد. این اطلاعات ممکن است از بیمار ، بستگان یا رهگذران صحنه جمع آوری شده باشد. اگر مکانیسم آسیب معلوم نیست در این صورت باید مشکوک شوید که تغییر در وضعیت هوشیاری ناشی از بیماری طبی است. در همان حال رسیدن بیمار سرنخ هایی را جستجو کنید که ممکن است ماهیت بیماری را مشخص کند. (مانند کپسول های اکسیژن خانه ، تجهیزات مربوط به مصرف مواد مخدر ،  شیشه خالی دارو و غیره)
اگر بیشتر از یک بیمار در صحنه حادثه به چشم می خورد که دچار تغییر وضعیت هوشیاری شده باشد مشکوک شوید که بعضی از انواع گازها یا سموم خطرناک باعث بیماری شده اند. به هر گونه بوی غیر معمول توجه کنید.
اولین اولویت حفاظت از خودتان است تا خودتان نیز بیمار نشوید. اولویت دوم ، انتقال بیمار به خارج از محیط خطرناک است.

اقدامات لازم در کنترل صحنه :
۱٫      حفظ خونسردی و عدم دستپاچگی
۲٫   درخواست کمک از نیروهای امدادی ( برزای موارد اطفاء حریق و  نجات با آتش نشانی و در موارد اورژانسی با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید)
۳٫      دقت و سرعت در عمل
۴٫   تشخیص خطرات موجود در صحنه (مانند نشت سوخت ، فلز برش خورده و شیشه شکسته در صحنه ، سیم برق روی زمین خیس ، ساختمان در حال ریزش ، نشت مواد سمی در هوا و …. )
۵٫      نحوه برخورد با بیمار وحشت زده ، پرخاشگر و همراهان و یا اطرافیان نگران و مضطرب
۶٫      بررسی تعداد بیماران و یا مصدومین موجود در صحنه
۷٫      تشخیص بیمارانی که نیاز به کمک بیشتری دارند.
۸٫      بررسی نحوه دسترسی به مصدوم
۹٫      تصمیم گیری برای مداخله
۱۰٫  تصمیم گیری برای انتقال بیمار از صحنه در صورت لزوم
۱۱٫  تصمیم گیری برای تثبیت وضعیت بیمار در صحنه در صورت لزوم
۱۲٫  اقدامات حفاظت از خود
۱۳٫  پرهیز از تماس با خون و ترشحات بدن بیمار

گاهی شما قادر نخواهید بود به یک صحنه حادثه ناامن وارد شوید. زیرا یا نیاز به آزاد سازی و در آوردن بیماران وجود دارد. یا احتمال وجود مواد سمی و مضر در  صحنه می باشد یا تعداد بیماران زیاد است و شما به  تنهایی نمی توانید از عهده آنها برآئید.
در چنین شرایطی به نظر می رسد فراهم کردن اقدامات حمایتی برای فرد بیمار یا مجروح بسیار مشکل باشد. با این وجود محافظت از خودتان مهمتر می باشد. اگر شما نیاز به کمک بیشتری برای کار در صحنه حادثه دارید برای درخواست کمک تردید نکنید تا حد امکان نوع کمکی را که نیاز دارید مشخص کنید.
در تصادفات وسایل نقلیه ، میزان نیروی وارد شده به بدن مستقیماً با سرعت وسیله نقلیه مرتبط می باشد. هر چه سرعت وسیله نقلیه بیشتر باشد نیروی وارد شده به مصدوم بیشتر است. بنابراین بایدمناطقی از بدن مصدم ، ارزیابی شود که احتمال آسیب آنها بیشتر است. همچنین حین ارزیابی تا حدی مسائل زیر را در نظر داشته باشید.
موقعیت قرار گرفتن بیمار در وسیله نقلیه ، استفاده از کمربند ایمنی و اینکه هنگام تصادف بدن بیمار به کدام سمت منحرف شده است.
رانندگان در مقایسه با بقیه سرنشینان وسیله نقلیه در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آسیب های جدی هستند. چون احتمال برخورد ناگهانی قفسه سینه ، شکم یا سر راننده با چرخ فرمان وجود دارد. سرنشین صندلی جلو نیز ممکن است به علت برخورد ناگهانی با داشبورد دچار آسیب شود.
خطر آسیبهای جدی همچنین به استفاده صحیح از کمربند ایمنی بستگی دارد. مجروحینی که از کمربند استفاده نکرده اند برای تعدادی از آسیب ها در خطر بیشتری می باشند چون ممکن است به بیرون از وسیله نقلیه پرتاب شوند. همچنان که آنها حین تصادف به بالا و پائین می افتند ممکن است با فرمان ، داشبورد ، شیشه ها ، سقف ، بدنه و کف وسیله نقلیه برخورد کنند و از آن بدتر ، مجروحی که کمربند ایمنی را نبسته است ، ممکن است از وسیله نقلیه به بیرون پرتاب شود و خطر ضربه سر ، پارگی طناب نخاعی و حتی مرگ برای این مجروحان وجود دارد.
لذا در مراقبت از این بیماران و انجام اقدامات حیاتی ثابت نگه داشتن ستون فقرات بیمار اهمیت بسزایی دارد.
در سقوط میزان نیروی وارد شده به بدن ، مستقیماً با ارتفاع سقوط مرتبط می باشد.
پیش بینی مناطقی از بدن که در اثر سقوط دچار آسیب می شوند. بسیار مشکل است. هر بیماری که از ارتفاع بیشتر از سه برابر قدش یا ارتفاع بیشتر از ۵/۴ تا ۶ متری سقوط کرده است. باید در خطر ابتلا به آسیب های جدی در نظر گرفته شود. در کودکان سقوط از ارتفاع ۲ تا ۳ برابر قدشان یا تقریباً بیشتر از ۳ متر ، بالقوه کشنده است.

