پيشگيری از تشكيل سنگهای مجاری ادراری

 با انجام اقداماتی می توان شانس ايجاد سنگهای مجاری ادراری را در افراد مستعد كاهش داد:

• آب خوردن به ميزان حداقل ۲۵۰۰ سی‌سی در روز نه تنها از ركود ادرار جلوگيری می كند بلكه از تشكيل سنگ و عفونت مجاری ادراری نيز پيشگيری می كند.
• افراد بی حركت را تشويق می نمایيم كه بطور مداوم حركت و فعاليت داشته باشند و بازوها و ساق پا را تا حد امكان حركت دهند. از ركود ادراری از طريق راست نشستن روی يك صندلی و يا تغيير وضعيت بيماران بستری می توان جلوگيری كرد.
• جلوگيری از عفونت ادراری خصوصاً در افرادی كه كانتر ادراری دارند لازم است. نكات استريل در موقع گذاشتن كانتر ادراری بايد رعايت شود. درصورت وجود عفونت ادراری بايد سريعاً آنها را درمان نمود.

بوسيله تغيير PH ادرار می توان تشكيل سنگهای مجاری ادراری را كنترل نمود:

1. افرادي كه در معرض خطر تشكيل سنگهای اگزالات كلسيم، فسفات كلسيم و فسفات منيزيم آمونيوم می باشند بايد ادرار آنها را اسيدی نمود. خوردن گوشت، تخم مرغ، آلو، آب شاه توت، ويتامين C وسيترات سديم سب اسيدی شدن ادرار می شوند.
2. افرادي كه در معرض خطر سنگهای اسيداوريكی و سيستئينی هستند بايد ادرار را قليايی (بازی) نمود. شير سبزيجات، ميوه جات و داروی بيكربنات سديم و استازولامير سبب قليايی شدن ادرار می شوند. در ضمن برای جلوگيری از تشكيل سنگهای اسيداوريكی رژيم غذايی بايد كم پورين باشد مثلاً از مصرف گوشت اجتناب شود و ساير پروتئين های موادغذايی نيز محدودشوند. علاوه بر اين ادرار نيز بايد قليايی شود.
3. براي پيشگيری از تشكيل سنگ اگزالاتی بايد ادرار را رقيق نمود. مصرف موادغذايی حاوی اگزالات بايد محدودشود لذا از مصرف سبزيجات سبز پهن برگ (اسفناج و كلم)، ريواس (خصوصا)، شكلات، قهوه، چای، بادام زمينی و سبوس گندم اجتناب شود.
4. برای پيشگيری از ايجاد سنگهای كلسيمی بايد مصرف غذاهای حاوی كلسيم محدودشود. مصرف سديم سلولزفسفات در پيشگيری از ايجاد سنگ‌های كلسيمی موثر است. اين ماده به كلسيم درون لوله گوارش متصل شده و جذب روده ای آنرا كاهش می دهد. داروهای مدر (تيازيدی) هم سبب كاهش دفع كلسيم از راه ادرار می شوند.

مواردي كه بايد به بيمار جهت پيشگيری از تشكيل سنگهای كليوی آموزش داده شوند شامل:

1. به بيمار تاكيدشود؛ مايعات زيادي مصرف كند تا در 24 ساعت حداقل ML3000- 2500 يا بيشتر دفع ادراری داشته باشد. اين دفع مستلزم دريافت حداقل 4-3 ليتر مايع است. نيمی از اين مايع آب باشد. حتی الامكان در طول 24 ساعت بطور يكنواخت اين مقدار مايع دريافت شود. در آب و هوای گرم، تب و اسهال نياز به مايعات بيشتر است.
2. به بيمار گفته شود كه خود را عادت داده در طول روز هر ۲-۱ ساعت يك ليوان آب بنوشد. موقع خواب دو ليوان آب بنوشد و علاوه بر آن يك ليوان آب كنار بستر باشد تا در صورت بيدارشدن برای جلوگيری از غليظ شدن ادرار در طول شب بنوشد.
3. از ورود به آب و هوای گرم بعلت دهيدراتاسيون و كاهش حجم ادرار خودداری كند.
4. از فعاليتها و ورزشهايی كه منجر به تعريق شديد و كم آبی می شود اجتناب كند. قبل از فعاليت و ورزش، مايعات زياد مصرف كند.
5. حتي الامكان از بی حركت ماندن طولانی كه سبب ركورد ادرار و افزايش كلسيم ادرار می شود اجتناب كند.
6. به محض احساس دفع ادرار سريع ادرار كند تا از ركورد ادرار جلوگيری شود.
7. رژيم غذايی دستور داده شده را رعايت كند. غذاهای مجاز و غيرمجاز آموزش داده شوند. ضمناً از مصرف بيش از حد ويتامين ها (بويژه ويتامين D)
8. آزمايش كشت ادرار بايد هر ۲-۱ ماه در سال اول و به صورت دوره ای در سالهای بعدی انجام گيرد. اگر عفونت ادراری ايجادشده باشد سريعاً درمان گردد.
9. علائم عفونت مجاری ادراری (شامل: سوزش ادرار، تكرر ادرار، تمايل شديد به دفع ادرار و تب) به بيمار آموزش داده شود. در صورت وجود اين علائم سريعاً به پزشك مراجعه نمايد.
10. علایم عود سنگ (شامل: درد كوليكس، درد ناحيه CVA زاويه دنده ای مهره ای و درد ناحيه تناسلی) را گزارش كند.
11. PH ادرار را مرتباً كنترل كند. نحوه كنترل PH ادرار آموزش داده شود.
12. در زمينه نام داروهای مصرفی، هدف و اهميت استفاده، مقدار مصرف و عوارض جانبی با بيمار صحبت شود.

بیشتر بدانیم: سنگ شکنی برون اندامی با امواج شوکی (ESWL)