آشنایی با ونتیلاتور (Ventilator)

Vent: حركت آزادانه گاز (هوا) به داخل يا خارج
Ventilator: ‌ونتيلاتور دستگاهی است كه كار تنفس را برای بيمارانی كه به طور موقت يا دائم دچار مشكلات تنفسی هستند انجام می‌دهد.  ‌

همه سلولهای زنده بدن، اكسيژن (O2) را به مصرف رسانده و دی‌اكسيدكربن توليد می‌كند. اكسيژن به سلولها منتقل شده و دی اكسيدكربن حاصل از سلول‌ها، از طريق سيستم گردش خون منتقل می‌شود. اكسيژن مصرف شده خون توسط سلولها نياز به جايگزين شدن و دی اكسيد كربن توليدشده در خون نيز به خارج شدن دارد.
اين عمل جايگزينی اكسيژن و خارج شدن دی اكسيد كربن توسط ريه‌ها صورت می‌گيرد.اكسيژن هوای فروبرده شده به داخل ريه‌ها به خون منتقل شده و دی اكسيد كربن از طريق سيستم گردش خون به ريه‌ها بازگردانده می شود تا در آنجا دفع گردد.
هوای دميده شده به داخل ريه‌ها شامل 79 درصد نيتروژن، 20.96 درصد اكسيژن و 04/ 0 درصد دی اكسيد كربن بوده و هوای بازدم خارج شده از ريه ها شامل 79 درصد نيتروژن، 17 درصد اكسيژن و 4 درصد دی اكسيد كربن است.

يك دستگاه ونتيلاتور اكسيژن و هوا را به ميزان مورد نياز برای بدن با هم تركيب نموده، سپس آن را توسط تيوب‌های مخصوصی تحت عنوان “مدار تنفسی” به بيمار تحويل می‌دهد. گاز (هوا) موجود در و نتيلاتور قبل از تحويل به بيمار، تبديل به بخار مرطوب شده و سپس از طريق مدار تنفسی منتقل می‌گردد.
ونتيلاتور به منظور واردكردن هوا به داخل ريه‌ها جهت انجام عمل دم، فشار موجود در مدار تنفسی را افزايش می‌دهد. همچنين با كم كردن فشار، باعث می‌شود هوای برگردانده شده به ريه‌ها يا هوای بازدم، به بيرون از بدن (هوای بيرون) منتقل گردد.

به طور كلي هر بيماری كه سيستم تنفسی وی نتواند پاسخگوی نيازهای تنفسی‌اش باشد؛ نيازمند سيستم كمك تنفسی است و عمدتاً به بيماريهای قلبی-ريوی برمی گردد. اين دستگاه را معمولاً در بخش های ICU, CCU, NIC و البته اورژانس می‌يابيد.

بیشتر بدانیم: آموزش تنظیمات و کار با دستگاه (ونتیلاتور) در NICU

پارامترهای زيادی قبل از اتصال دستگاه به بيمار و حتی حين عملكرد دستگاه قابل تنظيم توسط پزشك خواهدبود. برخي از اين پارامترها عبارت است از:

1. حالت كاری دستگاه CMV-SIMV-CPAP1.
2. حجم جاری (حجم هوای دم يا بازدم در مدتنفسی طبيعی حدود500 ميلی ليتر ).
3. نرخ جريان هوا
4. فشار هوا و حجم در دقيقه (حجم هوای دم و بازدم در هر دقيقه).
5. همه موارد بالا توسط دستگاه پايش شده و علائم هشداردهنده متفاوتی جهت محدوديت هر كدام قابل تنظيم است.

برای آشنایی با انواع الگوهای دستگاه ونتیلاتور مقاله “مدهای تهویه مکانیکی در ونتیلاتور” را بخوانید.

ممولاً لوله های هوا و اتصالات دچار ايراد می‌شوند. لوله‌های آسيب ديده و پوسيده بايد سريعاً تعويض شود. مرتوب سازا و نبولايزرها احتمال مسدودشدگی دارد؛ تميزكردن مداوم آنها توصيه می‌شود. در صورتي كه مايع ( خون، ادرار، سالين، بتادين، آب و…) وارد دستگاه شود؛ لازم است دستگاه سريعاً باز و قسمت‌های آسيب ديده (سوييچ‌ها، رله ها، موتورها يا فيلترهای هوا) تعويض گردد. چك كردن ماهانه جريان نشت الكتريكی و كاليبراسيون هر 6 ماه يك بار الزامی است.
فيلترهای هوايی لوله بيمار بايد مرتباً تميز يا تعويض شود. لامپ‌ها، سويچ‌ها، وسايل فعال كننده‌، موتورها و هيترها، وسايل الكتريكي است؛ كه به صورت متناوب نياز به بررسی و تعويض دارد .