–        در پایان شما باید این اطلاعات را ارزیابی کرده باشید:
–        آیا بیمار تغییرات سطح هوشیاری دارد؟
–        آیا بیمار دچار انسداد راه هوایی می باشد؟
–        آیا بیمار مشکل تنفسی دارد؟
–        آیا بیمار گردش خون ناکافی دارد؟
–        آیا بیمار در خطر ایجاد هر یک از مشکلات بالا می باشد؟
–        آیا بیمار در خطر ترومای طناب نخاعی می باشد؟

اگر پاسخ به هر یک از این سئوالات مثبت است شما باید با انجام هر یک از اقدامات زیر سریعاً شروع به رفع شرایط تهدید کننده حیات کنید.
باز کردن راه هوایی ، برقراری تهویه کمکی ، کنترل خونریزی شدید ، ثابت نگه داشتن ستون مهره ها در یک امتداد مستقیم ، فراهم کردن شرایط انتقال یا تماس با تیم مراقبتهای حمایتی پیشرفته تا به شما کمک کنند یا مسئولیت مراقبت از بیمار را به آنها بسپارند.
در صورت وجود آسیب دیدگی بیمار و شک به صدمه ستون فقرات ، بدن بیمار را در یک خط راست ثابت نگه دارید روش انجام این کار به این صورت است:
۱٫      دست های خود را در دو طرف سر بیمار بگذارید.
۲٫      به آرامی سر را در وضعیتی قرار دهید که بینی در راستای ناف قرار گیرد.
۳٫      سر را در وضعیت خنثی بگذارید طوریکه به عقب یا جلو خم نباشد.
ثابت نگه داشتنبی بدن در خط راست به شیوه مناسب برای جلوگیری از حرکت یا دستکاری ستون مهره ها که می تواند باعث آسیب نخاعی شده یا احتمال ایجاد آن را افزایش دهد ضروری است. در صورتیکه این کار به خوبی صورت نگیرد صدمات پایدار به راحتی تبدیل به صدمات ناپایدار می شود مثلاً وقتی که بیمار برای پاسخ به سوال شما سر خود را تکان می دهد یا وقتی که شما زیر بغل و زیر زانوهای مصدوم را می گیرید تا او را جابجا کنید ممکن است دچار صدمات عصبی غیر قابل برگشت شود.

چگونگی ارزیابی کردن بیمار:
توجه داشته باشید که پس از به دست آوردن یک حدس کلی در مورد بیمار ، باید ارزیابی و مراقبت از بیمار را به ترتیب اتخاذ کنید:

C: Circulation = گردش خون
A: Air way = راه هوایی
B: Breathing = تنفس

درتمام موارد نوع و میزان اقدامات درمانی شما در صحنه حادثه تحت تأثیر ارزیابی شما از گردش خون بیمار و راه هوایی و تنفس  (CAB) قرار خواهد گرفت.
همیشه حق تقدم با درمان شرایط تهدید کننده حیات (گردش خون و مشکلات راه هوایی و تنفس) می باشد. به یاد داشته باشید که ارزیابی نوع بیماری و مکانیسم تروما نیز جزئی از مراحل ارزیابی می باشد.

ارزیابی وضعت هوشیاری:
ارزیابی وضعیت هوشیاری بیمار مهم است. چون نشانه چگونگی عملکرد مغز می باشد. اگر نیاز باشد ، ستون مهره ها را بی حرکت کنید. شرایط متعددی می توانند روی عملکرد مغز تأثیر بگذارند و منجر به تغییر در سطح هوشیاری شوند. وضعیت ذهنی (Mental status) و سطح هوشیاری با دو تست جداگانه طی چند ثانیه قابل بررسی می باشد.
یکی از تست ها میزان پاسخ دهی (Responsiveness) به محرکهای خارجی نظیر تحریک کلامی (صدا) ، تحریک دردناک (لمس نواحی حساس بدن مثل فشردن لاله گوش بین دو انگشت) را ارزیابی می کند.
اگر بیمار به تحریکات دردناک و صدا زدن شما پاسخی نداد ، مرحله بعد ارزیابی کفایت گردش خون بیمار می باشد.

ارزیابی نبض:
ارزیابی تعداد ، ریتم (نظم) و قدرت نبض بیمار، شما را از وضعیت کلی عملکرد قلب بیمار آگاه می کند. نبض یکی از علائم حیاتی است که شما می توانید آنرا در ناحیه گردنی و مچ دست احساس کنید. بهترین محل برای کنترل نبض در مواقع اورژانسی ، شریان کاروتید یا نبض گردنی می باشد. اگر در بیمار دچار اختلال هوشیاری ، نتوانستید نبض را لمس کنید شروع به احیای قلبی – ریوی (CPR) کنید.

عدم وجود نبض را تعیین کنید:
پس از تعیین عدم وجود هوشیاری و عدم پاسخ، نبض بیمار را چک کنید. برای بزرگسالان و کودکان نبض گردنی (کاروتید) را بگیرید و در شیرخوران از نبض بازویی یا براکیال استفاده کنید. از طریق بررسی نبض شریان کاروتید ، گردش خون بیمار را ارزیابی نمائید. هنگام عقب بردن سر ، یک دست را روی پیشانی گذاشته و دو انگشت دست بعدی را روی حنجره بیمار بگذارید. بدین منظور با دو انگشت میانی و نشانه خود برجستگی غضروف تیروئید را در گردن بیمار لمس کنید، سپس انگشتان خود را آهسته به طرف گوش بیمار بلغزانید تا در شکاف باریکی نبض شریان کاروتید را پیدا کنید و تنها با فشار مختصر که مانع از انسداد جریان خون و نبض کاروتید شود به مدت ۱۰ ثانیه نبض را لمس کنید. (مشخص کردن نبض کاروتید یا گردنی در افرادی که در آب سرد یا یخ غرق شده گاه تا ۴۵-۳۰ طول می کشد) اگر طی ۱۰ ثانیه موفق به یافتن آن تشدید بیمار را بدون نبض فرض کرده و لازم است که احیای قلبی – ریوی را آغاز کنید.

