کپنوگراف

کپنوگراف چیست ؟

کپنوگراف دستگاهی است که امروزه در اتاق های عمل و بخش های ویژه مورد استفاده متخصصان بیهوشی قرار می گیرد. با این دستگاه می توان میزان گاز دی اکسید کربن  را در هوای بازدمی بیمار بصورت لحظه ای و مداوم مونیتور و اندازه گیری نمود. معمولا غلظت دی اکسید کربن در انتهای بازدم  به حداکثر خود رسیده و به دی اکسید کربن انتهای بازدمی معروف است.  (End Tidal CO2) (نام اختصاری: ET CO2)

کپنوگراف از طریق مونیتور خود اطلاعات ارزشمندی در خصوص کفایت تهویه بیمار و قطع یا نشت مسیر ونتیلاسیون بدست میدهد.
 کپنوگراف به چه معنی است؟
Capno : دی اکسید کربن
Graph : صفحه نمایش جهت خواندن و ثبت کردن

کپنوگراف برای چه به کار می‌رود؟
کپنوگراف میزان گاز CO2 در حجم هوای اشباع شده از ریه های بیمار را نشان می‌دهد.

 CO2 در بدن
سلول های بدن انسان نیاز به اکسیژن دارند،  این اکسیژن از طریق تنفس (دم) از هوای محیط جذب شده و توسط خون به سلولها می‌رسد. O2 در سلول ها برای سوخت و ساز و تامین انرژی بکار گرفته می‌شود و پس از مصرف آن به وسیله سلول ها، گاز CO2 سمی تولید شده و به گردش خون تحویل می شود.  خون، گاز CO2 را به سمت مویرگ های موجود در ریه ها هدایت کرده تا در بازدم های بعدی به فضای خارج فرستاده شده و از آن طریق از بدن دفع شود.

کپنوگراف چگونه کار می‌کند؟
دو نوع کپنوگراف به نام های Main stream  و Side stream وجود دارد.

کپنوگراف های Main stream دارای یک سنسور CO2 هستند، که به یک تعدیل کننده راه هوائی متصل شده است. این تعدیل کننده بین تیوب مربوط به داخل نای بیمار و جریان هوائی ونتیلاتور قرار می‌گیرد. سنسور از یک منبع نوری، یک واحد نمونه گازی و یک فیلتر برشی چرخ مانند مرتبط با آشکازساز نوری تشکیل شده، که وظیفه فرستادن نور مادون قرمز  از طریق تعدیل کننده را به عهده دارد. نور مادون قرمز توسط CO2 در جریان هوای بیرون رونده جذب می‌شود. هر چه میزان گاز CO2 بیشتر باشد، میزان نور مادون قرمز بیشتری جذب شده و نور کمتری به آشکار ساز می‌رسد. در این صورت سیگنال تولید شده به کپنوگراف فرستاده می‌شود، تا نمودار مربوطه بر روی صفحه نمایش ترسیم شود.

کپنوگراف های نوع Side stream از گاز موجود در مسیر هوایی از طریق یک لوله کوچک نمونه برداری می‌کنند (در مکانی مشابه با محل قرارگیری سنسور کپنوگراف Main stream). تمامی اندازه گیری ها و پردازش سیگنال در درون خود کپنوگراف Side stream انجام می‌شود (به روشی مشابه کپنوگراف Main Stream).

مزایای استفاده از کاپنوگراف

• کمک به ارزیابی مشکلات تنفسی
• غیر تهاجمی بودن (نیاز به گرفتن مکرر نمونه خون شریانی جهت تعیین میزان دی اکسید کربن خون را کاهش می دهد)
• سرعت بالا در اندازه‌گیری
• فراهم آوردن اندازه‌گیری مداوم (مونیتورینگ)
• کم‌حجم و کوچک بودن

معایب کاپنوگراف

• ترشح ورطوبت باعث از کارافتادن حسگرها می‌شود.
• در مواردی که در بیمار دارای لوله نای است؛ استفاده از آن مشکل می‌باشد.
• پاسخ کند نسبت به تغییرات سطح دی‌اکسیدکربن