اکسیژن درمانی

اکسیژن درمانی در بسیاری از بخش‌های درمانی رایج است، در جایی که شواهد و یا احتمالی دال بر کاهش اکسیژن رسانی از میزان طبیعی وجود داشته باشد.

اکسیژن درمانی جزء اساسی درمان برای بیماران نوع 1 نارسایی تنفسی است و شاید در درمان نارسایی تنفسی نوع 2 نیز استفاده گردد. نارسایی تنفسی نوع 1، کاهش اکسیژن در اثر نارسایی تنفسی است که در آن میزان دی اکسید کربن در خون شریان طبیعی و یا پایین است. نارسایی تنفسی نوع 2، نارسایی تهویه ای همراه با علایمی از بالارفتن دی اکسیدکربن بخاطر کاهش تهویه نایژکی است. کاهش اکسیژن نیز ممکن است همزمان وجودداشته باشد. اکسیژن درمانی با افزایش غلظت اکسیژن دمی باعث جلوگیری از کاهش اکسیژن بافتی می‌شود که خود می‌تواند باعث اختلال در عملکرد سلولی شود. هر چند حمل و نقل اکسیژن بافتی تنها وابسته به اکسیژن دمی نیست بلکه بستگی به غلظت هموگلوبین و توانایی آن برای اشباع شدن با اکسیژن و نیز برون ده قلب و توانایی آن برای رساندن اکسیژن به سلولها دارد.

اکسیژن یک دارو است و باید توسط فرد حرفه‌ای تجویز گردد. در برخی بخش‌های درمانی توافقات داخلی یا وضعیت بیمار به پرستار این اجازه را می‌دهد که بطور مستقل درمان را شروع کند. در ایست قلبی–عروقی، حمایت تهویه ای با غلظتهای بالای اکسیژن باید بدون تاخیر انجام گردد.

این سیستم ها جریان اکسیژن را با سرعت پایین منتقل می‌کنند، اگر میزان جریان دم بیمار بیشتر از جریان اکسیژن باشد، هوا از اتمسفر و از طریق سوراخهای کناری ماسک جذب می شود. این امر غلظت اکسیژن دمی واقعی را رقیق می کند. این سیستم ها نباید در بیمارانی که نیاز به غلظتهای بالای اکسیژن یا سرعت بالای اکسیژن در جریان دمی دارند؛ استفاده شوند. سیستم‌های دارای عملکرد متغیر شامل ماسک ساده صورتی و وسایل بینی که بطور مستقیم توسط لوله حبابی استاندارد به یک جریان سنج اکسیژن وصل Variable performance (Low- rate) می‌شوند. چنین به نظر می رسد که وسایل بینی توسط بیماران بهتر تحمل می شوند.

سیستم های دارای عملکرد ثابت (جریان بالا، وسایل غنی سازی اکسیژن (Fixed performance (high-flow,oxygen enrichment devices)) از قانون ونچوری (Venturi principle) استفاده می‌کنند و جریان بالای هوای غنی شده با اکسیژن را منتقل می‌کنند. این کار از طریق عبور اکسیژن از درون یک ورودی باریک و مخلوط‌کردن با هوای اتمسفر انجام می شود. غلظت اکسیژن منتقل شده بستگی به جریان اکسیژن ورودی و اندازه سوراخهایی که هوا را عبور می دهند؛ دارد. کل جریان هوای ایجادشده می تواند بیشتر از حداکثر جریان دمی که بیمار ایجاد می کند، شود.

بنابراین، این سیستم مناسب بیمارانی است که نیاز به مقدار زیاد اکسیژن و یا نیاز به غلظت معینی از اکسیژن دارند. اکسیژن منتقل شده غالباً از طریق ماسک یا ماسکهایی است که روی تیوب تراکیاستومی قرار می گیرد. جریان بالای هوا بایستی از طریق سیستم های آب سرد یا گرم مرطوب شود.

 اگر مورد اورژانسی در کار نیست مطمئن شوید اکسیژن درمانی توسط پزشک با صلاحیت و طبق دستورالعمل NMC تجویز شده است که شامل موارد زیر می باشد:

1. با توجه به تجویز و وضعیت بالینی بیمار و ترجیح خود بیماران، مناسب ترین سیستم انتقال اکسیژن انتخاب شود.
2. برگه رضایت گرفته شده و سعی شود هر گونه اضطرابی تسکین داده شود.
3. سرعت جریان و غلظت اکسیژن تجویزشده طبق دستور پزشک و راهنمای آن وسیله تنظیم شود.
4. اکسیژن تجویزشود، اطمینان یابید که بیمار راحت است.
5. تاثیر درمان را در مواقع مورد لزوم بررسی نمایید.
6. ثبت انجام پروسیجر را طبق سیاست بیمارستان انجام دهید.

اکسیژن قابل اشتغال است؛ بنابراین از تماس مستقیم با روغن، گریس و الکل پرهیز شود. سیگارکشیدن اطراف سیستم انتقال اکسیژن ممنوع است.

تعداد کمی از بیماران با بیماریهای مزمن ریوی به تغییرات دی اکسید کربن خون، بعنوان یک محرک تنفسی پاسخ نمی دهند و ممکن است به سطح پایین اکسیژن خون واکنش نشان دهند. اگر به چنین چیزی مشکوک شدید مراقبت باید طوری ارایه شود که باعث احتباس دی اکسیدکربن نگردد؛ در این موارد باید با یک پزشک باتجربه مشورت کرد.

به هر حال اکسیژن تقریباً همیشه برای بیمارانی که وضعیت آنها رو به وخامت می گذارد موردنیاز است.

 مسئولیتهای حرفه ای: تمام پرستارانی که اکسیژن تجویز می کنند باید آموزش تائیدشده‌ای را گذرانده باشند و هنگام تجویز دارو با اکسیژن نظارت شوند. افراد همچنین، مسئولند تا دانش و مهارت خود را هم در بعد تئوری و هم در بعد عملی ارتقاء دهند. پرستاران بایستی این نقش را طبق پروتکل و سیاستها و دستورالعملهای موسسه به عهده بگیرند.

بیشتر بخوانید: تعيين اکسیژن خون شریانی با پالس اكسی متری و نکات پرستاری آن

Reference:

Oxygen therapy. Nursing Times, 2005, 25 Jan. ,vol.101 , No.4