مقدمه:
CPR : cardiopulmonary resuscitation
وقتی قلب از ضربان می ایستد یا ایست قلبی حادث می گردد، تنها چند دقیقه تا مرگ فاصله وجود دارد، مگر اینکه، گردش خون مجددا برقرار گردد. احیای قلبی ریوی (CPR) راهی برای حفظ گردش خون است تا یک فرد ماهر برای کمک برسد. ماساژ قفسه سینه (فشار روی قفسه سینه بیمار و سپس اجازه دادن به قفسه سینه برای بازگشت به وضعیت اول) کمک می کند تا خون از طریق قلب به داخل ریه ها و داخل شریا نهای اصلی بدن (از جمله به مغز) پمپ شود. این ماساژ قفسه سینه، همراه با تنفس مصنوعی ، اصول اولیه CPR هستند.
وسایل مورد نیاز در احیای قلبی ریوی یا CPR:
ماسک با دریچه اجازه عبور یکطرفه ی هوا- منبع اکسیژن – لوله تراشه (ET )- ایروی –فلومتر اکسیژن – وسایل لوله گذاری داخل تراشه – کیف یا ترالی احیاء- وسایل ساکشن لوله بینی ، معده ای – گان – ماسک – دستکش استریل – ست ایست قلبی – وسایل رگ گیری محیطی شامل کاتترها یا آنژیوکت های شماره ۱۸-۱۴- وسایل تزریق داخل رگی شامل لوله سرم و میکروست – مانیتور و لیدهای ECG دستگاه دفیبریلاتور – پدهای دفیبریلاتور – داروهای طبقه اول ترالی احیا – پیس میکر خارجی
وظایف افراد شرکت کننده در عملیات احیا قلبی و تنفسی :
۱- متخصص بیهوشی:
جهت باز کردن راه هوایی بیمار (اینتوبه کردن بیمار) وصل بیمار به دستگاه ونتیلاتور و تنظیم دستگاه و اقدامات درمانی خاص با توجه به وضعیت بیمار، در صورت نبودن پزشک متخصص بیهوشی جهت باز کردن راه هوایی می توان از تکنسین های بیهوشی جهت این کار استفاده کرد (البته با تأیید پزشک متخصص بیهوشی) ، متخصص بیهوشی یا تکنسین بیهوشی بعد از باز کردن راه هوایی و وصل بیمار به ونتیلاتور می بایست تا پایان عملیات احیا یا تعیین وضعیت بیمار، بر بالین بیمار حاضر بوده و در امر احیا به سایر افراد تیم کمک کند. بنابراین متخصص بیهوشی یا تکنسین مورد تأیید پزشک بیهوشی بلافاصله از زمان اعلام کد احیا میبایست سریعاً در محل حضور یابد.
۲- پزشک اورژانس:
پزشک اورژانس که از قبل مشخص و در گروه کد قرار گرفته، تا قبل از ورود متخصص بیهوشی سرپرستی و رهبری گروه کد احیا را به عهده داشته و می بایست سریعاً بعد از شنیدن اعلام کد در محل مربوطه حاضر و با توجه به وضعیت بیمار، دستورات لازم را داده و بلافاصله با پزشک مسئول تماس و وضعییت بیمار را اطلاع و در صورت نیاز درخواست مشاوره اورژانسی نماید. همچنین تا پایان عملیات احیا بر بالین بیمار حضور داشته و با توجه به وضعیت بیمار دستورات لازم را به صورت کتبی با درج در پرونده بیمار داده و در خصوص ادامه یا قطع عملیات احیا تصمیم گیری نموده و در پایان فرم گزارش احیا را تکمیل نماید.
