داروی بیکربنات سدیم

بی کربنات سدیم   sodium bicarbonate

گروه درمانی:

قلیایی کننده سیستمیک و ادراری

اشکال دارویی : 

بصورت ویال جهت انفوزیون وریدی با غلظت   ۷٫۵% و  ۸٫۴%  و ۴٫۲% (جهت اطفال)

مکانیسم اثر :

قلیایی کننده phخون و ادرار، شروع اثر سریعا پس از تزریق وریدی، فیلتراسیون و بازجذب توسط کلیه و کمتر از ۱% دفع کلیوی، CO2 حاصل از بی کربنات دفع از طریق ریه

توجه :

هر ویال ۷٫۵% بی کربنات حاوی ۸۹٫۲۸ Meq بی کربنات است.

موارد مصرف:

۱- درمان اسیدوز متابولیک شدید ناشی از علل مختلف ( نظیر ایست قلبی، شوک، کتو اسیدوز دیابتی و دهیدراتاسیون شدید)  

۲- جهت برقراری دیورز قلیایی 

۳- درمان کمکی هایپرکالمی   

۴- جهت خنثی کردن محلول های تزریقی وریدی

۵- در احیای قلبی ریوی

تداخلات مهم :

۱- در صورت افزایش دفع کلیوی، کاهش اثر داروهایی نظیر لیتیوم ، متوتروکسات، سالیسیلات و تتراسایکلین ها

 ۲-در صورت کاهش دفع کلیوی ، افزایش اثر داروهایی نظیر کینیدین، سمپاتومیمتیک ها و داروهای ضد اشتها

۳- تزریق همزمان بیکربنات سدیم با کلسیم گلوکونات ممنوع است.

تداخلات آزمایشگاهی :

افزایش مختصر لاکتات خون، مثبت شدن کاذب پروتئین ادراری ، افزایش اوروبیلینوژن ادراری

موارد منع مصرف :

در بیماری های قلبی (بخصوص نارسائی احتقانی قلب)، هایپرتانسیون، نارسایی کلیه ، حاملگی، هیپوکلسمی، بیماری های تشنجی، بیماریهای ریوی، کمبود پتاسیم و در بیمارانی که در اثر استفراغ یا ساکشن GI یا دیورز کلر از دست دادند.

عوارض جانبی :

هیپوکالمی به صورت خشکی دهان ، تشنگی، آریتمی، تغییرات خلقی، کاهش سطح هوشیاری، درد یا کرامپ عضلانی، نبض ضعیف، آلکالوز متابولیک، ادم ریه ناشی از احتباس سدیم و مایعات، تتانی ناشی از هیپوکلسمی، خونریزی داخل جمجمه ای در هنگام تزریق سریع بیکربنات در نوزادان، آسیب شدید بافتی به دنبال بیرون زدگی دارو از رگ طی تزریق وریدی، نفخ شکم، ایجاد سنگهای کلیوی

مسمومیت:

علائم : بروز آلکالوز متابولیک با علائم اختلالات خلقی ، درد یا پرش های عضلانی ، بیقراری و اضطراب، تنفس های سطحی و خستگی و ضعف غیر معمول

درمان:

قطع تجویز بی کربنات سدیم و سایر مواد قلیایی، اقدامات حمایتی نظیر هیدراسیون بیمار با نرمال سالین تزریقی، اقدامات درمانی اختصاصی، تجویز کلرید پتاسیم تزریقی در صورت بروز هیپوکالمی، درمان هیپوکلسمی ناشی از آلکالوز شدید با گلوکونات کلسیم تزریقی، اقدامات درمانی دیگر جهت درمان آلکالوز شدید شامل تزریق کلرید آمونیوم یا اسید کلریدریک و گاهی همودیالیز

توجهات پرستاری :

۱- قطع انفوزیون وریدی در صورت مشاهده بیرون زدگی دارو از رگ    

۲- استفاده از ورید بزرگ جهت تزریق وریدی 

۳- رقیق کردن ویال ۷٫۵%  بی کربنات سدیم جهت تزریق وریدی 

۴- میزان انفوزیون وریدی بیشتر از ۵۰ Meq/h نشود    

۵- کنترل وضعیت بالینی بیمار، گازهای خون و الکترولیتها و ph خون حین درمان اسیدوز متابولیک