اعمال فشار روی قفسه سینه:
اگر طی ارزیابی و پیدا کردن نبض گردنی (کاروتید) متوجه شدید که جریان خون بیمار برقرار نیست ، روی نیمه تحتانی استخوان جناغ (استرنوم) فشار وارد نمائید تا جریان خون بیمار برقرار گردد. اعمال فشار بر روی قفسه سینه به همراه تنفس مصنوعی احیای قلبی – ریوی یا CPR نامیده می شود.
تکنیک های CPR در مورد کودکان ، شیرخواران و بزرگسالان و بسته به اینکه یک نفره یا دو نفره انجام گردد ، متفاوت است.
اعمال فشار روی قفسه سینه از دو طریق به بیمار کمک می کند. نخست فشار در قفسه سینه را افزایش داده و موجب جریان خون از قفسه سینه می شود و دوم اینکه باعث فشار مستقیم به خود عضله قلب می شود. اعمال فشار روی قفسه سینه به همراه تنفس مصنوعی تا زمانی که تنفس یا گردش خون بیمار برقرار شده یا اقدامات پیشرفته احیا آغاز گردد باعث جریان خون اکسیژن دار به بدن می شود.
برای شروع ماساژ قلبی باید بیمار را روی یک سطح صاف و سفت در وضعیت طاق باز (خوابیده به پشت) قرار داده و سر او نباید بالاتر از قلب قرار گیرد.
دستهای خود را در وضعیت مناسب قرار دهید :
گذاشتن صحیح دست روی قفسه سینه بیمار جهت جلوگیری از ایجاد صدمات داخلی ضروری می باشد. برای یافتن محل مناسب برای اعمال فشار، نقطه قطع خطی که از وسط جناغ سینه می گذرد با خط فرضی که نوک دو سینه را به هم متصل می کند محل مناسب برای اعمال فشار بر روی قفسه سینه است. روش دیگر این است که ۲ انگشت بالاتر از انتهای جناغ را انتخاب کنید.

بر قفسه سینه فشار وارد کنید:
برای اعمال فشار بر قفسه سینه بیمار
۱٫   وقتی دستها در موقعیت مناسب قرار گرفتند بازوها را صاف نموده، آرنج را قفل کرده و شانه ها را در امتداد دستان خود قرار دهید. در این وضعیت هر فشار می تواند استرنوم را به پائین هل دهد.
۲٫   به پائین فشار دهید تا قفسه سینه بیمار حدود ۵-۴ سانتی متر به داخل رود. با اینکار خون از قلب پمپ می شود. ( ممکن است در بیماران چاق یا عضلانی ، نیروی بیشتر و برای بیماران لاغر یا کوچک ، نیروی کمتری اعمال کنید.)
۳٫   در مرحله بعد فشار وارده راکاملاً بردارید ، تا امکان برگشت جریان خون به قلب فراهم شود. باید اجازه دهید تا پس از هر فشاری قفسه سینه به حالت طبیعی برگردد.
۴٫   در تمام مدت اعمال فشار ، دست باید در تماس با قفسه سینه باشد ، به هیچ وجه دستان خود را از روی قفسه سینه برنداشته یا آنرا جابجا نکنید.
۵٫     فشار به قفسه سینه باید با سرعت ۱۰۰ بار در دقیقه انجام گردد.

ارزیابی راه هوایی:
هم چنانکه ارزیابی اولیه خود را انجام می دهید باید کاملاً متوجه علائم نارسایی تنفسی یا انسداد راه هوایی باشید. با توجه به علت، انسداد راه هوایی می تواند منجر به عبور ناکافی هوا یا عدم عبور هوا به درون و بیرون از ریه ها شود که این امر منجر به آسیب دائمی مغز قلب ، ریه ها و حتی مرگ می شود.
بیمارانی که توانایی پاسخ دهی دارند (Responsive):
بیماران در هر سنی که توانایی پاسخ دهی دارند یا صحبت می کنند یا گریه می کنند راه هوایی باز دارند. با این وجود مشاهده و گوش دادن به چگونگی صحبت بیمار به ویژه در بیماران با مشکلات تنفسی ، کلید تشخیصی خوبی برای ارزیابی راه هوایی و تنفس بیمار می باشد.

اگر تشخیص دادید که بیمار مشکل راه هوایی دارد ارزیابی خود را متوقف کنید و با استفاده از مانور
Head Tilt – Chin lift  (سر عقب – چانه بالا) راه هوایی را باز کنید با اینکه مشکلات راه هوایی و تنفسی علل متعددی دارند ، ولی علایم و نشانه های آنها اغلب مانند هم می باشد.