۳- سوپروایزر کشیک:
پس از شنیدن اعلام کد، ضمن حضور سریع در محل مربوطه می بایست هماهنگی های لازم را جهت حضور پزشک بیهوشی ( یا فردی که از قبل برای باز کردن راه هوایی در گروه کد قرار گرفته است) ، پزشک اورژانس عضو تیم احیا بنماید. همچنین بررسی وضعیت بیمار، ترالی اورژانس و تجهیزات پزشکی مورد نیاز در حین عملیات احیا، گزارش کمبودها و نارسایی ها و نظارت در جایگزینی وسایل مورد نیاز پس از خاتمه عملیات احیا، نظارت و اطمینان از انجام سریع دستورات پاراکلینیکی، نوشتن گزارش کامل از حضور به موقع گروه کد، نحوه انجام عملیات احیا، نتایج حاصله ، مشکلات و کمبودها، ایجاد محیط آرام، حفظ خونسردی، تفاهم و هماهنگی بین اعضاء گروه، پیش بینی و هماهنگی های لازم جهت انتقال بیمار به بخش ویژه، ( ICU) را انجام نماید .
۴- پرستار مسئول شیفت بخش مربوطه:
مسئول شیفت در ابتدای هر شیفت موظف به چک ترالی اورژانس، سیلندر اکسیژن و مانومتر آن، دستگاه ساکشن می باشد. در صورت وجود بیمار بد حال، در ابتدای تحویل شیفت وضعیت بیمار را به سوپروایزر و متخصص بیهوشی یا تکنسین بیهوشی اطلاع دهد. در صورت نیاز به انجام عملیات احیا با معرفی خود به مرکز تلفن، درخواست اعلام کد نماید. بعد از اطلاع کد بلافاصله با کمک سایر پرسنل جهت ایجاد محیط فیزیکی مناسب جهت انجام عملیات احیا اقدام، تجهیزات پزشکی، ترالی اورژانس و تخته CPR را بر بالین بیمار مهیا نماید.
ماساژ قلب ،کمک به باز نمودن مجاری تنفسی، برقراری IV مناسب، گذاشتن تخته CPR زیر بیمار، کنترل سیلندر اکسیژن و مانومتر آن، ساکشن و سایر تجهیزات مورد نیاز، دقت در حضور مستمر پرسنل پرستاری بر بالین بیمار تا رسیدن گروه کد، کمک رسانی به اعضاء گروه کد تا انتهای عملیات، گرفتن ECG ، نوشتن گزارش مربوط به روند CPR در پرونده بیمار با قید ساعت دقیق اعلام کد، شروع عملیات و نتیجه عملیات به عهده مسئول شیفت می باشد.
۵- پرستار بخش یک:
ضمن داشتن آمادگی کامل موظف است به محض اعلام کد در محل حضور یافته و ضمن برقراری گردش خون دستگاه دفیبریلاتور را آماده به کار نگه داشته و در صورت لزوم از آن استفاده کند. در هنگام انجام عملیات احیا کمک به پزشک جهت تامین راه هوایی مناسب و نیاز به داروهای قلبی آنها را دقیقا تهیه و تزریق نماید. در صورت امکان گرفتن ECG قبل از شروع، حین و در پایان CPR
۶- پرستار بخش دو :
ضمن داشتن آمادگی کامل به محض شنیدن اعلام کد در محل حاضر شده و در انجام باز کردن راه هوایی، حفظ راه هوایی ایجاد شده و تأمین ونتیلاسیون دستی، اتصال بیمار به ونتیلاتور و تنظیم آن به پزشک کمک نماید.
۷- کارشناس بیهوشی :
ضمن داشتن آمادگی کامل به محض شنیدن اعلام کد در محل حاضر شده و به پزشک در باز کردن راه هوایی کمک کرده، راه هوایی ایجاد شده را حفظ نموده و تأمین ونتیلاسیون دستی تا اتمام احیا قلبی و تنفسی و یا احیا موفق ادامه دهد و یا بیمار را به ونتیلاتور متصل نماید.
