مقاله پیشگیری از صدمات ناشی از سرسوزن و وسایل تیز در بیمارستان جهت تامین حفاظت وایمنی پرسنل و با هدف پیشگیری از انتقال عفونت در حین ارائه خدمات، ضرورتی است که با سیاستهای زیر در بیمارستان قابل پیگیری است:
- کاهش رفتار پرخطر کارکنان بهداشتی بمنظور پیشگیری از جراحات ناشی از وسایل تیز و برنده (از طریق آموزش)
- افزایش سطح ایمنی کارکنان در حین کار با وسایل تیز و برنده (تهیه وسایل و ابزار حفاظتی)
- جمع آوری، نگهداری، انتقال و دفع مناسب و بهداشتی زبالههای آلوده و پرخطر (استفاده از safety box)
- تغییر رفتار و نگرش افراد جامعه و پزشکان نسبت به مقوله تقاضا و تجویز دارو به روش تزریقی
موازین تزریقات ایمن
موارد مهم در مورد تزریقات ایمن را در ادامه بخوانید:
الف) محل تمیز (clean work plan)
- در روی یک میز و یا سینی تمیز که مخصوص تزریقات است و احتمال آلودگی سرنگ و سرسوزن با خون، مایعات بدن و یا سوآبهای کثیف وجودندارد وسایل تزریق را آماده نمایید.
- به خاطر داشته باشید وسایلی که روی میز است باید تمیز بوده و خون، پنبه آلوده و… منظره آن را زشت نکرده باشد.
ب) شستشوی دست
- قبل از آماده کردن دارو و تزریق آن دستها را با آب و صابون بشویید و یا با استفاده از محلولهای ضدعفونی با بنیان الکلی (مانند دکوسپت و…) ضدعفونی کنید.
- در صورتی که مابین تزریقات، دست ارائهکننده خدمت کثیف یا آلوده به خون و مایعات بدن بیمار گردید، رعایت بهداشت دست ضروری است.
ج) سرسوزن و سرنگ استریل
- از یک سرنگ و سرسوزن استریل یکبار مصرف جدید برای هر بار تلقیح هر واحد واکسن و یا تزریق دارو استفاده کنید.
- قبل از استفاده از سرنگ و سرسوزن به تاریخ انقضای آن توجه نمایید و بسته بندی سرنگ و سرسوزن را به لحاظ وجود پارگی و صدمه مورد بررسی قراردهید.
- حتی المقدور از ویالهای تک دوزی دارو استفاده کنید.
- در صورتیکه ملزم به استفاده از ویالهای چنددوزی دارو هستید؛ برای هر بار کشیدن دارو از ویال، از سرسوزن استریل استفاده کنید.
- قبل از اقدام به تزریق به بیمار کلیه داروهای تزریقی، محلول و سرمهای وریدی را از لحاظ کدورت، شکستگی جداره و تاریخ انقضاء بررسی نموده و در صورت مشاهده هر گونه مغایرت آنها را به نحو صحیح دفع نمایید.
- توصیههای اختصاصی کارخانه سازنده را در ارتباط با نحوه استفاده، ذخیره سازی (به ویژه لزوم رعایت زنجیره سرما) و جابجایی دارو بکارگیرید.
- به هیچ قسمت از سرسوزن، قبل و بعد از تزریق دست نزنید و از سرپوش گذاری مجدد سرسوزن اجتناب کنید.
- اگر سرپوشگذاری لازم است (برای مثال کودک به علت ترس حرکاتی انجام میدهد و تزریق با تاخیر انجام میشود.) تکنیک استفاده از یک دست را بکار ببرید.
سرپوش گذاری به وسیله تکنیک استفاده از یک دست
- سرپوش را روی میز قرار دهید.
- سرنگ و سرسوزن را در یک دست گرفته و بدون استفاده از دست دیگر داخل سرپوشی که روی میز گذاشتهاید؛ قراردهید.
ر) تمیزکردن محل تزریق (skin cleaning)
- قبل از تزریق در صورتی که موضع تزریق بصورت مشهود کثیف میباشد، پوست را با آب و صابون بشویید.
- محل تزریق را با پنبه الکل ۷۰% به صورت دایره ای ضدعفونی کنید.
- هرگز از پنبه الکل از قبل آماده شده استفاده نکنید.
- جهت ورود سر سوزن بداخل سیستم وریدی متصل به بیمار فقط از پورت تزریق استفاده کنید.