بیمارانی که توانایی پاسخ دهی ندارند ( Unresponsive):

در بیماری که توانایی پاسخ دهی ندارد یا سطح هوشیاری او کاهش یافته است شما باید فوراً کفایت راه هوایی را بررسی کنید. اگر راه هوایی باز است ارزیابی خود را ادامه دهید.
اگر راه هوایی باز  نمی باشد قدم اول باز کردن راه هوایی با مانور( Head Tilt – Chin lift  ) می باشد. انسداد راه هوایی در بیمار بی هوش اغلب به علت شل شدن عضلات زبان وافتادن زبان به عقب حلق می باشد. دندانهای مصنوعی ، لخته های خونی ، استفراغ ، تکه های غذایی ، ترشحات دهانی یا سایر اجسام خارجی نیز می توانند منجر به انسداد راه هوایی شوند. علائم انسداد راه هوایی ، در بیمار دچار کاهش سطح هوشیاری یابیهوش عبارتند از :
–        آسیب جدی به سر و صورت و فک ، خون یا سایر موادی که می توانند منجر به انسداد شوند.
–    تنفس صدادار مثل خرخر کردن ، زوزه کشیدن یا قل قل کردن سایر صداهای غیر طبیعی تنفسی (تنفس نرمال با هیچ صدایی همراه نمی باشد)
–    تنفس های فوق العاده سطحی یا فقدان تنفس (انسداد راه هوایی می تواند منجر به نارسایی تنفسی و ایجاد تنفس های سطحی یا قطع تنفس شود.)

برای بیماران دچار تروما یا بیماران با مشکل ناشناخته مهره های گردنی را بی حرکت کنید و با استفاده  از مانور بالا کشیدن فک تحتانی با فشار (jaw thrust) برای باز کردن راه هوایی تلاش کنید.

ارزیابی تنفس:
همچنان که تنفس بیمار را ارزیابی کنید تا ببینید بیمار چه مقدار نیرو برای نفس کشیدن صرف می کند. تنفس های نرمال ، خیلی سطحی یا خیلی عمیق نمی باشند و محدوده نرمال آن در بالغین ۲۰-۱۲ تنفس در دقیقه می باشد.
تنفسهای سطحی از روی کاهش حرکات قفسه سینه تشخیص داده می شوند. برعکس در تنفسهای عمیق قفسه سینه بیش از حد بالا و پائین می رود. و اغلب صدای عبور هوای زیادی به د اخل و خارج ریه ها شنیده می شود. همچنین که بیمار را ارزیابی می کنید از خود سوالات زیر را بپرسید :
–        آیا تنفسهای بیمار سطحی هستند یا عمیق؟
–        آیا به نظر می رسد که بیمار در حال خفه شدن باشد؟
–        آیا بیمار سیانوتیک شده است؟
با استفاده از تکنیک نگاه ، سمع و درک کردن ممکن است در شیرخواران و کودکان کوچک مشکل باشد. چون حرکت قفسه سینه آنها طی تنفس ، بسیار کم است. در اکثر موارد در بیماران ترومایی که دچار کاهش سطح هوشیاری شده اند ترومای نخاعی باید مد نظر باشد.
اگر برای دسترسی بصورت بیمار و ارزیابی راه هوایی نیاز است که بیمار چرخانده شود با توجه به تثبیت ستون فقرات بیمار ، اینکار باید فوراً انجام شود.
ولی در کل بعد از انجام اقدامات CAB، بیمار را روی برانکارد یا تخته پشت انتقال دهید. به خاطر داشته باشید که سرو گردن و تنه و پاهای بیمار را باید به شکل یک مجموعه بدون خم شدن یا پیچ خوردن از روی زمین بلند کنید.
پس از اینکه بیمار در پوزیشن صحیح قرار گرفت و راه هوایی باز شد شما باید شروع به درمان و حمایت از تنفس بیمار کنید.

راه هوایی را باز کنید:
اگر بیمار نفس نمی کشد باید ابتدا راه هوایی راباز کنید بیمار را در وضعیت طاق باز بخوابانید دهان را با استفاده از حرکت جارویی انگشت در حفره دهان پاک کنید. راه هوایی را باز نموده و هر گونه انسداد احتمالی بوسیله زبان را با استفاده از تکنیک سر عقب – چانه بالا (Head Tilt – Chin lift  ) برطرف نمائید.

عدم وجودتنفس را تعیین و تنفس مصنوعی را آغاز کنید:
با باز شدن راه هوایی وضعیت تنفس را تعیین کنید. گوش خود را حدود ۵-۳ ثانیه نزدیک دهان و بینی بیمار بگذارید این کار نباید بیش از ۱۰ ثانیه طول بکشد.
–        به بالا و پایین رفتن قفسه سینه نگاه کنید.
–        به خروج هوای بازدم گوش دهید.
–        جریان هوا را روی صورت خود احساس نمائید.
در صورت انسداد کامل راه هوایی ، بیمار تلاش تنفسی دارد ولی ورود و خروج هوا به ریه ها صورت نمی گیرد.
اگر تنفس بیمار کافی است و هیچ شکی به صدمات ستون مهره ها وجودندارد بیمار را به پهلو خوابانده و زانوی پای بالایی را به سمت  قفسه سینه آورده و یک دست بیمار را زیر سر او بگذارید این وضعیت راه هوایی را در امتداد مناسب قرار می دهد و شانس انسداد آن بوسیله زبان ، ترشحات ، خون یا استفراغ را کم می کند.
چنانچه بیمار هنوز نفس نمی کشید تنفس مصنوعی انجام دهید از آنجائیکه هوای بازدم که حاوی ۱۶% اکسیژن است جهت برقراری تنفس کافی است. اینکار را با استفاده از تکنیک دهان به دهان انجام دهید. دو تنفس کوتاه که هر کدام یک ثانیه طول می کشد انجام دهید. اگر با تنفس اول قفسه سینه بلند نمی شود وضعیت بیمار را تغییر داده در راستای مناسب قرار دهید. اگر تنفس دوم هم کفایت ننمود از تکنیک برطرف نمودن انسداد راه هوایی استفاده کنید.
انسداد راه هوایی با بسته شدن راههای هوایی دهانی ، حلقی و بینی ، حلقی ایجاد می شود.

