مراقبت های پرستاری از پلورال افيوژن

پلورال افيوژن، تجمع مايع در فضاي پلور است. مايع بطور طبيعي دائماً از مويرگهاي پوشاننده پلور پارتيال تراوش مي شود و دوباره توسط مويرگهاي پلور احشايي و سيستم لنفاوي جذب مي گردد .هر شرايطي كه با ترشح یا درناژ اين مايع مداخله كند منجر به پلورال افيوژن مي شود.
عامل پلورال افيوژن به چهار دسته مهم تقسيم مي شود كه عبارتند از :

1. افزايش فشار هيدرواستاتيك سيستميك مثل نارسايي قلب
2. كاهش فشار انكوتيك مويرگي مثل نارسايي كبد –كليه
3. افزايش نفوذ پذیری عروقي مثل عفونت يا ضربه
4. مختل شدن عملكرد سيستم لنفاوي مثل انسداد سيستم لنفاوي به علت تومور
5. بعد از راديوتراپي و جراحي شكم نيز احتمال بروز آن وجود دارد

تظاهرات كلينيكي بستگي به مقدار مايع موجود و شدت فشردگي ريه دارد. اگر افيوژن كم (مثلا در حد 250 ميلي ليتر) باشد وجود آن ممكن است فقط با يك عكس قفسه سينه امکان پذیر باشد. با تجمع مایع بیشتر، ممکن استباز شدن ریه محدود شده و بیمار علائمی مثل تنگی نفس، سرفه خشك و بدون خلط كه به علت تحریک برونشی يا جابجايي مدياستن است، را پيدا می كند.
انواع مايعاتي كه در افيوژن پلور ديده مي شود شامل ترانسودا-اگزودا و آمپيم پلور مي باشد.
ترانسودا زماني پيدا مي شود كه فشار وريدي در ريه افزايش پيدا کند.اين حالت باعث حركت مايع به سمت خارج از عروق مي گردد و در شرايطي بوجود مي آيد كه پروتيئن بدن از دست رفته و محتواي پروتيئني پايين است (مثل كاهش آلبومين – سيروز – نفروزيس) يا فشار هيدرو استاتيك افزايش يافته است (مثل نارسايي قلب)
اگزوداها موادي هستند كه از رگهاي خوني به درون مايع پلور آمده اند و اگزودا بطور ثانويه در التهاب و بدخيمي ديده مي شود .كه هر دوي اين مواد باعث افزايش نفوذ پذيري عروقي يا كاهش درناژ لنفي يا هر دو مي شوند. اگزوداها شامل تجمعي از سلولها هستند كه وزن مخصوص بالا و LDH بالا داشته و در پاسخ به بدخيمي ها –عفونت ها يا پروسه هاي التهابی بوجود مي آيند .اگزوداها وقتي به وقوع مي پيوندند كه افزايش در نفوذ پذيري رگها پيش مي آيد.
اگر افيوژن پلور چركي باشد يك آمپيم است .آمپيم پلور معمولاً از عوارض پنوموني –آبسه ريه و يا سر باز كردن كارسينوم به پلور است .اگر آمپيم تخليه نشود ممكن است باعث فيبروز و به هم چسبيدن پلور جداري و احشايي گردد.

• تظاهرات باليني بستگي به مقدار مايع و شدت فشار روي ريه دارد.
• افيوژن كمتر از 250 ميلي ليتر معمولاً بدون علامت است
• افيوژن بيشتر از 250 ميلي ليتر فشار زيادتري به ريه وارد مي كند و ممكن است تنگي نفس و تنفس تند و سطحي ايجاد كند.
• اگر فشار به ريه آنقدر باشد كه تبادل گاز را مختل نمايد عوارضي مانند سيانوز‍، بي قراري و تعريق ممكن است ظاهر شود
• ساير علائم شامل درد پلورتيك، انحراف تراشه به سمت مخالف، برجستگي فضاي بين دنده اي (در افيوژن شديد) و كاهش حركت قفسه سينه روي ناحيه افيوژن است.

افتراق بين ترانسودا و اگزودا كمك ميكند تا ما به تشخيص برسيم. تشخيص، نيازمند آناليز مايع از جهت نوع سلولهاي موجود يعني گلبولهای قرمز – سفيد-سلولهاي بدخيم، باكتري، مقدار گلوكز،LDH-PH است . در پلورال افيوژن وسيع چه ترانسودا و چه اگزودا، اگر باعث تنگي نفس شديد شده باشد بايد تخليه شود .
مايع پلور ممكن است:

• هموراژيك يا خوني باشد (اگر توموري وجود دارد يا بعد از تروما يا آمبولي ريوي همراه با انفاركتوس)
• شيلوس يا غليظ سفيد باشد (مثلاً پس از انسداد لنفاوي يا تروما به مجراي توراسيك)
• غني از كلسترول باشد مثلاً افيوژن هاي مكرر و مزمن به دليل سل یا روماتوئيدآرتريت باشد.

