استرپتوکیناز و مراقبتهای پرستاری آن

استرپتوکیناز Streptokinase ، Kabikinase Strptase  یک داروی لیز کننده ترومبوز است که در بیماران مبتلا به ترومبوز حاد شریان کرونری به همراه انفارکتوس حاد میوکارد استفاده می شود تا وسعت انفارکتوس را محدود نماید. استرپتوکیناز یک پروتئین باکتریایی (استرپتوکوک بتاهمولیتک تیپ C1 ) است که با پلاسمینوژن ترکیب و یک کمپلکس فعال کننده تشکیل می دهد که دارای خاصیت ویژه تبدیل پلاسمینوژن خون یا لخته به پلاسیمن (آنزیم لیز کننده فیبرین می باشد) می باشد.

از آنجا که در ۸۷% بیماران مبتلا به انفارکتوس، پس از ۴ ساعت از شروع علائم، ترومبوز موجب انسداد کامل شریان می گردد، تزریق داخل کرونری استرپتوکیناز می تواند در ۶۰% این افراد موجب بازگشت توانایی شریان ترومبوز در برقراری جریان خون گردد. از آنجا که استرپتوکیناز یک آنتی ژن استرپتوکوکی ضعیف می باشد ابتدا توسط آنتی بادی های موجود همیشگی در خون انسان خنثی و سپس در عرض ۵ تا ۶ روز آنتی بادی ویژه آن در بدن بیمار تشکیل می شود. باید توجه داشت تا ۶ ماه پس از مصرف اولین دوز استرپتوکیناز دیگر نمی توان مجدداً در همان بیمار استفاده نمود.

استرپتوکیناز به دو صورت داخل کرونری و داخل وریدی (ظرف ۶ ساعت پس از شروع نشانه های انفارکتوس) استفاده می شود. که اثر تزریق داخل وریدی آن کمتر از تزریق داخل کرونری بوده و خطر خونریزی دهندگی آن بیشتر است.

اندیکاسیون استرپتوکیناز:

بهترین اثر استرپتوکیناز، در بیماری است که در او نشانه های انفارکتوس حاد میوکارد ظرف ۶ ساعت گذشته (ترجیحاً ۴-۳ ساعت) شروع شده باشد و به عنوان اولین درمان قبل از آغاز کردن درمانهای معمول دیگر مورد استفاده قرار گیرد (عموماً به نظر می رسد در اکثر بیماران پیشرفت انفارکتوس میوکارد بعد از ۸-۶ ساعت تکمیل گردد) ترومبولیتیک درمانی در انفارکتوس میوکارد در یک ساعت اول مؤثرتر و مفیدتر است. برقراری مجدد جریان خون کرونری ممکن است تا ۴ ساعت پس از شروع تزریق استرپتوکیناز به طول بکشد.

در مقایسه بین استرپتوکیناز و «فعال کننده پلاسمینوژن نسجی (TPA) ،R-TPA داروی انتخابی است ولی استرپتوکیناز ارزانتر است. همچنین در مقایسه بین استرپتوکیناز داخل کرونری و وریدی چون استرپتوکیناز وریدی را می توان در تمام اتاق های اورژانس انجام داد بر استرپتوکیناز داخل کرونری ترجیح دارد. استرپتوکیناز به جز در انفارکتوس میوکارد در آمبولی ریه نیز ممکن است مصرف شود.

کنترا اندیکاسیون های استرپتوکیناز( STK )

(مطلق):

•سابقه CVA هموراژیک در هر زمانی
•سابقه CVA غیر هموراژیک در یک سال اخیر
•تومورهای مغزی شناخته شده
•هر نوع خونریزی فعال
•احتمال وجود دیسکسیون آئورت

(نسبی):