برای انجام تنفس دهان به دهان سر بیمار را به عقب خم نمائید بطوری که دهان او کمی باز شود با انگشتان دستی که روی سر بیمار است سوراخهای بینی را مسدود کرده و بعد از انجام یک دم عمیق دهانتان را بر روی دهان بیمار قرارداده بطوریکه لبهای شما دور تا دور لبهای بیمار را بگیرد و با نیرو ولی بصورت آهسته برای مدت دو ثانیه هوا را داخل ریه های بیمار بدهید و بعد از مشاهده بالا آمدن قفسه سینه سرتان را کنار کشیده سوراخهای بینی را باز کنید تا هوای دمیده شده خارج شود.

تشخیص تقدم بیماران:
هنگامی که ارزیابی اولیه خود را تکمیل کردید باید در مورد درمان بیماران تصمیم بگیرید. شماباید بلافاصله تروما یا بیماری تهدید کننده حیات را شناسیایی کنید.
و سپس بیمارانی که نیاز به اقدامات حمایتی پیشرفته و انتقال سریعتر دارند ، را مشخص کنید.
بیمارانی که یکی از شرایط زیر را دارند باید در اولویت قرارگیرند و فوراً منتقل شوند یا برای انجام اقدامات حمایتی پیشرفته مد نظر قرار گیرند:
–        حال عمومی بد
–        بیمار دچار اختلال هوشیاری که رفلکس gag (عق زدن) یا سرفه ندارد.
–        بیمار هوشیار که قادر به انجام دستورات نیست.
–        تنفس مشکل
–        پوست رنگ پریده یا سایر علائم خونرسانی ضعیف
–        زایمان مشکل
–        خونریزی غیر قابل کنترل
–        درد شدید در هر ناحیه از بدن
–        دردر شدید قفسه سینه
–        ناتوانی در حرکت دادن هر قسمت از بدن

تشخیص صحیح اولویت بیماران یک حادثه جنبه ضروری ارزیابی اولیه می باشد و به بهبود آینده بیمار کمک می کند.
یکی از عوامل مهم در بقای بیماران دارای اولویت انتقال سریع آنها می باشد. بنابراین انتقال بیمار باید در سریع ترین زمان ممکن انجام شود. زمانیکه شما ارزیابی اولیه را تکمیل کردید و تصمیم به انتقال بیمار گرفتید می تواند شروع به گرفتن شرح حال و انجام معاینه فیزیکی هدفدار کنید که این شرح حال و معاینه فیزیکی باید براساس ارزیابی اخیر شما در مورد مشکل بیمار باشد.

احیای قلبی – ریوی :
پس از آنکه به سرعت ارزیابی و کنترل صحنه را انجام دادید باید اول با صدای بلند درخواست کمک کنید.

انجام CPR توسط یک امدادگر:
در صورتیکه تنها هستید عدم پاسخگویی بیمار را تعیین نموده سیستم اورژانس پیش بیمارستانی (۱۱۵) را خبر دار کرده، عدم وجود نبض را مشخص کنید، ماساژ قلبی را شروع نموده، راه هوایی بیمار را باز کرده، عدم وجود تنفس را تعیین و تنفس مصنوعی انجام دهید.

برای انجام CPR در بزرگسالان بصورت زیر عمل کنید:
۱٫      دست خود را همانطور که پیشتر گفته شد روی قفسه سینه بیمار قرار دهید.
۲٫     ۳۰ فشار با سرعت ۱۰۰ بار در دقیقه به قفسه سینه اعمال کنید بلند بلند بشمارید.
۳٫     دست خود را از روی قفسه سینه برداشته راه هوایی را باز نموده و دو تنفس آهسته که هر یک ۱ ثانیه طول می کشد ، بدهید.
۴٫     دوباره نیمه تحتانی استرنوم را شناسایی کرده و دست خود را بطور مناسب روی قفسه سینه بیمار قرار دهید. ۳۰ فشار با سرعت ۱۰۰ بار در دقیقه اعمال کنید.
۵٫     این سیکل را تکرار نموده و پنج سیکل کامل از ۳۰ فشار و ۲ تنفس انجام دهید.
۶٫   پس از تکمیل سیکل پنجم ، گردش خون و تنفس بیمار را مجدداً ارزیابی کنید. اگر هنوز هم نبض وجود ندارد پنج سیکل دیگر از ۳۰ فشار در دو تنفس انجام دهید. اگر نبض وجود داشته ولی بیمار نفس نمی کشد با سرعت ۱۰ تا ۱۲ بار در دقیقه به بیمار نفس بدهید (۱ نفس هر ۵-۴ ثانیه) اما بر قفسه سینه فشار وارد نکنید. هر چند دقیقه بیمار را ارزیابی کنید تا وجود نبض و تنفس مشخص شود.
۷٫   تا زمانی که بیمار نفس کشیده و نبض پیدا کند یا تیم احیای پیشرفته برسد یا CPR را به یک امدادگر دیگر واگذار کنید یا بر اثر خستگی قادر به ادامه کار نباشید باید CPR را ادامه بدهید.

