داروی نیتروپروساید و مراقبتهای پرستاری آن

داروی نیتروپروساید سدیم  یا Sodium nitroprusside در دسته داروهای قلبی عروقی قرار می گیرد.

این دارو دارای اثر متسع کننده مستقیم روی عضلات صاف شریان و ورید است. مقاومت عروق محیطی و پیش بار و پس بار قلبی را کاهش داده و برون ده قلب را بهبود می بخشد. شریانهای کرونری را متسع نموده مصرف اکسیژن را کاهش داده و درد سینه را تسکین می دهد. این دارو در جهت کاهش سریع و کوتاه مدت فشارخون در بحران های هیپرتانسیو بکار میرود.

یک ویال ۵۰ میلی گرمی نیتروپروساید را با ۳-۲ میلی لیتر سرم دکستروز ۵% حل کرده (با محلول دیگری حل نشود)، سپس آن را به mL 500 سرم دکستروز ۵% اضافه کنید. چنانچه محلول حاوی این دارو به شکل قهوه ای تیره و یا آبی متمایل به سبز درآید، باید دور انداخته شود. اگر محلول نیتروپروساید از نور محافظت شود تا ۲۴ ساعت قابل استفاده است. بعد از رقیق کردن دارو بلافاصله ظرف محتوی محلول را بوسیله کاغذ آلومینیوم بپوشانید و از نور محافظت کنید.

دوز تجویزی این دارو در ابتدا ۰٫۳ میکروگرم بر کیلوگرم در دقیقه است که به صورت انفوزیون وریدی تجویز می­ گردد و سپس برحسب نیاز بیمار می­توان هر ۵ دقیقه یکبار مقدار ۰٫۵ میکروگرم بر گیلوگرم در دقیقه را به دوز اولیه دارو اضافه کرد تا نتیجه مطلوب حاصل گردد. اما در هر صورت دوز دارو نباید به بیشتر از ۱۰ میکروگرم بر کیلوگرم در دقیقه یا مقدار تام ۳٫۵ میلیگرم بر کیلوگرم برسد. تأثیر نیتروپروساید بر روی فشارخون بسیار سریع است.

موارد احتیاط:

1. مصرف نیتروپروساید در بیماران مبتلا به هیپرتانسیون جبرانی (مثل کوآرکتاسیون آئورت و شنت های شریانی-وریدی) ممنوع است.
2. چنانچه این دارو با دوز بالا و یا به مدت طولانی در بیماران به نارسایی کلیوی یا کبدی مصرف شود، ممکن است منجر به مسمومیت باتیوسیانات یا سیانید گردد.
3. اثرات هیپوتانسیون این دارو همراه با مصرف داروهای بلوک کننده گانگلیون های عصبی، داروهای بیهوشی عمومی و سایر داروهایی که باعث تضعیف گردش خون می­شوند، افزایش می­ یابد.

1. برای تجویز دارو از جدول محاسبه میزان تجویز دارو استفاده کنید و انفوزیون از طریق  پمپ انفوزیون باشد.
2. برای تعیین سرعت انفوزیون داخل وریدی، بررسی مداوم پاسخ فشارخون ضروری است.
3. فشارخون بیمار را در شروع دارو و به هنگام تغییرات دوز دارو مرتباً کنترل نمایید. سپس هر ساعت یک بار کنترل کنید. هرگونه افزایش یا کاهش غیرطبیعی فشارخون را سریعاً به پزشک اطلاع دهید.
4. علایم و نشانه های مسمومیت با این دارو را به دقت مورد توجه قرار دهید. این علایم شامل هیپوتانسیون شدید، اسیدوز متابولیک، دیسپنه، سردرد، استفراغ، سرگیجه، آتاکسی و از دست دادن هوشیاری می­ باشند. چنانچه علایم مسمومیت مشاهده گردند، باید سریعاً پزشک را مطلع نمود.
5. از اضافه نمودن سایر داروها به محلول حاوی نیتروپروساید خودداری کنید.
6. مراقب محل کاتتر باشید چون نشت دارو ممکن است موجب آسیب بافتی گردد.
7. بعد از آماده کردن دارو بلافاصله ظرف محتوی محلول را بوسیله کاغذ آلومینیوم بپوشانید و از نور محافظت کنید.

خواندن این مطلب مفید است: آریتمی های قلبی و روش تشخیص ریتم های غیرطبیعی