آنژیوگرافی، آنژیوپلاستی و آموزش بیمار

مطالب ارائه شده در این سایت آموزشی به شما بیماران و مددجویان عزیز کمک می کند تا به زند گی فعا ل و سازنده بازگردید. شما با مطالعه این مطلب با نحوه کارکرد قلب و عروق و بیماریهای قلبی و عروقی و درمانهای آ ن به ویژه بالون زدن رگهای قلبی و مراقبتهای بعد از آن آشنا می شوید و در پایان درخواهید یافت که چگونه روش زندگی خود را تغییر دهید تا بهبودی سریعتر انجا م پذیرد و زندگی شما با کیفیتی مناسب ادامه یابد.

** سیستم قلب و عروق:

قلب یک پمپ عضلانی است که خون دارای اکسیژن را به تمام قسمتهای بدن می رسا ند. قلب هر شخصی به اندازه مشت بسته خود او می باشد که روزانه ۵ لیتر خون را در بدن به گرد ش در می آورد. خون از طریق رگی به نام سرخرگ آ ئورت که بزرگترین شریان بدن است به تمام بافتها و سلولهای بدن میرسد و اکسیژن و مواد غذایی به سلولها داده شده و بعد ا ز آ ن مجددا خونی که حاوی ا کسیژن کم میباشد به قلب برمی گردد و به کمک شش ها ا کسیژن لازم را کسب میکند و دوباره به وسیله قلب به تمام بدن فرستاده می شود.

خود قلب برای انجام این کار احتیاج به مواد غذایی و اکسیژن به مقدار زیاد دارد. کار خون رسانی به عضله قلب به وسیله عروق کرونر که از شریان آئورت منشا گرفته اند  انجام می شود.

سه رگ اصلی قلب (کرونر) عبارتند از :

(شریان کرونر راست) . RCA (شریان کرونر چپ)  LAD, و (سیرکومفلکس) CX

اگر این شریانها دچار انسداد و تنگی به وسیله رسوبات چربی (کلسترول) در دیواره خود شوند خون رسا نی به عضله قلب دچار اختلا ل می شود. به این رسوبات چربی پلاک آترواسکلروتیک یا به زبان سا ده تر پلاک میگویند.

نقش پلاکهای چربی در بروز بیماری قلبی:

اگر اندازه پلاکها بقدری باشد که کانال یا تونل سرخرگ کرونر را کمی بسته باشد در این حا لت علائم زیادی در فرد دیده نمی شود مگر آنکه وی فعالیت و کار زیاد و سنگین انجام دهد و یا تحت فشار عصبی قرار گیرد . معمولا این علا ئم به صورت احساس فشار روی قفسه سینه آ شکار می شود و این به معنای وجود مشکلی در قلب است. سایر علائم عبارتند از: سوزش سر معده. تهوع. استفراغ، عرق کردن و تنفس سطحی و کوتاه.

اگر پلاک کاملا و یا به مقدار زیادی کانال شریان کرونر را بسته باشد در اینصورت علائم به صورت شدیدتری دیده می شود. زیرا قسمت بزرگی از قلب از دریافت خون اکسیژن دار محروم شده است این علا ئم عبارتند از: درد شدید سینه. سکته قلبی و اختلال در فعالیتالکتریکی و پمپاژ قلب .

عوامل خطر آفرین ایجاد کننده بیماری عروق کرونر :

اگر چه بعضی از این عوامل مثل جنس مذکر (مردان) و داشتن سابقه خانوادگی بیماری قلبی در دیگر اعضای خانواده قا بل پیشگیری و تغییر نمی باشند ولی ا ز بسیاری عوا مل دیگر ایجاد کننده بیماری قلبی میتوا ن دوری کرد. این عوا مل خطر آ فرین عبارتند از :

۱) سیگار کشیدن : خطر بیماری قلبی در افراد سیگاری ۲ برابر افراد غیر سیگاری است.
۲) داشتن فشار خون بالا
۳) ابتلا به بیماری قند ( دیابت )
۴) مصرف رژیم غذا یی نامناسب شامل رژیم پر چرب و پر نمک
۵) داشتن اضافه وزن و چاقی
۶) عد م ورزش و فعالیت کافی
۷) زندگی همراه با عصبانیت زیاد و استرس

چگونه میتوان به بیماری سرخرگ کرونر پی برد ؟

اگر پزشک شما با توجه به علا ئم قلبی که شما بیان می کنید مشکوک به وجود بیماری عروق کرونر باشد، از چند روش جهت تایید تشخیص خود استفاده می کند مثل :

**  ECG یا نوا ر قلبی. به این کار الکتروکاردیوگرافی نیز گفته می شود. ممکن است این کار هنگام راه رفتن یا دویدن شما روی یک نوار متحرک و یا پدا ل زدن روی یک دوچرخه ثابت ( تست ورزش ) و یا در وضعیت خوا بیده به پشت روی تخت انجام شود.