•فشار خون بالاتر از ۱۱۰/۱۵۰
•سابقه CVA (غیر از مواردی که در مورد مطلق ذکر شد)
•بیماری که آنتی کواگولان مصرف می کند و ۳-۲ <INR دارد
•سابقه تروما در ۴ هفته اخیر به خصوص ضربه به سر
•سابقه CPR در یک هفته اخیر
•سابقه جراحی بزرگ در ده روز اخیر
•Non Compressible Vascular Punctures (مثل آنژیوگرافی از طریق آئورت لومبر)
•خونریزی داخلی در ۴ هفته اخیر
•سابقه آلرژی به STK یا تزریق قبلی در ۲ سال اخیر
•حاملگی
•گاستریت و اولسرپپتیک فعال (توصیه نمی شود.)
•سابقه هیپرتانسیون سیستمیک شدید
•افراد بالای ۷۰ سال

شرایط شروع تزریق استرپتوکیناز:

• درد قفسه صدری، باقی ماندن تغییرات صعود قطعه ST ، عدم ظاهر شدن موج Q، ضایعه سطح قدامی میوکارد، ضایعه در نواحی وسیعی از میوکارد باشد، بیمار جوان باشد.
• بیمار تا ۶ ماه قبل نباید استرپتوکیناز دریافت نموده باشد.
• در نوار الکترو، قطعه ST تا mm 1 بالاتر از خط ایزوالکتریک باشد.
• درمان باید در بیمارانی که ظرف ۶-۴ ساعت گذشته (از انفارکتوس) دچار درد قفسه صدری می باشند انجام شود.
• هپارین با دوز کامل: ۳ تا ۵ روز برای تأمین PTT و آسپرین mg 325-80 روزانه در حین بستری بودن و پس از ترخیص باید تجویز شوند.
• استرپتوکینازتا۵/۱ میلیون واحد داخل وریدی ظرف یک ساعت تزریق شود.
• قبل از تزریق استرپتوکیناز باید mg 100 هیدروکورتیزون وریدی تزریق شود.
• فشار سیستولیک خون نباید بیشتر از mmHg 180 باشد.

معیارهای تأثیر استرپتوکیناز:

معیارها و علائم جانبی برقراری مجدد جریان خون پس از تزریق استرپتوکیناز عبارتند از:

•درد طرف شود.
•ارتفاع قطعه بالا رفته ST به حدود ۵۰% قبل از شروع تزریق کاهش یابد (پس از ۶۰ دقیقه) .
•انقباضات زوردرس بطنی یا ریتم غیر حمله ای ایدیوونتریکولار دیده شود.
•کراتین فسفوکیناز پس از ۱۴ ساعت از بالا رفتن خود به حداکثر میزان سرمی خون برسد.
•کراتین فسفوکیناز به طور غیر منتظره دچار افزایش سریع و به حداکثر سطح سرمی خود برسد.
•کاهش ارتفاع موج R یا ظهور موج Q و کاهش ارتفاع قطعه ST از نتایج سریع اثر استرپتوکیناز می باشد .
•کاهش ارتفاع موج R و یا بروز موج Q بعد از شروع ترومبولایتیک دلیل بر تکمیل انفارکتوس میوکارد نیست.

مقدار و نحوه آماده کردن استرپتوکیناز:

استرپتوکیناز به صورت ویال های ۱۰۰۰۰۰ واحدی، ۲۵۰۰۰۰ واحدی، ۶۰۰۰۰۰ واحدی، ۷۵۰۰۰۰ واحدی و ۱٫۵ میلیون واحدی در دسترس می باشد.

در انفارکتوس میوکارد دوز استرپتوکیناز ۲-۱ میلیون واحد (به طور متوسط ۱٫۵ میلیون واحد ) و دوز داخل کرونری آن ۲۵۰۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰۰ واحد ظرف ۳۰ تا ۶۰ دقیقه می باشد. به طور کلی استرپتوکیناز باید با دوز ۱٫۵ میلیون واحد از راه داخل وریدی در عرض یک ساعت تجویز شود و مصرف mg 80 الی mg 325 آسپرین و ۵۰۰۰ واحد هپارین توام توصیه می شود.

