داروی هرسپتین

داروی هرسپتین جزء داروهای شیمی درمانی و ضدسرطان است. این داروها به طور اختصاصی بر ضدگیرنده های سطح یا داخل سلول ساخته میشود و به این صورت بر روی سلولهای خاص اثر گذاشته و درحالی که تأثیر بیشتری بر سلولهای سرطانی دارند عوارض کمتری بر سلولهای سالم ایجاد میکنند.

هرسپتین یک آنتی‌بادی منوکلونال است که پروتئین افزایش‌دهنده رشد را با نام HER ۲ neu بلوک می‌سازد. این پروتئین معمولاً در اندازه کوچک در بافت سینه و بیشتر در سلولهای سرطانی سینه وجوددارد و با تحریک آن عامل رشد اپیدرمال تولید میشود که موجب رشد سلولهای سرطان سینه میشود. در حدود ۲۰ % از بیماران با سرطان سینه، مقدار پروتئین HER2 به میزان بیشتر افزایش می‌یابد. بیمارانی که میزان بالاتری از این پروتئین را دارند HER2 مثبت خوانده می‌شوند. هرسپتین قادر به بلوک کردن این اثر تحریکی رشد پروتئین HER2 می‌باشد. Herceptin همچنین قادر است که سیستم ایمنی را برای تنظیم حمله به سوی سلولهای سرطانی با رشد غیرمعمولی تحریک کند و یکی از درمانهای موثر برای بعضی از بیماران با HER2 مثبت که سرطان سینه آنها عود کرده‌است یا آنهایی که بدنشان به شیمی درمانی مقاوم شده‌ است می‌باشد.
داروی هرسپتین Herceptin  یا Traztuzumab به صورت ویال های پودرمانندی است که با دوزهای ۴۴۰ و ۱۵۰ میلی گرم در دسترس بیماران قرارمیگیرد. بعضی از آنها حلال مخصوص به خود را دارند و اگر حلال نداشتند می توان از آب مقطر برای حل کردن دارو استفاده کرد.

اگرچه برخی از تحقیفات انجام شده از تاثیر این دارو در  کاهش پنجاه درصدی عود مجدد سرطان سینه در زنان حکایت دارد، اما با توجه به اینکه این دارو بسیار گران است و استفاده از آن برای بیمار، بیمه ها و نظام سلامت کشور هزینه های سرسام آوری دارد، پزشک معالج باید دقیقا بیمارانی را که به این دارو نیاز داشته و سلولهایشان به این دارو جواب میدهد انتخاب کند.
گاهی بیماران فکر میکنند چون قیمت این دارو بالاست میتواند برای همه بیماران معجزه کند و به پزشک خود اصرار میکنند که این دارو را برایشان تجویز کند اما باید تأکید کرد که این دارو فقط برای تعداد خاصی از بیماران مؤثر است و برای حدود ۷۵ درصد بیماران که فاقد گیرنده بر روی سلولهایشان هستند بی تأثیر است. و تنها تعداد محدودی از بیماران مجاز به استفاده از هرسپتین هستند.
دکتر شانه ساز، معاون داروی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت با تایید عدم اثربخشی داروی هرسپتین در گفتگو با خبرنگار سینانیوز خاطر نشان کرد: «این دارو برای تمام بیماران مبتلا به سرطان سینه مجاز نیست به همین دلیل وزارت بهداشت با همکاری معاونت فناوری، درمان و سازمان غذا و دارو مصرف بی‌رویه این دارو را کنترل کرده است. یعنی فرد حتما ابتدا باید آزمایشات بالینی انجام دهد و پس از اینکه اثربخشی آن روی بیمار ثابت شد مصرف دارو را شروع کند.»
متاسفانه به نظر می رسد با وجود محدودبودن اثربخشی داروی هرسپتین از یکسو منابع اعتباری زیادی صرف واردات این دارو شده است و از سوی دیگر مسئولان وزارت بهداشت قبل از اطمینان از اثربخشی آن، چنان این دارو را رسانه ای کردند که بیماران مبتلا که اکنون مشخص نیست این دارو برایشان عوارض دارد یا خیر، آن را با هزینه های بسیار سنگین خریداری کردند.