انجام CPR توسط دو امدادگر:
اگر دو نفر هستید یکی باید در کنار و دیگری بالای سر بیمار قرار بگیرد. در CPR دو نفره امدادگری که در کنار بیمار قرار گرفته باید ۱۵ فشار وارد نموده و سپس صبر کند تا امدادگر بعدی که بالای سر بیمار است ۲ تنفس بدهد.
امدادگری که در کنار بیمار است و اعمال فشار به قفسه سینه را انجام می دهد نباید دستان خود را از روی قفسه سینه بیمار بردارد. اینکار مانع از اتلاف وقت برای شناسایی مجدد محل صحیح گذاشتن دست می شود. امدادگری که بالای سر بیمار قرار گرفته است در تمام مدت احیاء باید راه هوایی را باز نگه دارد.
یک دقیقه پس از شروع CPR و هر چند دقیقه پس از آن امدادگری که کار تنفس را انجام می دهد باید برگشت نبض کاروتید خودبخودی را چک کند. از آنجا که فشار به قفسه سینه باعث ایجاد نبض می شود چک کردن باید در هنگام توقف آن انجام گیرد. در صورت عدم وجود نبض به CPR ادامه دهید.
هر گاه امدادگری که به قفسه سینه فشار وارد می کند خسته شود دو امدادگر می توانند با یک فرمان جای خود را عوض نموده و کار حیا را دوباره از سر بگیرد.

انجام CPR در شیرخواران و کودکان :
از آنجا که احتمال نیاز کودکان و شیرخواران به حمایت تنفسی و راه هوایی بیشتر بوده و در  مقابل کمتر به دفیبریلاتور نیاز دارند توصیه می شود در صورتیکه تنها هستید یک دقیقه پیش از خبر کردن سیستم اورژانس ۱۱۵ انجام CPR آغاز شود. در صورت عدم وجود نشانه های گردش خون یا ضربان قلب کمتر از ۶۰ بار در دقیقه همراه با نشانه های کاهش خونرسانی ، فشار روی قفسه سینه را آغاز کنید.

CPR در شیرخواران زیر یکسال:
عدم وجود نبض بازویی یا براکیال را در قسمت د اخل بازو را تعیین کنید به این ترتیب که انگشت اشاره را که به پای بیمار نزدیک تر است روی استرنوم بگذارید به این ترتیب که انگشت اشاره را درست زیر نوک سینه وانگشتان میانی و حلقه را نزدیک انگشت اشاره قرار دهید. سپس انگشت اشاره را برداشته و با انگشت میانی و حلقه حدوداً به اند ازه عرض یک انگشت زیر نوک سینه قرار دارند به قفسه سینه فشار وارد کنید. به قفسه سینه فشار وارد کنید. استرنوم ۱/۵ سانتیمتر است.
۵ فشار و سپس یک نفس بدهید سیکل های ۵ به یک را تکرار کنید. سرعت نبض حداقل ۱۰۰ بار در دقیقه است (۵ فشار حدود ۳ ثانیه یا کمتر)
پس ازیک دقیقه که بعد از ۲۰ دوره فشار و تنفس است به اورژانس خبر دهید.

CPR در کودکان ۸-۱ ساله:
–        عدم وجود نبض در شریان کاروتید و عدم وجود گردش خون را تعیین کنید.
–        از کف یک دست یا دو دست بر حسب راحتی شما و جثه بیمار استفاده کنید.
–    روی نیمه تحتانی استرنوم فشار وارد کنید. استرنوم باید حدود یک سوم تا یک دوم کل عمق قفسه سینه فرو رود که حدوداً ۴-۲/۵ سانتیمتر خواهد شد.
–        سه فشار و دو نفس بدهید. این سیکل ها را تکرار کنید سرعت اعمال فشار ۱۰۰ بار در دقیقه است.
–        پس از دو دقیقه که حدود ۵ سیکل فشار و ونتیلاسیون است به اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید.
در شیرخواران و کودکان زیر یک سال اعمال فشار همان سرعت ۱۰۰ بار در دقیقه و نسبت ماساژ به تنفس نیز برای امدادگر غیر حرفه ای مشابه بالغین است. در صورتی که ضربان قلب کودک زیر ۶۰ بار در دقیقه بوده و نشانه های کاهش خونرسانی را نشان می دهد. اعمال فشار و تنفس مصنوعی را آغاز کنید.

انسداد حاد راه تنفسی:
انسداد راه هوایی با بسته شدن راههای هوایی بینی ، دهان حلقی ، حنجره ای دهانی ایجاد می شود انسداد راه هوایی تحتانی با جسم خارجی بر اثر تنفس مواد خارجی و انقباض برونش ها ایجاد می شود راه هوایی باید تمیز شود تا بیمار بتواند به خوبی نفس بکشد.
شایعترین علت انسداد راه هوایی فوقانی ، زبان است همچنین ممکن است راه هوایی بوسیله اجسام خارجی ، ترشحات ، لخته خون ، بد خیمی های دهان یا حلق ، بزرگی لوزه ، صدمات فک و صورت ، اپی گلوتیت حاد ، آسپیراسیون استفراغ و قطعات دهانی شکسته دچار انسداد می شود.
اگر بیمار پیش از ایجاد مشکل چیزی می خورده است ، فرض را بر ایجاد خفگی بر اثر گیر کردن غذا بگذارید ، خطر خفگی بر اثر پریدن غذا در گلو افراد مسن بیشتر است زیرا رفلکس عق زدن در این گروه آهسته تر عمل
می کند ضمن اینکه اغلب با بیماری کرونری اشتباه گرفته می شود.