** آ نژیو گرافی: یا دیدن دا خل رگ. این کار با تزریق ماده حاجب ویژه ای به دا خل شریان و تحت بیحسی موضعی انجام می شود و سپس با استفاده ا ز ا شعه ایکس عکس گرفته شده و وجود پلاک، محل و اندازه آن مشخص میشود.

** اکو کارد یو گرا فی : در این روش پزشک حرکات قلب و قسمتهای مختلف آ ن مثل رگها و دریچه ها و… را بررسی می کند . اینکار با استفا ده از ا مواج صوتی انجام می شود و به هیچ وجه درد ندا رد.

** سونوگرافی : با استفاده ا ز امواج صوتی قلب و عروق آن بررسی شده تا مشخص شود آیا پلاک چربی در رگها تشکیل شده است یا خیر ؟

**درمان بیماری سرخرگهای کرونر:

درمان هایی که برای بیماریهای عروق کرونر به کار می رود شامل :
_ ا ستفاده از دارو

_ ا ستفاده ا ز اشعه ا ز طریق داخل رگها
_ بالون زدن و استنت گذاری از طریق پوست یا PTCA
_ جراحی و پیوند رگ کرونر یا CABG

پزشک با توجه به نتایج بررسی های آ زما یشگاهی انجام شده نوع درمان شما را انتخاب می کند. هدف از این درمانها کاهش علائم بیماری و احتمال بروز سکته قلبی می با شد و یا سعی میگردد ا زوسیع شدن مشکلات جلوگیری شود.

PTCA  به چه معنی می با شد؟

**آنژیو پلا ستی یا آنژیوپلاستی کرونر به معنی ترمیم سرخرگ کرونر است که از طریق پوست انجام می شود . به این ترتیب که یک کاتتر ( لوله باریک تو خالی ) از راه شکاف کوچکی که بعد از بیحسی موضعی در محل کشاله ران داده می شود به داخل شریان وارد شده و سپس وقتی که پزشک مطمئن شد که سر کاتتر به محل انسداد رسیده (با کمک عکس برداری همزمان) بالون را متسع میکند . این کار باعث خرد شدن و فشرده شدن پلاک چربی به طرف دیواره رگ شده و در نتیجه مسیر سرخرگ باز می شود.
ممکن است پزشک شما برای باز نگه داشتن مسیر رگ از وسیله ای به نام استنت استفاده کند در این صورت وقتی کاتتر به محل تنگی رسید قبل از باد کردن بالون وسیله توری شکلی کار گذاشته شده و سپس با لون متسع میشود. با این کار توری استنت به دیواره رگ نزدیک شده و ما نع رسوب مجدد پلا ک و تنگی سرخرگ می شود.

**آمادگی های لازم قبل از عمل بالون زدن:

قبل از انجا م این کار بررسی های کاملی از شما به عمل می آید. شامل آزمایش خون. نوار قلب و عکس از قفسه سینه . در صورتی که شما به داروی خاصی و یا به ید حساسیت دارید باید به پزشک و یا پرستار خود اطلاع دهید . توجه داشته باشید که نباید از ساعت ۱۲ شب قبل از عمل بخورید یا بیاشامید. بهتر است شب قبل از عمل اگر پزشک یا پرستارتان به شما اجازه داد دوش بگیرید.

صبح روز عمل باید به چند نکته توجه داشته باشید:

_ دندان مصنوعی عینک و هر وسیله تزئینی را در آورده و در جای مطمئنی قرار دهید.

_ پرستار به شما داروی آرام بخش تزریق میکند تا احساس راحتی و آرامش داشته باشید.

_ محل های نبض شما در انتهای پا یا دستتان توسط پرستار علامت گذاری میشود تا بعد ازعمل راحت تر کنترل شوند.

_ قبل از رفتن به اتاق عمل مثانه خود را تخلیه کنید.

_ در مورد ترس و نگرانی خود می توانید با پرستار صحبت کنید این کار به شما آرامش خواهد داد.

**در اتاق عمل چه اتفاقی می افتد؟

بعد ا ز خوابانید ن شما روی تخت، وسایل بررسی وضعیت قلب و ریه به دست و پاهایتان وصل شده سپس محل کشاله ران و موهای زاید آن تمیز می شود و پوشش استریلی روی آ ن قرار میگیرد.