جلسات درمان با این دارو در رژیمهای مختلف دارویی بر حسب دستورالعمل وزارت بهداشت هر کشور متفاوت است. در کشور ما روشی که پذیرفته شده است این است که دارو را پس ا ز ۴ جلسه اول شیمی درمانی و همراه با دیگر داروها شروع کرده و پس از اولین دوز سه هفته صبر کرده و دوز بعدی را به بیمار تزریق می کنند و پس از آن و تا ۹ هفته، هر هفته دارو را ادامه می دهند که درمان تمام شود. برخی از پزشکان دارو را پس از اتمام شیمی درمانی شروع می کنند و یا ممکن است فاصله تزریق دارو یا دوز آن را متفاوت انتخاب کنند که این بستگی به نظر متخصص انکولوژی دارد.

به علت حساسیت محلول و بسته به نوع شرکت تولیدکننده دارو نگهداری این دارو در طبقه وسط یخچال و در دمای ۴ درجه سانتی گراد نگهداری شود. در صورتی که با آب مقطر حل شده باشد همان روز و درصورت حل دارو با حلال خود دارو تا دو هفته قابل نگهداری و استفاده می باشد.

بسته به دستور پزشک معالج تزریق انجام میشود ولی به طور کلی این دارو صرفا در بیمارستان و تحت نظر پزشک تزریق می شود. مراحل تزریق این دارو به شرح زیر می باشد:

• ویزیت پزشک و ثبت دستور دارویی در پرونده یا دفترچه بیمار
• کنترل علایم حیاتی قبل از تزریق
• برقرارنمودن خط وریدی مناسب
• تزریق ضدحساسیت با توجه به دستور پزشک معالج
• حل کردن دارو با حلال خود دارو و یا ده سی سی آب مقطر
• اضافه کردن داروی حل شده به سرم نرمال سالین (قندی–نمکی) میزان سرم توسط پزشک تعیین می شود.
• انفوزیون دارو: اولین دوز در طول ۹۰ دقیقه و دوز های بعدی ۶۰ دقیقه انفوزیون شود.
• کنترل مجدد علایم حیاتی

شایع‌ترین عوارض جانبی هرسپتین در فردی که برای بار اول آن را دریافت می‌کند تب و لرز است. برخی افراد درد، ضعف، تهوع، استفراغ، اسهال، سردرد، سختی در تنفس یا بثورات هم خواهندداشت. این عوارض جانبی معمولاً پس از اولین درمان ملایم‌تر می‌شوند. گاهی ممکن است موجب آسیب قلبی هم بشود. این امر گاه به ضعف قلبی منتهی می‌شود. هرسپتین ممکن است بر ریه‌ها نیز تأثیر بگذارد و گاهی به دشواری تنفس منجر شود. در صورت بروز این علایم تزریق دارو قطع میشود. درصورت بروز علایم مربوط به عوارض جانبی نظیر درد، ضعف، تهوع، استفراغ، اسهال و غیره به پزشک مراجعه شود.

• با توجه به دستور پزشک معالج به طور منظم جهت دریافت دارو مراجعه نمایید.
• به نحوه نگهداری دارو در منزل جهت اثربخشی بهتر دارو توجه نمایید.
• در صورت داشتن سابقه حساسیت قبل از تزریق، پرستار یا پزشک معالج خود را در جریان بگذارید.
• در زمان تزریق دارو به پرستار خود اعتماد کرده و با آرامش مراحل تزریق را دنبال کنید.
• در صورت بروز علام حساسیتی حین تزریق پرستار خود را مطلع سازید
• سرعت تزریق دارو در اولین جلسه درمان طولانی تر از مراجعات بعدی است؛ پس جهت اتمام تزریق سرم عجله نکنید.
• رعایت رژیم غذایی مناسب و فاقد مواد محرک برای کاهش عوارض جانبی پس از ترخیص بسیار مهم و حائز اهمیت است.

بیشتر بدانیم: آشنایی با داروهای رایج شیمی درمانی