علائم و نشانه های انسداد حاد راه تنفسی:
–        گرفتن گردن با دست
–        عدم وجود صداهای تنفسی یا تنفس پرسر و صدا
–        عدم توانایی صحبت یا سرفه
–        استفاده شدید از عضلات تنفسی
–        حرکت پره های بینی
–        کشیدگی عضلات گردن و صورت
–        بی قراری ، نگرانی و گیجی پیشرونده
–        سیانوز
–        عدم پاسخ دهی

اقدامات اورژانس برای انسداد نسبی
در بیماری که به شدت سرفه می کند تا اندازه ای تبادل هوا صورت می گیرد و انسداد نسبی است برای درمان این افراد:
–    به بیمار اجازه دهید با سرفه بیشتر ، برای برطرف نمودن انسداد تلاش کند در تلاش بیمار برای دفع جسم خارجی مداخله نکنید اما به دقت مراقب او باشید.
–    نشانه های کاهش جریان هوا مانند سرفه ضعیف و غیر مؤثر ، صدای ویز هنگام دم ، افزایش تلاش و تقلا برای تنفس ، گرفتن گلو با دست و شروع سیانوز یا کبودی لبها و انتهاها را در نظر داشته باشید با ایجاد این نشانه ها بیمار را همچون انسداد کامل درمان کنید.
–        بیمار را فوراً به مرکز درمانی منتقل کنید.

اقدامات اورژانس برای انسداد کامل
برای برطرف نمودن انسداد کامل راه هوایی از مانور فشار به شکم (مانور هیم لیخ) استفاده کنید. در این مانور دیافراگم به بالا و فشار داده شده و هوا با نیرو از ریه ها خارج می شود که باعث ایجاد سرفه مصنوعی و دفع جسم خارجی می گردد.

بیمار پاسخگو
اگر بیمار ایستاده یا نشسته پشت سر او ایستاده و دستان خود را دور کمر او حلقه کنید آرنج شما باید خارج و دور از دنده ها باشد. (مانور هیم لیخ)
–        یک دست را مشت نموده و انگشت شست را در خط میانی شکم کمی بالای ناف در فاصله خوبی از زایده گزیفوئید بگذارید.
–        انگشت شست باید به طرف شکم بیمار باشد.
–        مشت خود را با فشار محکم به سمت درون و بالای شکم بیمار بزنید تا ۵ بار این کار را تکرار کنید.
–    هر فشار باید مجزا و جداگانه شود اگر انسداد برطرف نشده این سیکل ۵ تایی را تکرار کنید تا جسم خارجی بیمار افتاده یا بیمار بیهوش شود.

مراقب این خطرات باشید:
–    اگر در موقعیت مناسب قرار نگیرید یا بسیار سریع و با نیروی زیاد فشار وارد کنید ممکن است کنترل خود را از دست داده و روی بیمار بیفتید.
–        اگر دستانتان بیش از حد بالا باشد (روی لبه تحتانی قفسه دنده ای) ممکن است باعث آسیب اندامهای داخل شوید.
–    این مانور اعلب باعث ایجاد استفراغ می شود قرار دادن دست در جای مناسب و اعمال نیروی کافی خطر این امر را کاهش می دهد.

بیمار غیر پاسخگو
اگر بیمار بیهوش بوده یا هنگام تلاش برای اعمال فشار به شکم بیهوش شود او را در وضعیت طاق باز بخوابانید.
–    اگر شاهد بیهوش شدن بیمار بوده یا به دلیلی مشکوک به وجود جسم خارجی هستید ، از حرکت جارویی انگشتان استفاده کنید. دهان بیمار را با روش بلند کردن زبان و فک باز کنید (زبان و فک تحتانی را بین شست و بقیه انگشتان گرفته و فک را بلند کنید. خود این مانور می تو اند انسداد را تا حدودی برطرف نماید. انگشت اشاره دست دیگر را روی سطح داخلی گونه نهاده و به طرف عمق حلق تا قاعده زبان ببرید برای خارج کردن جسم خارجی و آوردن آن به جایی که قابل خارج کردن باشد از حرکت قلاب مانند استفاده کنید. این روش در بزرگسال بیهوش قابل استفاده است در افراد پاسخگو باعث عق شده و در کودکان یا شیرخواران ممکن است باعث پایین تر رفتن جسم خارجی شود.
–    اگر بیمار بیهوش پیدا شده یا هیچ عاملی مبنی بر انسداد راه هوایی با جسم خارجی وجود ندارد. تنفس مصنوعی برای بیمار آغاز کنید. اگر نخستین تنفس ناموفق بود موقعیت سر را جابجا کنید و تنفس را تکرار کنید اگر باز هم ناموفق بود مانور هم لیخ را انجام دهید.
–        ران بیمار را از هم باز کنید.
–    کف دست را وسط شکم بیمار ، کمی بالای ناف و در فاصله خوبی از استخوان جناغ سینه قرار دهید تا مانع از پارگی احتمالی احشاء داخلی شود دست دوم راروی دست اول بگذارید.
–        ۵ فشار به بالا وارد کنید اگر دستتان درست در خط وسط شکم قرار گرفته باشد ، فشار به راست و چپ منتقل نمی شود.
–    اگر این کار جسم را خارج نکند ، برای برطرف نمودن انسداد از بلند کردن فک و زبان و حرکات جارویی انگشتان استفاده کنید. اگر دندان مصنوعی بیمار شل بوده یا باعث ایجاد مشکل شود آن را خارج سازید. به خاطر داشته باشید که باقی ما ندن دندانها در جای خود به محکم شدن ماسک روی دهان در هنگام تنفس مصنوعی کمک می کند.
–    اگر جسم خارجی هنوز بیرون نیامده است راه هوایی را باز کنید و تنفس مصنوعی آغاز کنید. اگر تنفس ناموفق بود سیکل فشار به شکم ، حرکات جارویی انگشتان و تنفس مصنوعی را آغاز کنید.

