روش های محاسبه کلینیکی داروها در بخش های ویژه

یکی از مراقبتهایی که پرستاران برای بیماران خود انجام می دهند، مراقبت دارویی می باشد. بمنظور پیشگیری از عوارض دارویی، پرستاران ضمن دادن دارو از راههای مجاز، مقدار داروی دستور داده شده را می بایست محاسبه کرده و به بیمار خود بدهند. بدین منظور و به دلایل زیر محاسبات کلینیکی داروها از اهمیت بسزایی بخصوص در بخش های ویژه برخوردار می باشد.

1. اجازه تجویز و استفاده داروها توسط پرستار در موقعیت های بحرانی
2. تنوع نوع روش استفاده از داروها ( بولوس ، انفوزیون )
3. اثر گذاری بعضی از داروها با دوزهای خیلی کم ( دوپامین )
4. اختلاف زیاد بین دوز درمانی در بین داروها ( آتروپین، بریتلیوم )
5. اختلاف کم بین حداقل و حداکثر دوزهای درمانی داروها ( ایزوپرترنول، نیپراید، لیدو کائین )
6. تغییر در مکانیسم تاثیر داروها با کمترین تغییر در دوز دارو ( دوپامین )
7. اختلاف زیاد مابین دوز دارو و مقدار دارو در آمپول ها و ویالهای موجود ( TNG، نیپراید )

۶۰ × مقدار داروی دستور داده شده × مقدار حجم سرم
———————————————————————— = تعدادقطرات
                        مقدار کل داروی موجود

مثال :

اگر 10μ / kg / min دوپامین برای بیمار ۶۰ کیلوگرمی تجویز شده باشد، با توجه به اینکه یک آمپول 200mg دوپامین در ۱۰۰ سی سی میکرو ست حل شود، تعداد قطرات چند است؟

         ۶۰×(۶۰×۱۰)×۱۰۰
ــــــــــــــــــــــــ = تعداد قطرات
۲۰۰۰۰۰ = ۱۰۰۰mg ^ 200

حال بدون توجه به فرمول های روتین شما را با فرمول جدید SRF1 آشنا میکنیم. با این فرمول شما در عرض چند ثانیه می توانید بدون محاسبات فراوان و در ذهن خود سریع تعداد قطرات میکروست حاوی دارو را حساب کنید که به قرار زیر است :
فرمول SRF:

هرگاه هر دارویی با هر میزانی در ۱۰۰ سی سی میکروست ریخته شود ۶ قطره آن حاوی همان مقدار داروست که ریخته شده با یک واحد کوچکتر

این به این معناست که اگر

TNG 5mg در ۱۰۰سی سی میکروست حل کردید، ۶ قطره آن TNG 5μ دارد.

۲۰۰ mg دوپامین در ۱۰۰سی سی میکروست حل کردید، ۶ قطره آن μ۲۰۰ میکروگرم دوپامین دارد.

۵۰ mg نیپراید در ۱۰۰سی سی میکروست حل کردید، ۶ قطره آن μ۵۰ میکروگرم نیپراید دارد.

با توجه به اینکه تعداد زیادی از داروها و سرم ها ( مقدار داروی موجود در ظروف آنها به صورت درصد (%) نوشته شده است ( کلسیم ، لیدوکائین ، گلوکز هیپرتونیک ) پرستار برای محاسبه مقدار داروی دستور داده شده باید بتواند آن مقدار را تعیین و از ظرف دارو برداشت کند.

درصد % = گرم در سی سی

مثال : محلول لیدو کائین ۱ %

به تناسب زیر دقت کنید:

۱۰۰۰ میلی گرم = ۱ گرم                           ۱۰۰ سی سی

         X (مجهول)                                      یک سی سی  

در نتیجه:

                            ۱۰۰۰×۱

۱۰ میلی گرم =   —————–  = مجهول 

                               ۱۰۰

حال بدون توجه به تناسب ریاضی فوق توجه شما را به رابطه SRF2 جلب می کنیم که هر گاه خواستید مقدار دارویی که بر حسب درصد نوشته شده است را محاسبه کنید، نیاز به تناسب ریاضی نباشد:

هر گاه غلظت دارویی با درصد مشخص شده باشد، فقط با حذف علامت درصد ( % ) و گذاشتن رقم صفر جلوی عدد آن دارو ، یک سی سی آن دارو حاوی این عدد بدست آمده به واحد میلی گرم می باشد ، مثال :

۱% یعنی :یک سی سی آن ۱۰ میلی گرم دارو دارد.

۲% یعنی :یک سی سی آن ۲۰ میلی گرم دارو دارد.

۲۰ % یعنی :یک سی سی آن ۲۰۰ میلی گرم دارو دارد.

۵۰ % یعنی :یک سی سی آن ۵۰۰ میلی گرم دارو دارد.

( گرم ) جرم ملکولی = یک اکی والان
ظرفیت

جرم مولکولی عناصر مهم:

                                                                              

• K=39
• CL=35.5
• O=16
• Na=23
• S=32
• Mg=24

همچنین ظرفیت املاح شایع مورد استفاده عبارتند از :

کلرور پتاسیم = ۱ ، کلرور سدیم = ۱ ، سولفات منیزیم = ۲

مثال :

با توجه به اینکه KCL موجود ۱۵ % می باشد یک سی سی آن چند میلی اکی والان KCL دارد ؟

۵/۷۴ گرم = ۵/۳۵ + ۳۹ = یک اکی والان KCL
۱
و چون meq 1000 = یک اکی والان است ، بنابراین، ۱۰۰۰ میلی اکی والان KCL برابر ۷۴۵۰۰ میلی گرم خواهد شد ، پس یک میلی اکی والان KCL برابر ۵/۷۴ میلی گرم می شود. از طرفی همانطور که در بالا اشاره شد، غلظت ۱۵ % KCL یعنی یک سی سی از آن ۱۵۰ میلی گرم KCL دارد پس هر یک سی سی از آن حاوی ۲ میلی اکی والان KCL می باشد .

با توجه به شیوع استفاده از این دستگاه توجه شما را به رابطه زیر جلب می کنیم :

اگر بر اساس آنچه در روش میکروست دارو حل کنید، همان مقدار دارو را در سرنگ ۱۰۰ سی سی حل کنید تعداد قطره در دقیقه بر حسب دستور داده شده پزشک ، همان مقدار سی سی در ساعت خواهد بود ، مثال :

اگر بیماری دستور ۱۰μ g /min سرم TNG دارد اگر همانند روش میکروستی شما ۵ میلی گرم TNG در ۱۰۰ سی سی سرنگ بریزید چون در روش میکروستی ۱۲ قطره در دقیقه می شود پس همان ۱۲ سی سی در ساعت در روش سرنگی خواهد بود فقط اگر سرنگ ۵۰ سی سی استفاده کردید و همان مقدار دارو را در آن حل کردید این مقدار باید نصف گردد .

هر گاه برای انفوزین هپارین فقط ۱۰۰۰۰ واحد هپارین در ۱۰۰ سی سی میکروست حل کردید تعداد قطرات تنظیمی همان مقدار دستور داده شده پزشک درساعت است فقط باحذف دورقم سمت راست آن.

مثال :

اگر دستور ۵۰۰ واحد در ساعت است ۵ قطره در دقیقه

اگر دستور ۱۰۰۰ واحد در ساعت است ۱۰ در دقیقه

اگر دستور ۱۵۰۰ واحد در ساعت است ۱۵ قطره در دقیقه

جهت دانلود فایل PDF فرمول تنظیم قطرات سرم و دارو  لطفا اینجا کلیک کنید.