اگر شمارش بالاي گلبولهاي سفيد وجود داشته باشد پلورال افيوژن چركي است كه آمپيم ناميده مي شود و آمپيم از هر نوع حجمي احتياج به درناژ و درمان دارد.
اگر عفونت تخليه نشود ممكن است غليظ يا جامد مانند يا لوكوله (همان حفره دار شدن)شود و منجر به هر حالتي كه فيبروتوراكس نام دارد، شود. فيبروتوراكس ممكن است كاملاً باز شدن ريه را محدود كرده و احتياج به مداخله جراحي پيدا كند كه به عنوان دكورتيكاسيون شناخته مي شود كه شامل رفع توده فيبريني و سلولهاي التهابي است. دكورتيكاسيون معمولاً تا زمانيكه فيبروتوراكس نسبتاً جامد شود انجام نمي گيرد. در این مرحله مي تواند به آساني برداشته شود. پس از انجام اين عمل، درناژ سينه اي بسته همراه با ساكشن استفاده مي گردد، تا ريه را به سرعت باز كرده و فضاي پلور را پر كند، اگر مواد فيبروزي ريه را براي مدتي گرفتار ساخته است، ريه ممكن است بطور موثر باز نشود و مداخلات بيشتري معمولاً توراكوپلاستي احتياج گردد.

• بهبود تبادل گاز – خارج كردن مايع اضافي – پيشگيري از ضايعات فيبروتيك – پيشگيري از تجمع مجدد مايع
• تدابير غير دارويي و دارويي ندارد
• روش هاي ويژه طبي – جراحي شامل درناژ مايع پلور توسط توراسنتز و يا گذاشتن لوله سينه است.

• فشار بر روي ريه كه تبادل گاز را مختل ميكند
• جابجايي مدياستن كه باعث كاهش برون ده قلبي مي گردد
• پنوموني
• پنوموتوراكس

1. اختلال در تبادل گاز ناشي از عدم تطابق تهويه و جريان خون در اثر آتلكتازي – با تدابير زير تبادل گاز بايد در بيمار بهبود يابد بطوريكه موارد زير آشكار شود:
   • هوشياري و آگاهي كامل بيمار – علائم حياتي طبيعي باشد – گازهاي خون شرياني طبيعي باشد – سيانوز وجود نداشته باشد.
   • بررسي بيمار از جهت قرينه بودن حركات سينه
   • بررسي تغييرات در وضعيت رواني
   • كنترل لوله هاي درناژ و توجه به رنگ، قوام، مقدار و تغييرات ميزان درناژ
   • دادن ديورتيك در صورت تجويز پزشك
   • قرار دادن بيمار در وضعيت راحت براي تنفس
2. اختلال در الگوي تنفس ناشي از درد سينه و تغييرات مكانيك تنفس – با تدابير زير بيمار بايد وضعيت تنفسي اش بهبود يابد بطوریکه موارد زير را نشان دهد:
   • علائم حياتي ثابت باشد
   • تنفس بدون زحمت باشد
   • صداهاي تنفسي پر و قرينه باشد.
   • انبساط سينه قرينه باشد
   • تدابير پرستاري: كنترل تهويه و اكسيژن رساني به وسيله انجام مكرر گازهاي خون شرياني – بررسي تعداد، ريتم و الگوي تنفس- توجه به پيدايش خستگي تنفسي- توجه به استفاده از عضلات كمكي در تنفس
3. درد ناشي از تحريك پلور – با تدابير زير بيمار بايد درد نداشته باشد كه از موارد زير مشخص مي گردد:
   • درد در حد قابل تحمل باشد- علائم غير كلامي درد وجود نداشته باشد
   • تدابير پرستاري: بايد ببينيد كه بيمار معمولاً چگونه درد خود را کاهش می دهد یا در چه وضعیتی درد کمتری را احساس می کند؟
   • به عوامل ايجاد كننده ، تشديد كننده و كاهش دهنده درد توجه نماييد
   • داروهاي مسكن را طبق تجويز به بيمار بدهيد
   • چگونگي پاسخ به دارو هاي مسكن را بررسي نماييد
   • روش هاي غير دارويي تسكين درد را بكار بريد
   • علائم غير كلامي درد را بررسي نماييد.

• علل، علائم و درمان پلورال افيوژن را توضيح دهيد
• در صورت لزوم بيمار را براي توراسنتز و يا گذاشتن لوله درناژ آماده كنيد
• اهميت گرفتن وضعيت مناسب براي تسهيل تنفس و اهميت تنفس عميق و سرفه را جهت پيشگيري از عوارض به بيمار يادآور شويد

گرد آورنده مطالب: مهران تابش