خونریزی: استرپتوکیناز موجب کاهش سطح فیبرینوژن خون و دیگر فاکتورهای انعقادی خون مثل فاکتورهای ۵ و ۸ می گردد. بنابراین بیمار را مستعد خونریزی می کند. خونریزی اغلب از محل آنژیوکت یا محل عمل رخ میدهد که در صورت تشدید خونریزی باید تزریق استرپتوکیناز متوقف گردد. در اینگونه موارد باید از آسپیرین و داروی ضد التهابی غیر استروئیدی نیز اجتناب گردد.

اقدامات و مراقبت های پرستاری تزریق استرپتوکیناز:

۱- توضیح علل تزریق استرپتوکیناز اقدامات پرستاری به بیمار و خانواده وی
۲- گرفتن رضایتنامه کتبی جهت درمان وریدی داخل کرونری استرپتوکیناز
۳- قبل از تزریق، به همراه یک پرستار دیگر دوز و میزان تزریق را دوبار چک نمایید.
۴- هیچگونه تزریق عضلانی یا وریدی در حین تزریق استرپتوکیناز تا ۲۴ ساعت بعد از آن نباید انجام گیرد.
۵- قبل از تزریق، دو راه وریدی باز کنید، یکی برای استرپتوکیناز و دیگری برای تزریق هر نوع داروی دیگر که نیاز به تزریق آن دارید.
۶- در صورت تجویز پزشک، ۲-۱ میلی گرم در دقیقه زایلوکائین ، mg15 پردنیزلون و mg 50 بنادریل جهت پیشگیری از عوارض، تزریق نمایید.
۷- ۱۰ تا ۲۰ هزار واحد استرپتوکیناز بلوس نمایید.
۸- عضو مورد تزریق را بی حرکت و ثابت نگهداشته و انفوزیون استرپتوکیناز را شروع کنید.
۹- محل تزریق را هر ساعت جهت علائم خونریزی مشاهده نمایید. پس از اتمام انفوزیون استرپتوکیناز، محل تزریق را هر ۱۵ دقیقه در ساعت اول و هر ۳۰ دقیقه در ۲ تا ۸ ساعت بعد و سپس در هر شیفت مشاهده و کنترل نمایید.

۱۰- یک چارت آزمایشگاهی تهیه و میزان تغییرات هموگلوبین، هماتوکریت، پلاکت ها، کراتین فسفوکیناز ازت اوره خون، کراتین، زمان پروترمبین و … بیمار را کنترل و ثبت نمایید.

۱۱- نبض، رنگ و حساسیت عضو مورد تزریق و اعضای دیگر را هر ساعت کنترل و ثبت نمایید.

۱۲- تغییرات الکتروکاردیوگرافیک در دستگاه مانیتور قلبی از نظر بروز آریتمی های بطنی ، نتیجه درمان (پایین رفتن قطعه ST به خط ایزوالکتریک، بروز موج Q و … ) و به طور کلی برقراری مجدد جریان خون را به طور مرتب تحت نظر بگیرید.

۱۳- ترشحات معده ای بینی، مدفوع و ادرار بیمار از نظر وجود خون، در حین و بعد از انفوزیون استرپتوکیناز را تست نمایید.

۱۴- پس از خارج کردن کاتتر از ورید تا ۳۰ دقیقه محل انفوزیون را مستقیماً فشار دهید.

۱۵- بیمار را به طور منظم از نظر عوارض دارو، کاهش فشار خون، برافروختگی، خارش، کهیر، سردرد، تهوع و درد عضلانی کنترل نمایید.

۱۶- قبل از تزریق استرپتوکیناز باید جواب آزمایشات پلاکت ها، هماتوکریت، فیبرینوژن، PT، Aptt و count را حتماً کنترل کنید.

۱۷- بکارگیری داروهای ترومبولیتیک در حاملگی، آنوریسم و اولسرپپتیک حاد خطرناک می باشد.

۱۸- آنتی دوت: AMINOCAPROIC ACID) AMICAR)

 در صورت تمایل با پرداخت آنلاین هزینه ای اندک (۲۰۰۰ تومان) و با کلیک روی دگمه زیر، بلافاصله فایل Word مطلب فوق را دریافت نمائید:

[arianpalpaiddownloads id=”99″]