پارامترهای زيادی قبل از اتصال دستگاه ونتيلاتور به بيمار و حتی حين عملكرد دستگاه قابل تنظيم توسط پزشك خواهدبود. برخي از اين پارامترها عبارت است از:

حالت كاری دستگاه CMV-SIMV-CPAP، حجم جاری (حجم هوای دم يا بازدم در مدتنفسی طبيعی حدود 500 ميلی ليتر)، نرخ جريان هوا، فشارهوا و حجم در دقيقه (حجم هوای دم و بازدم در هر دقيقه)

معمولاً لوله های هوا و اتصالات دچار مشكل می‌شوند. لوله‌های آسيب ديده و پوسيده بايد سريعاً تعويض شود. مرطوب ساز و نبولايزرها احتمال مسدود شدگي دارند و تميزكردن مداوم آنها ضروری است. در صورتي كه مايع (خون، ادرار، سالين، بتادين، آب و …) وارد دستگاه شود؛ لازم است دستگاه سريعاً باز و قسمت‌های آسيب ديده (سوييچ‌ها، رله‌ها، موتورها يا فيلترهای هوا) تعويض شود. چك كردن ماهانه جريان نشت الكتريكی و كاليبراسيون هر 6 ماه يك بار الزامی است.
فيلترهای هوايی لوله بيمار بايد مرتباً تميز يا تعويض شود. لامپ‌ها، سويچ‌ها، وسايل فعال كننده، موتورها و هيترها وسايل الكتريكی هستند كه به صورت متناوب نياز به بررسی و تعويض دارند.

امروزه انواع فراوانی از ونتيلاتور مورداستفاده قرار مي‌گيرد كه اكثر آنها با استفاده از فيلتر به خوبی محافظت شده و لزوم ضدعفونی نمودن دستگاه را به طور قابل توجهی كاهش داده است. در مورد استفاده از فيلتر بايد به موارد زير توجه داشت:

1. براي هر بيمار فيلتر جداگانه استفاده شده و پس از جداشدن بيمار از ونتيلاتور، براي بيمار بعدی فيلتر مجدد گذاشته شود.
2. برای بيمارانی كه به مدت طولانی از ونتيلاتور استفاده می‌كنند؛ بايد فيلتر هر 48 ساعت تعويض شود.
3. قسمت‌های مرطوب كننده ونتيلاتور را می‌توان با استفاده از ماشين‌های شستشو يا بخار با درجه حرارت كم (70 درجه سانتيگراد) ضدعفونی كرد. پس از جداشدن بيمار از ونتيلاتور، قسمت مرطوب كننده بايد شسته و خشك شده، سپس برای بيمار بعدی استفاده شود. در مورد بيمارانی كه به مدت طولانی از ونتيلاتور استفاده می‌شود، شستشوی آن هر 48 ساعت توصيه می‌شود.
4. خشك شدن تمامی قسمت‌ها برای استفاده مجدد ضروری بوده و رشد ميكروارگانيسم‌ها را به طور قابل توجهی كاهش می‌دهد.

بايد دقت شود كه برای هر بيمار فيلتر جداگانه استفاده شود و پس از جداشدن بيمار از ونتيلاتور فيلتر دور انداخته شود وبرای بيمار بعدی فيلتر مجدد گذاشته شود. قسمت‌های مرطوب كننده ونتيلاتور را می‌توان با استفاده از ماشين‌های شستشو يا بخار با درجه حرارت كم (70 درجه سانتيگراد) ضدعفوني كرد. پس از جداشدن بيمار از ونتيلاتور قسمت مرطوب كننده بايد شسته و خشك شده، سپس براي بيمار بعدی استفاده شود. در مورد بيمارانی كه به مدت طولانی از ونتيلاتور استفاده می‌شود؛ شستشوی آن هر 48 ساعت توصيه می‌شود.
توجه:‌ خشك شدن تمامی قسمت‌ها برای استفاده مجدد ضروری بوده و رشد ميكروارگانيسم‌ها به طور قابل توجهی كاهش می‌يابد. اگر به طور مناسب از دستگاه ونتيلاتور محافظت شود؛ بيمار در حال ونتيلاسيون می‌تواند از همان دستگاه 4-3 روز استفاده كند.

بهتر است از لوله های خرطومی يك بار مصرف استفاده شود و بعد از هر بيمار نيز مجدد تعويض شود. در بيمارانی كه به مدت طولانی از لوله‌های خرطومی، استفاده می‌شود. بعد از 5-3 روز لوله خرطومي بايستی تعويض شود در صورت چندبار مصرف بودن لوله های خرطومی ضدعفونی كردن آن به اين ترتيب انجام می‌شود:
ابتدا لوله‌های خرطومی با دترجنت شسته و آبكشی شود تا ترشحات آن كاملا پاك شده و بايد قطعات آن را جدا كرد و در داخل سطل محتوی محلول دكونكس 53 پلاس به مدت 15 دقيقه غوطه ور ساخت و بعد مجددا آبكشی كنيد و آنها را آويزان و وارونه نگهداری كنيد تا كاملا خشك شود.

خواندن این مطلب مفید است: دانلود نرم‌افزار آموزش کار با دستگاه ونتیلاتور اویتا دراگر