۸- پرسنل واحد آزمایشگاه:
به محض اعلام کد امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی لازم را جهت انجام آزمایشات اورژانسی فراهم نموده و انجام آزمایشات بیمار مربوطه را در اولویت قرار دهد.
۹- پرسنل مرکز تلفن:
بلافاصله بعد از تماس پرستار مسئول شیفت یا سوپروایزر اعلام کد نماید. اعلام کد بایستی به سرعت، بدون اتلاف وقت و بدون هیچگونه اضطرابی مانند سایر موارد عادی پیج گردد. در هنگامی که امکان پیج نیست به سوپروایزر، و اعضا گروه کد احیا، آزمایشگاه و تأسیسات تلفنی اطلاع دهد. با توجه به امکان اشغال بودن شماره معمول مرکز تلفن، باید از قبل شماره تماس اضطراری (مختص گرفتن تماس برای اعلام کد) در اختیار بخش ها قرار گرفته باشد. در صورت نیاز به تماس با پزشک متخصص یا مراکز درمانی دیگر بدون اتلاف وقت این کار را انجام دهد.
۱۰- پرسنل واحد تأسیسات:
پرسنل تأسیسات به محض اعلام کد بایستی خط تلفن واحد تأسیسات را آزاد نمایند تا در صورت اختلال در ساکشن و اکسیژن مرکزی با سایر تجهیزات بتوانند هر چه سریعتر در محل حضور یافته و رفع اشکال نمایند.
۱۱- بهکاران و پرسنل خدمات بخش:
در طول مدت احیا خدمات بخش باید در بخش حضور داشته باشند تا جهت انجام کارهای لازم از جمله بردن نمونه های خون به آزمایشگاه، حمل و نقل سیلندر اکسیژن، تخت و یا سایر اقدامات مورد نیاز همکاری نمایند. در پایان عملیات CPR وسایل مورد استفاده باید با نظارت پرسنل بخش مربوطه شستشو داده شده و ضد عفونی شود.
۱۲- نگهبان کشیک:
بلافاصله بعد از شنیدن اعلام کد در بخش مربوط حضور یافته و با هدف تامین امنیت و فضای کافی برای انجام عملیات احیا، از ایجاد ازدحام و رفت و آمدهای غیرضروری جلوگیری کرده و ضمن هدایت همراهان بیمار حاضر در بخش از محل احیا، به انتقال سایر بیماران از محل احیا و خارج کردن همراهان بیمار محتضر از بخش و ایجاد محیطی آرام برای فعالیت گروه کد اقدام نماید.
شرح وظایف تیم احیای قلبی ریوی یا تیم کد CPR در بیمارستان:
نفر اول :
A & B
مسئولیت برقراری راه هوایی و تنفس Airway & Breathing))
نفر دوم :
C
مسئولیت ماساژ قلبی و برقراری گردش خون Circulation))
نفر سوم :
D
گرفتن خط وریدی و استفاده از داروها Drugs & fluids))
نفر چهارم :
E
به عنوان رابط با خانواده بیمار – کمک به هماهنگی اقدامات CPR و اقدامات دیگر طبق نظر رهبر تیم
ردیف |
مراحل انجام کار |
کد مسئولیت |
۱ |
در همه بخشها (مخصوصا بخش های ویژه و اورژانس) برای افراد حاضر در هر شیفت مسئولیت ویژه تعریف کنید تا رسیدن تیم اصلی و در حضور آنان وظایف هر کس معین شده باشد :
=A&B برای مسولیت برقراری راه هوایی و تنفس ((Airway & Breathing =C برای مسئولیت ماساژ قلبی و برقراری گردش خون (Circulation) =D برای گرفتن خط وریدی ، و استفاده از داروها &Fluids) Drugs ) =E به عنوان رابط با خانواده بیمار – کمک به هماهنگی اقدامات CPR و اقدامات دیگر طبق نظر رهبر تیم |
|
۲ | در صورتی که اولین کسی هستید که وارد محل وقوع حادثه شده اید به منظور ارزیابی هوشیاری ، بیمار را صدا بزنید . |
A&B |
۳ |
در صورت عدم پاسخ فوراً با مرکز تلفن تماس گرفته وکمک بخواهید و اعلام کد احیا نمایید . | A&B |
۴ |
راه هوایی بیمار را ارزیابی و آن را از وجود مواد خارجی و استفراغ پاک نمایید. | A&B |
۵ |
راه هوایی را با یکی از روشهای مربوطه باز نگه دارید . |
A&B |
۶ | تنفس و نبض کاروتیدی بیمار را ارزیابی کنید . |
A&B |
۷ | در صورت عدم وجود نبض و تنفس اقدام به CPR یک نفره کنید.
