روش های غیردارویی کنترل و کاهش درد

درد وضعیتی است که در آن، شخص به دلیل ایجاد یک آسیب یا جراحت در قسمتی از بدن ناراحتی شدیدی را تجربه یا احساس می‌کند. اکثر بیماران بستری در بیمارستان نیز  تجربه ناخوشایند درد را احساس کرده اند. پرستاران بعنوان یکی از اعضای اصلی تیم درمانی که بصورت مداوم و شبانه روز بر بالین بیمار حاضر هستند نیز بیشتر از هریک از اعضای دیگر این تیم با این معضل آشنایی داشته و موظف هستند در کنار اجرای روش‌های کنترل دارویی درد که از طرف پزشک معالج تجویز شده (و متاسفانه در خیلی از بیمارستان‌ها بعنوان اولین اقدام مورداستفاده قرار می‌گیرد.) است، با سایر روش‌های کنترل و کاهش درد بیماران آشنا بوده و آنها را بکارگیرند. به همین دلیل در سایت پرستاران توانمند ایران به این موضوع مهم پرداخته می‌شود.

درد علل ایجادکننده متعددی داشته و قبل از هر چیز پرستار باید از علت ایجاد درد آگاهی یابد. همچنین درد می‌تواند به وسیله عوامل مختلف روانی–فیزیولوژیک و یا اجتماعی کنترل شود.

مهمترین روش‌های غیردارویی کنترل درد عبارتند از: روش‌های فیزیکی و روش‌های روانشناختی.

لمس و ماساژ برای شل‌کردن عضلات و افزایش جریان خون موضعی مفید است. نوازش اطمینان بخش و دوستانه قسمت گونه و موها، در آغوش گرفتن، ماساژ کمر و سایر قسمت‌های بدن می‌تواند موجب کاهش درد شود.

سرمای سطحی در این روش استفاده از کیسه آب یخ، تکه‌های یخ و حوله خیس شده با آب سرد بر روی بدن توصیه می‌شود. سرما از طریق کم کردن درجه حرارت عضله و کاهش گرفتگی آن باعث کاهش درد می‌شود .

گرمای سطحی کاهش درد با ستفاده از حوله مرطوب و گرم، کشیدن پتوی گرم روی بدن و دوش گرفتن با آب گرم امکان‌پذیر است. گرما باعث افزایش جریان خون در منطقه دردناک می‌شود.

تن آرامی درد را از طریق کم کردن فشار و کشش عضلات تخفیف می‌دهد و این روش می‌تواند به فرد کمک کند که کمتر احساس خستگی و عصبانیت کند. با تمرین‌های کششی می‌توان از بروز عوارضی مانند درد مفاصل، کمردرد، مشکلات ادراری، شل شدن عضلات کف لگن و… جلوگیری کرد.

بیشتر بدانیم: ورزش های اختصاصی کاهش درد کمر

در یک محیط ساکت بنشینید و یا دراز بکشید. مطمئن شوید در وضعیت راحت قرارگرفته‌اید. پاها و بازوها را روی هم نیندازید. به مدت ۷ ثانیه یک نفس عمیق بکشید (دم) و بعد به مدت ۷ ثانیه نفس خود را نگه دارید و در آخر به مدت ۷ ثانیه نفس خود را خارج کنید (بازدم) و عضلات خود را نیز همزمان شل کنید. (تمرین تنفسی ۷در ۷ در ۷). می‌توانید موسیقی نیز گوش دهید. اگر بلافاصله درد تخفیف پیدانکرد نباید دلسرد شوید. این تکنیک را باید حداقل ۲ هفته انجام دهید. اگر تشخیص دادید که این روش دردتان را بدتر می‌کند باید از روش‌های دیگری استفاده کنید.

تحریکات پوستی برای بلوک‌کردن احساس درد و اعصاب استفاده می‌شود. راه‌های تحریک پوست عبارتند از: ماساژ، فشار روی پوست، مالش، استعمال گرما یا سرما. شما می‌توانید تحریک را در محل درد، نزدیک محل درد یا در سمت مخالف درد انجام دهید. برای مثال تحریک مچ دست چپ هنگامی که مچ دست راست درد دارد؛ عملاً می‌تواند درد مچ دست را بهبوددهد.

فشار: فشار شامل استفاده از هر یک از دست‌ها، پاشنه دست، انگشت شست، بند انگشتان و یا هر دو دست است. فشار باید حداقل ۱۵ ثانیه در نقطه‌ای که شما احساس درد می‌کنید به کاربرده شود. شما می‌توانید زمان فشار را تا یک دقیقه افزایش دهید.

تکان دادن آستین ها روبه پایین: این عمل سبب شل‌شدن ماهیچه‌های دست می‌شود.