ز) جمع آوری صحیح اجسام نوک تیز (Appropriate collection of sharps)
- جمع آوری و نگهداری و دفع سرسوزن و … در ظروف جمع آوری ایمن (Safety box) صورت گیرد.
- به منظور پیشگیری از سرریزشدن وسایل دفعی، در صورتی که حداکثر ۴/۳ حجم ظروف مزبور پر شده باشد و یا پس از پنج روز از شروع استفاده، ضروری است درب ظروف به نحو مناسب بسته و دفع شوند.
جراحات ناشی از Needle Stick
جراحات ناشی از Needle Stick در حالات زیر رخ میدهد:
- ضمن درپوش گذاردن سرسوزن (Recap)
- وضعیت نامناسب بیمار (خصوصا کودکان) هنگام تزریق
- انتقال مایعات بدن از سرنگ بداخل لوله های آزمایش
- دفع نامناسب وسایل تیز استفاده شده
اقدامات پیشگیرانه از بروز جراحات و صدمات ناشی از وسایل تیز در بیمارستان
اقدامات پیشگیرانه از بروز جراحات و صدمات ناشی از سرسوزن و وسایل تیز در بیمارستان برای پرستاران، پزشکان، کارکنان هوشبری، اتاق عمل و… را در ادامه بخوانید:
- جهت شکستن ویالهای دارویی ترجیحا از انواعی استفاده شود که احتیاج به تیغ اره نداشته باشد و در صورت نیاز به استفاده از تیغ اره و جهت رعایت اصول ایمنی در داخل یک محافظ مثل Pad گرفته شود.
- پس از تزریق از گذاشتن درپوش سرسوزن خودداری کنید.
- در موارد ضروری جهت گذاردن درپوش سرسوزن از یک وسیله مکانیکی جهت ثابت نگهداشتن درپوش استفاده نمایید و یا از یک دست به روش scoop استفاده کنید.
- خودداری از شکستن و خمکردن سرسوزن قبل از دفع
- جهت حمل وسایل تیز از ریسیور استفاده نمایید و از حمل وسایل مزبور در دست یا جیب یونیفرم خودداری نمایید.
- از دست به دست کردن وسایل تیز و برنده اجتناب نمایید.
جراحات و اتفاقات عمده در حین انجام اقدامات درمانی
جراحات و اتفاقات عمده در حین انجام اقدامات درمانی میتواند شامل موارد ذیل باشد:
- فرورفتن سرسوزن بدست کارکنان بهداشتی درمانی
- پاشیده شدن خون و یا سایر ترشحات آلوده بدن بیمار به:
- بریدگیهای باز
- چشمها
- غشاء مخاطی (برای مثال داخل دهان)
- گازگرفتگی که منجر به پارگی اپیدرم شود.
کمک های اولیه فوری پس از تماس در کارکنان
- انجام موارد زیر:
- شستشوی زخم با صابون و آب ولرم
- جلوگیری از فشار موضعی محل تماس (موضع تماس)
- خودداری از مالش موضعی چشم
- شستشوی چشم ها و غشاء مخاطی با مقادیر زیاد آب درصورت آلودگی
- گزارش فوری سانحه به سوپروایزر بالینی یا کنترل عفونت
- ثبت رسمی مورد گزارش شده در گزارشات حین کار توسط سوپروایزر و تشکیل پرونده بهداشتی کارکنان و طرح در کمیته کنترل عفونت بیمارستانی و پیگیری از طریق مراجع مربوطه
- تشکیل پرونده و پیگیری مورد.
- بررسی میزان خطر بیماریزایی ناشی از تماس در کارکنان: (در صورتی که آلودگی منبع تماس (بیمار-مددجو) به HIV محرز شود، الزامی است فرد مورد تماس در حداقل زمان ممکن ترجیحاً در عرض یک ساعت اول تحت مراقبت های درمانی با نظر پزشک متخصص عفونی قرارگیرد.)
- در صورتی که منبع آلوده به عنوان مورد شناخته شده HBV/HIV می باشد، ۵-۱۰ میلی لیتر خون از فرد مورد تماس گرفته و به منظور پیگیری آتی ذخیره می شود.
- پس از تماس جهت تعیین عفونت منبع، ۵-۱۰ میلی لیتر خون از منبع تماس جهت بررسی هپاتیت C/B وHIV اخذ و مورد آزمایش قرار می گیرد.