زردی (یرقان) نوزادی

زردی یا یرقان نوزادی حالتی است که به علت افزایش سطح بیلی روبین خون ایجاد می‌گردد و باعث می‌شود پوست و صلبیه چشم نوزاد زرد رنگ شود.

شایعترین علت یرقان نوزادی، یرقان فیزیولوژیک است؛ که به درجات مختلف در همه نوزادان بروز می‌کند. معمولا زردی فیزیولوژیک از روز دوم شروع می‌شود، در روزهای ۳-۷ به اوج می‌رسد و طی دو هفته بدون برجاگذاشتن مشکل برطرف می‌شود. عوامل مساعد کننده زردی شامل موارد زیر هستند:

1. ناسازگاری خونی
2. عفونت ادراری
3. کم کاری مادرزادی تیرویید
4. مادر مبتلا به دیابت
5. فرزند اول، به دلیل تاخیر در شیردهی
6. وزن کم ونارسی، به دلیل کم توانی نوزاد برای شیرخوردن
7. جنس مذکر

این زردی در ۲۴ ساعت اول رخ می‌دهد. این زردی طولانی مدت بیشتر از ۱۴ روز طول می‌کشد.

این نوع زردی مشابه زردی فیزیولوژیک است و زمانی رخ می‌دهد که شیرخوار به حد کافی شیر نخورده باشد و به ندرت نیاز به درمان پیدا می‌کند. گاهی اوقات نیز باید شیر مادر قطع شود و برای یک دوره کوتاه تغذیه با فرمولا جانشین آن شود تا زردی رفع شود.

برای کنترل نوزاد از نظر زردی می‌توان از دو روش لمس یا فشار استفاده نمود. به این صورت که با انگشت سبابه بر روی  بدن نوزاد فشار واردکرده و سپس رنگ پوست ناحیه فشار را با ناحیه اطراف مقایسه می‌کنند. سپس از روی سطح بدن مقدار زردی تخمین زده می‌شود. اندازه گیری زردی به دو روش اندازه گیری می‌شود.

1. اندازه گیری زردی با دستگاه بیلی چک
2. آزمایش خون

• کرنیکتروس: صدمه مغزی ناشی از سطح بسیار بالای بیلی روبین که بعلت رسوب بیلی روبین در سلول‌های مغزی اتفاق افتاده و منجر به آسیب مغز می‌شود.
• کری
• فلج مغزی

• فتوتراپی
• تعویض خون
• در زردی شدید استفاده از داروی ایمنوگلوبولین وریدی

نکته مهم در زردی این است که به نوزاد مرتب  شیرداده شود تا از کم آبی نوزاد جلوگیری شود. در نتیجه تغذیه مکرر، تعداد دفعات اجابت مزاج افزایش یافته و زردی از طریق مدفوع دفع گردد. (دلیل رنگ قهوه ای مدفوع نیز همین است).      

در فتوتراپی نوزاد را کاملا لخت کرده و نور را به فاصله ۲۰-۲۵ سانتیمتری پوست نوزاد قرار می‌دهند. در این حالت چشم‌ها و ناحیه تناسلی نوزاد پوشانده می‌شود تا در برابر نور محا فظت شود.

1. اثر نور شدید روی چشم
2. افزایش درجه حرارت نوزاد
3. مدفوع شل ومکرر
4. سندروم کودک برنزه که پوست نوزاد به رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه می‌شود.
5. بیحالی
6. بثورات پوستی
7. تغییر سیکل خواب و بیداری
8. تغییر در سیکل تغذیه
9. کاهش وزن
10. بسته شدن سوراخ بینی به وسیله چشم بند

اقدامات پرستاری برای کودکی که دارای یرقان است؛ به شرح زیر انجام می‌شود:

1. کنترل جذب و دفع نوزاد و کنترل وزن مخصوص ادرار
2. دریافت مایع به اندازه کافی از طریق شیردهی مکرر یا سرم درمانی
3. برداشتن چشم بند حین شیردهی
4. تمیز نگه داشتن پوست ناحیه پرینه پس از اجابت مزاج
5. عدم استفاده از لوسیون، کرم و روغن در هنگام فتوتراپی
6. تغییر وضعیت نوزاد بصورت مکرر جهت دریافت بیشتر نور
7. کنترل از نظر کاهش یا افزایش دمای بدن نوزاد
8. کنترل پوست از نظر رنگ و ضایعات پوستی

بیشتر بدانیم: چک لیست معاینه بالینی نوزاد