کشش‌ها: ماهیچه‌های اسکلتی در وضع استراحت قرارمی‌گیرد: مثل چمباتمه زدن، خم کردن پشت و …

اجازه دهید تنفس شما بر شکمتان متمرکز شود. احساس کنید وقتی هوا را به داخل می‌دهید؛ شکم متورم می‌شود و زمانی که نفس را بیرون می‌دهید؛ فرو می‌رود. آهنگ تنفس را تا حد امکان نرم وآهسته نگه دارید.

گاهی ماساژ را با روغن‌های معطر انجام دهید؛ که به ان رایحه رمانی می‌گویند.

یوگا مجموعه‌ای از اصول و تمرین‌هایی است که از طریق ارتباط میان بدن، ذهن و تنفس باعث ایجاد آسایش جسمی–روانی و اجتماعی فرد می‌شود. عناصر اصلی آن شامل فرم‌های بدن، کنترل تنفس و مراقبه ساده به شکل نیایش یا خیره شدن به شمع است. برای کاهش استرس، بهبود آسیب دیدگی‌ها و یا افزایش انعطاف پذیری مفصل‌ها استفاده می‌شود.

آب درمانی برای شل شدن عضلات، کاهش اضطراب و درد مفید است. این روش باعث احساس راحتی می‌شود مثل دوش آب گرم، وان و جکوزی.

طب سوزنی برای کاهش درد با سوزن بر روی نقاط مشخصی از بدن فشار وارد می‌شود. این روش به مهارت نیاز دارد.

آروما تراپی استفاده از روغن‌های مخصوص مانند: بابونه، پونه، مریم گلی و… برای تقویت سلامت و افزایش آرامش و کاهش اضطراب موثر است. طریقه مصرف این مواد عبارتند از: بخور یا بوکردن، ماساژ با روغن‌ها و… .

کشیدن انگشتان: انگشتان را بازکرده آنها را برای لحظاتی درحالت کشش نگه دارید؛ سپس رهاکنید و اجازه دهید در وضعیت راحت و خمیده قرارگیرند.

جداسازی دندان‌هایتان از یکدیگر: آرواره‌تان را به طرف پایین بکشید سپس رها کنید؛ احساس کنید که گلویتان شل و رها شده، زبانتان شل شده و لب‌های شما به آرامی لمس می‌شود.

 شانه‌های خود را به طرف پایین بکشید: احساس کنید فاصله بین گوش‌ها و شانه‌هایتان در حال گسترده شدن است؛ سپس کشش را رهاکنید و اجازه دهید شانه‌های شما در وضعیتی که قراردارد رها شود.

 سر را به عقب بکشید: با شانه‌های به پایین کشیده شده؛ سرتان را به بالاببرید و چانه خود را در حالی که به سمت پاهایتان اشاره می‌کند؛ نگه دارید از وضعیت به دست آمده احساس راحتی کنید.

خواندن مقاله اقدامات پرستاری در کنترل و کاهش درد بیمار نیز توصیه می‌شود.

عواملی که باعث ایجاد درد شده را شناسایی کنید.

شما می‌توانید موقعیت‌ها یا تجربه‌های شاد و لذت‌بخشی را که داشته‌اید؛ تصور کنید و یا یکی از مکان‌های موردعلاقه تان را مشاهده و در نظر آورید. چشمهایتان را ببندید؛ به ذهن خود اجازه دهید که شکل دادن تصاویر را شروع کند مثل اینکه شما در کنار دریا هستید؛ روی شن‌های مرطوب نشسته اید. یک نفس عمیق و آهسته بکشید. شما کاملاً آرام و بدون درد هستید و برای هر مدت که مایل باشید؛ می‌توانید در ساحل بمانید. برای پایان‌دادن به تصورات تا ۳ بشمرید و سپس چشم‌ها را بازکنید و فعالیت‌ها را به صورت منظم و آهسته از سر بگیرید.

انحراف فکر فعالیتی است که حواس و ذهن شما را از درد منحرف می‌کند و توجه شما را به نقطه دیگری معطوف می‌کند. انجام کار و فعالیت، کتاب خواندن، گوش دادن به موسیقی، تماشای تلویزیون ذهن شما را منحرف می‌کند.

اگر فردی لبخند بزند احساس اضطراب او کاهش می‌یابد و باعث شادمانی می‌شود. راه شادبودن این است که به شکلی عمل کنیم و صحبت کنیم که انگار شادی از قبل آنجا بوده است.

شنیدن موسیقی یا آوای قرآن می‌تواند در هنگام درد شرایط مطلوبی ایجاد کند.

این روش به دانش و مهارت نیاز دارد. باعث آرامش جسمی وفکری، افزایش تمرکز و حتی ایجاد توانایی در کنترل درد می‌شود.

دریافت فایل پرستاری درد