(تعداد فشردن قفسه سینه : ۳۰ ، تعداد تنفس : ۲) . |
A&B |
۸ |
از دومین نفر کمک کننده بخواهید تخته CPR را زیر بیمار قرار دهد . | A&B |
۹ |
با دومین نفر گروه BLS ، CPR دو نفره را شروع کنید . | A&B |
۱۰ |
با در دسترس بودن ترالی اورژانس برای باز نگه داشتن راه هوایی از ایروی استفاده کنید . | A&B |
۱۱ |
بالای سر بیمار قرار گرفته و ضمن باز کردن راه هوایی (به روش Jaw Thrust) با ماسک و آمبوبگ اکسیژن ۱۰۰% به بیمار بدهید . |
A&B |
۱۲ | در حالی که CPR را ادامه می دهید از نفر سوم بخواهید که دستگاه شوک را آماده کند . |
C |
۱۳ | سینه بیمار را برهنه کنید و پدالهای دفیبریلاتور را طبق راهنما در روی سینه بیمار قرار دهید . |
C |
۱۴ | از مانیتور دستگاه شوک برای تشخیص نوع آریتمی بیمار با استفاده از پد یا قاشقک ها به عنوان الکترود ECG برای مانیتور سریع استفاده کنید . |
C |
۱۵ |
اگر بیمار دچار فیبریلاسیون بطنی باشد وی را دفیبریله کنید . (شوک آسینکرونایز داده شود) | C |
۱۶ |
ECG بیمار را به وسیله چسباندن الکترودهای سینه و اتصال به لید مانیتور دستگاه شوک مانیتور کنید و یک نوار طولانی تهیه کنید . | C |
۱۷ |
اگر آماده کردن دفیبریلاتور با تاخیر صورت می گیرد ، CPR را ادامه دهید . | A&B |
۱۸ |
پرستار آموزش دیده ACLS رهبری گروه کد را تا رسیدن پزشک به عهده بگیرد . | A&B |
۱۹ | نبض و تنفس را مجددا بررسی کنید . (بعد از دو دقیقه و به مدت ده ثانیه) |
A&B |
۲۰ | در صورت نیاز دهان و حلق بیمار را ساکشن کنید . |
A&B |
۲۱ | با آماده بودن لارنگوسکوپ و لوله تراشه ، در لوله گذاری داخل تراشه کمک کنید . |
A&B |
۲۲ | بیشتر از ۱۵-۱۰ ثانیه عملیات CPR را جهت انجام لوله گذاری داخل تراشه متوقف نکنید . |
A&B |
۲۳ |
در صورت نیاز دهان و حلق و داخل لوله تراشه بیمار را ساکشن کنید . | A&B |
۲۴ |
اگر صداهای تنفسی در سمت ریه ی چپ محو و نامحسوس باشد به آرامی لوله داخل تراشه را کمی بیرون بکشید . | A&B |
۲۵ |
مجددا با گوشی صداهای تنفسی در هر دو ریه را گوش کنید . | A&B |
۲۶ | به عدد روی لوله تراشه که در کنار لب بیمار قرار گرفته توجه کنید . (در آقایان ۲۳-۲۱ و در خانمها ۲۱-۱۹ مناسب است) |
A&B |
۲۷ | لوله داخل تراشه را با کمک باند یا چسب ثابت کنید . |
A&B |
۲۸ | بیمار را با آمبوبگ تهویه کنید . (آمبو متصل به اکسیژن ۱۰۰ درصد باشد) |
A&B |
۲۹ |
به حرکات قفسه سینه در زمان تهویه توجه کنید . | A&B |
۳۰ |
پرستار آموزش دیده ACLS یک رگ محیطی با آنژیوکت شماره بزرگ از بیمار بگیرد . | D |