اگر بیمار پاسخگو باشد ولی چاق یا در مراحل آخر حاملگی باشد :
–        بیمار را ایستاده یا نشسته نگه داشته پشت او ایستاده و دستان خود را از زیر بغل او رد کنید تا دور قفسه سینه حلقه شود.
–    دست خود را مشت نموده و سمت انگشتان شست را در خط وسط بگذارید اگر نزدیک لبه های دنده ای هستید ، یعنی خیلی پایین قرار گرفته اید.
–        دو دست خود را در هم گره نموده و محکم به عقب فشار دهید.
–        این کار را تا زمانی که جسم خارجی بیرون آمده یا بیمار بیهوش شود ادامه دهید.

بیمار غیر پاسخگو که چاق است یا در مراحل پایانی حاملگی می باشد:
–        اگر بیمار بیهوش بوده یا شده بیمار را طاق باز بخوابانید و کنار او زانو بزنید.
–        کف دست خود را همانطور که برای اعمال فشار در CPR اقدام می کنید بطور مستقیم روی نیمه تحتانی استرنوم بگذارید.
–        فشار محکم و مجزا به این نقطه وارد کنید تا جسم خارجی بیرون بیاید.

انسداد راه هوایی در کودکان و شیرخواران
در کودکان ۸-۱ ساله که دچار انسداد نسبی شده و صدمه ستون مهره ها یا گردن ندارند ، کودک را به پهلو بخوابانید تا ترشحات ، خون و استفراغ از دهان خارج شود . در این موقعیت فک را هم به جلو کشیده و زبان و زبان کوچک را از راه هوایی دور می کند. در کودکان بالای یکسال که دچار انسداد راه هوایی شده اند مانور هیم لیخ و تکنیک هایی که در بزرگسالان استفاده می شود به کار ببرید.
شیرخواران زیر یکسال را که دچار خفگی شده اما هنوز پاسخگو است ، به سرعت منتقل نموده و اجازه بدهید کودک با سرفه کردن جسم را خارج نماید. در مورد کودکی که نمی تواند جسم را خارج ساخته یا بیهوش است ، مراحل زیر را انجام دهید:

شیرخوار پاسخگویی که نمی تواند جسم خارجی را بیرون بیاورد:
–    شیرخوار را روی دست خود بگذارید به نحوی که صورتش رو به پایین و سرش پایین تر از تنه قرار گیرد با نگه داشتن فک ، از سر بیمار حمایت کنید. برای حمایت بیشتر ساعد خود را روی پایتان بگذارید.
–    با کف دست دیگر ، ۵ ضربه سریع و نیرومند بین شانه های بیمار بزنید (در ابتدا به پشت ضربه زده می شود زیرا فشار به قفسه سینه ممکن است باعث آسیب به کبد شیرخوار شود)
–        اگر جسم بیرون نیامد از فشار به قفسه سینه استفاده کنید ضمن حمایت از سر بیمار بدن شیرخوار را بین دستان خود گرفته و او را به پشت بچرخانید طوری که سر پایین تر از قفسه سینه قرار بگیرد شیرخوار را روی پای خود بگذارید و از سر او حمایت نمایید. ۵ فشار محکم و سریع در ناحیه مید استرنال به همان ترتیب که در CPR انجام می شود اعمال نمایید.
–        مراحل را آنقدر تکرار کنید که جسم خارج شده یابیمار بیهوش شود.

شیرخوار غیر پاسخگو که نفس نمی کشد:
–        راه هوایی باز کنید.
–        تنفس مصنوعی را اعمال نمائید اگر تنفس ناموفق است موقعیت سر را تغییر داده و دوباره تلاش کنید.
–        ۵ ضربه سریع و محکم به پشت بزنید.
–        اگر با اینکار جسم خارج نشد ۵ بار قفسه سینه را فشار دهید.
–         برای بررسی جسم خارجی از مانور باز کردن فک با فشار استفاده کنید در کودکان و شیرخواران هیچگاه از حرکات جارویی انگشتان به صورت کورکورانه استفاده نکنید. پیش از تلاش برای برداشتن جسم خارجی باید آن را رؤیت نمایید. برای شیرخواران و کودکان کوچکتر از انگشت کوچک استفاده نموده و پس از دیدن جسم خارجی آن را بردارید.
–    مجدداً تنفس مصنوعی را اعمال کنید در صورت لزوم مراحل را ۵-۲ بار تکرار کنید پس از خارج نمودن جسم خارجی از دهان بیمار بدون توجه به سن یا سطح هوشیاری بیمار را به بیمارستان منتقل کنید. ممکن است راه هوایی مجدداً بر اثر تورمی که اغلب به دنبال انسداد جسم خارجی ایجاد می گردد بسته شود باید بیمار را از نظر صدمات داخلی که ممکن است بر اثر فشار به شکم یا قفسه سینه ایجاد شود ، ارزیابی نمود.

برگرفته از سایت: بانک جامع پزشکی و داروئی ایران

در نهایت به اطلاع عموم  امدادگران و پرسنل پرستاری و پیراپزشکی می رساند که بر اساس تجربیات حاصل از بررسی میزان موفقیت عملیات احیای قلبی ریوی، هر ۵ سال انجمن قلب آمریکا پروتکل (گایدلاین) جدیدی منتشر و بر اجرای نکات خاصی تاکید می ورزد. این گایدلاین از طرف بسیاری از کشورها پذیرفته شده و در دستورالعمل CPR لحاظ می گردد . جهت اطلاع از آخرین تغییرات عملیات احیای قلبی ریوی بر  اساس گایدلاین ۲۰۱۰ انجمن قلب آمریکا اینجا کلیک کنید.

همچنین جهت دریافت فایل آموزشی تصویری (در قالب اسلایدهای پاورپوینت) احیای قلبی ریوی به زبان ساده و قابل استفاده در کلاس های آموزش امدادگری و کمک های اولیه اینجا کلیک کنید.