پزشک محل را با دارو بیحس میکند. بنابراین شما دردی احساس نمیکنید و فقط با کمک دارو کمی خواب آلوده هستید.

بعد از دادن برش کوچکی در محل کشاله ران کاتتری به داخل شریان وارد می شود و از طریق آن ماده حاجب تزریق می شود . این کار برای عکس برداری از مسیر عبور کاتتر است. ممکن است پزشک از شما بخواهد نفس عمیق بکشید و آن را برای چند ثانیه نگه دارید و یا سرفه کنید. نگران نشوید. این کار جهت خارج شدن سریع تر ماده حاجب از رگ کرونر می با شد. عمل آنژیو پلاستی بین ۲_۱ ساعت طول می کشد.

** بعد از عمل باید به چه نکاتی توجه کنم؟

*  بعد از اتمام کار به بخش مراقبتهای ویژه منتقل می شوید. وضعیت قلب و فشار خون شما دقیقا تحت کنترل قرار می گیرد. تا ۲۴ ساعت در تخت استراحت کنید و بدوناجازه پزشک یا پرستار خود از تخت خارج شوید

*نباید پای خود را خم کنید . اینکار احتمال تشکیل لخته و مسد ود شدن رگ پای شما را بالا می برد .

به دلیل آنکه شما تحت درمان با داروهایی مثل هپارین قرار دارید احتمال بروز خونریزی در محل عمل بالا است هر گونه احساس گرمی در پا و یا خیس شدن محل عمل را گزارش کنید. پرستار مرتب برای کنترل احتمال خونریزی به شما سر می زند.

* بعد از ۲۴ ساعت وسیله ای که در پای شما گذاشته شده بود (دسیله یا دسیلت) از پا خارج می شود. پرستار بعد از مطمئن شدن از عدم خونریزی (پس از حدا قل ۲۰ دقیقه فشار روی محل) از کیسه شن استفاده می کند. این کار برای کمک به عدم خونریزی از محل دسیله و ترمیم سریعتر رگ است .

* وقتی کیسه شن از روی پای شما برداشته شد اجازه دارید از تخت خارج شوید.

* تا ۲۴ ساعت اجازه ندارید لخته روی محل کشاله ران را دستکاری کرده و یا آن را از پوست خود جدا کنید.

* با اجازه پزشک خود می توانید حمام کنید . تا ترمیم کامل زخم کشاله ران از حمام در وان خود داری کنید .

* احساس کمی ورم و یا درد مختصر در محل کشاله ران طبیعی است . اگر علائمی مثل گرمی زیاد داشتن ترشح بد بو و یا تب ۳۸ درجه داشتید بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.

* چند توصیه مهم:

۱) داروهای تجویز شده توسط پزشک را به موقع و به دقت مصرف کنید و آن ها را فراموش نکنید.

۲) مراقب اضافه وزن خود باشید. وزن شما نباید بالا برود.

۳) اگر برای شما استنت گذاشته شده است انجام عکسبرداری MRI ممنوع است.

۴) هنگام کار با وسایل تیز و برنده مثل تیغ و … کاملا احتیاط کنید زیرا به دلیل مصرف دارو خون شما دیر لخته میشود.

۵) اگر در ۳_۲ ماه اخیر بعد از آنژیوپلاستی قصد مراجعه به دندانپزشک را دارید به دلیل مصرف داروهای ضد انعقاد به دندانپزشک خود اطلاع دهید.

۶) هر گونه خونریزی از لثه و دهان وهر قسمت دیگر بدن خود را گزارش کنید .

۷) رژیم غذایی خود را رعایت کنید . بهترین رژیم برای شما مصرف غذای کم نمک کم چربی و گوشت سفید مثل ماهی و مرغ آب پز است.

۸) هر گونه احساس درد سینه. تهوع و استفراغ . گیجی و غش را به پزشک اطلاع دهید.

۹) هر گونه احساس درد . سردی . گزگز و بیحسی در انگشتان پای عمل شده خود را اطلاع دهید.

۱۰) مصرف هر گونه دخانیات مثل سیگار و… کاملا ممنوع می باشد .

۱۱) تا اجازه پزشکتان نباید رانندگی کنید و یا کار سنگین مثل نظافت. بلند کردن اجسام سنگین و… را انجام دهید.

پرستاران محترم جهت دریافت فایل آموزشی آنژیوپلاستی عروق کرونری اینجا کلیک نمایند.