۳۱ |
سیاهرگ های بزرگی چون سیاهرگ داخل آرنج را انتخاب کنید . | D |
۳۲ |
به محض اینکه موفق به رگ گیری شدید جهت برگشتن کلاپس عروقی سرم نرمال سالین را تزریق کنید | D |
۳۳ | ریتم و تعداد ضربان قلب را چک کنید . |
A&B |
۳۴ | کمک کنید تا از بیمار ABG تهیه شود . |
E |
۳۵ | فشار خون را اندازه بگیرید . (به روش غیر تهاجمی) |
E |
۳۶ | وسایل وداروهای مورد استفاده در ACLS را آماده کنید . |
D |
۳۷ |
در صورت رگ گیری ناموفق داروهایی چون اپی نفرین ، لیدوکائین ، آتروپین و نالوکسان (۲تا ۲٫۵ برابر مقدارIV ) را بر حسب نیاز در ۱۰ سی سی آب مقطر یا محلول نرمال سالین رقیق کرده و به داخل تراشه بیمار بریزید .(آتروپین در برادیکاردی علامت دار و مسمومیت با ارگانوفسفات داده می شود) | D |
۳۸ |
سپس با آمبوبگ بیمار را ۵ تا ۶ بار تهویه کنید تا داروها در سطح آلوئل ها قرار گرفته و امکان جذب سریع آن ها فراهم شود . | A&B |
۳۹ |
اقدام به کمک در گرفتن ورید مرکزی کنید . | D |
۴۰ |
پس از رگ گیری موفق و یا گرفتن ورید مرکزی داروهای مناسب در درمان ریتم و تغییرات همودینامیک را طبق دستور به بیمار برسانید . |
D |
۴۱ | همزمان با گرفتن رگ محیطی از بیمار توسط پرستار ، پرستار دیگر ترشحات دهان و حلق را ساکشن کند . |
A&B |
۴۲ | در صورت نیاز و طبق دستور پزشک بیمار را دفیبریله کنید . |
C |
۴۳ | مراقبت های اولیه را با همکاری گروه بلافاصله بعد از احیاء قلب و ریه انجام دهید . |
E |
۴۴ | در صورتی که همراهان بیمار حضور دارند از پرستار دیگری که در گروه کد وظیفه ای ندارد بخواهید که با آنها بماند ، اعتقادات خانواده بیمار را بداند و به نیازهای عاطفی آنها توجه داشته باشد . | E |
۴۵ |
در اولین فرصت ممکن اجازه دهید که خانواده بیمار وی را ملاقات کنند . | E |
۴۶ |
در هر زمان که بیمار بیدار و هوشیار گردید ، وقایع را تا حد امکان به وی توضیح بدهید . | رهبر |
۴۷ |
اگر بستگان بیمار در دسترس نیستند در اسرع وقت با آنها تماس گرفته و اطلاع بدهید . | رهبر |
۴۸ | در صورتی که پزشک بیمار را NO-CPR معرفی کرده است ، مطمئن شوید که در پرونده بیمار ثبت و امضاء کرده باشد . |
رهبر |
۴۹ | در صورت امکان دستور پزشک را به خانواده بیمار منتقل کنید . |
E |
۵۰ | در صورت فوت بیمار اجازه بدهید تا خانواده اش وی را ببینند و طبق موازین عرفی و شرعی با بیمار و خانواده اش رفتار کنید . |
E |
توجه: کلیه مشاهدات و یافته های خود را ثبت کنید. هنگام ثبت به موارد زیر توجه نمائید:
الف- در طول عملیات احیا تمام وقایع و جزئیات را تا حد امکان
ب- علت ایست قلبی ، با هوشیاری و بدون هوشیاری ، زمان بروز ایست قلبی ، زمان شروع CPR ، زمان ورود پرستار دوره دیده ACLS و تمام وقایع طول احیاء
پ- تعداد شوک های داده شده ، زمان آنها ، میزان ژول انرژی آنها ، دیس ریتمی قبل و بعد از دفیبریلاسیون و اینکه آیا بیمار نبض داشته است یا خیر
ت- کلیه داروهای تجویز شده ، میزان آنها ، عامل تجویز آن ها و پاسخ بیمار به داروها
ج- تمام وقایع از جمله خط وریدی محیطی یا مرکزی ، لوله گذاری انجام شده و زمان انجام هر کدام و میزان تحمل بیمار به هر کدام
چ-در صورتی که بیمار به بخش یا واحد درمانی دیگری منتقل شده است نام بخش یا واحد درمانی ، ساعت انتقال و این که زمان انتقال خانواده اش حضور داشته اند یا خیر
ح- علائم حیاتی و ریتم قلبی و نبض های کاروتید و فمورال را هر ۵ دقیقه بررسی و ثبت کنید.
خ- سطح هوشیاری ، صداهای تنفسی ، صداهای قلبی ، مایعات دریافتی از طریق وریدهای محیطی و میزان ادرار بیمار را هر ۵ دقیقه بررسی و ثبت کنید .
چیدمان و شرح وظایف اعضای تیم احیاء در بیمارستان
ردیف |
چیدمان بر اساس مسئولیتها | اعضای تیم احیا | مسئولیتها |
۱ |
رهبر تیم | پزشک |
رهبر تیم ، مسئول اولویت بندی مراحل احیاء و انجام دفیبریلاسیون |
۲ |
(C) | پرستار ۱ |
مسئولیت ماساژ قلبی و برقراری گردش خون (Circulation) |
۳ |
A&B | تکنسین بیهوشی |
مسئولیت برقراری راه هوایی و تنفس ((Airway & Breathing |
۴ |
D | پرستار ۲ |
گرفتن خط وریدی ، و استفاده از داروها &Fluids) Drugs ) |
۵ |
E | پرسنل اورژانس |
(اجرای دستورات پزشک و سوپروایزر): بلافاصله پس از فراخوان تیم احیا، در صورت بعد مسافت و موجود نبودن تجهیزات در محل مورد نظر، دستگاه های نوار قلب، دفیبریلاتور و پالس اکسی متری را با کمک راننده آمبولانس به محل منتقل می کند. |
۶ | هماهنگ کننده تیم | سوپروایزر |
چیدمان تیم در ابتدای هر شیفت با اولویت برنامه احیا و بر اساس شرایط و حضور پرسنل، چیدمان جدید. هماهنگی بین پرسنل بخش و اعضای تیم ، مستند سازی و تهیه گزارش از فرایند احیا جهت ارائه به مسئولین مربوط . |
* در پایان ذکر این نکته ضروری است که لازم است برنامه گروه کد CPR ، اول هر ماه مانند برنامه پرسنل پرستاری بخش ها برای طول همان ماه توسط مدیریت دفتر پرستاری تنظیم و در اختیار بخش ها قرار گیرد. *
منابع : کتاب مرجع استانداردهای خدمات پرستاری-گایدلاین جدید ۲۰۱۰ CPR–کتاب برونر و سایتهای و www.heart.org و www.erc.edu