جراحی سرطان پستان

سرطان سینه یکی از شایع ‌ترین سرطان‌ها در میان زنان ایرانی محسوب می‌شود و سالانه ۷ هزار زن ایرانی به این سرطان مبتلا می‌شوند لذا با توجه به اینکه ۷۰ درصد این بیماران بالای ۵ سال عمر می‌کنند اکنون حدود ۷۰ هزار زن مبتلا به این بیماری در کشور داریم و این آمار کمی نیست! بویژه آنکه سن ابتلا به سرطان سینه در ایران ۵ سال پایین‌تر از سطح جهانی است. در زمان حاضر به طور متوسط سن ابتلا به این بیماری در ایران بین ۴۵ تا ۵۵ سال است در حالی که این سن در کشورهای غربی بین ۵۰ تا ۶۰ سال است.

با آموزش جامعه و پیشگیری، تشخیص، درمان و پیگیری بیماران مبتلا به سرطان پستان، پرستاران نقش حیاتی و مهمی را بعهده دارند. بیماران مبتلا به علت تغییر وضعیت جسمانی و تغییر تصویر ذهنی از خود، دچار بحران شدیدی می گردند که پرستار با همدلی، آموزش، حمایت و مشاوره می تواند به فرد در تطابق خود با وضعیت موجود کمک کند و موجبات کاهش اضطراب بیمار را فراهم نموده تا بیمار بتواند راحتتر رژیم درمانی را پذیرفته و از عوارض بیماری پیشگیری شود. پرستار از این طریق می تواند نقش خود را که مشاوره و آموزش به بیمار است تحقق بخشد.

پرستار می تواند در مراحل زیر نقش داشته باشد:

آموزش روش معاینه پستان بوسیله خود فرد و در صورت مشاهده مورد مشکوک، راهنمایی و آموزش وی جهت انجام ماموگرافی و نمونه برداری، پس از تشخیص بیماری نقش پرستار آمادگی جسمی  و روحی بیمار برای عمل جراحی، رادیوتراپی، شیمی درمانی، هورمون تراپی یا مجموعه ای از درمانهاست و پس از عمل جراحی، کنترل درد، پیشگیری از عفونت,، مراقبت از محل عمل و درن ها و پیشگیری از آسیب بافتی در سمت عمل شده و در نهایت در زمان درمان با رادیوتراپی و شیمی درمانی مراقبت و آموزش به بیمار بطور دقیق و کامل از وظایف پرستاران می باشد تا بدینوسیله بیمار بتواند مراحل مختلف درمان را با احساس راحتی بیشتر، صرف انرژی و هزینه کمتر طی نماید.

متن بالا از مقاله تحقیقی تحت عنوان “نقش پرستاران در رابطه با مراقبت از بیمار مبتلا به سرطان پستان” از پروین بیگی، زهرا ده بزرگی که در دانشکده پرستاری و مامایی حضرت فاطمه (س) شیراز گرفته شده است.

مطلب زیر برگرفته از وبسایت دکتر احمد کاویانی می باشد؛ اطلاعات بیشتری را در خصوص جراحی سرطان پستان در اختیار شما قرارمی دهد تا به این وسیله بتوانید به سوالات بیماران در خصوص جراحی سرطان سینه پاسخ دهید:

جراحی، اصلی‌ترین روش درمانی سرطان پستان است و اغلب زنان مبتلا به سرطان پستان، باید تحت عمل جراحی قرارگیرند. نوع عمل جراحی به عوامل مختلفی بستگی دارد که شما باید در مورد آن با جراح خود صحبت کنید. معمولاً عمل جراحی در یک بیمارستان یا یک مرکز جراحی انجام می شود. بهتر است توجه ویژه ای به انتخاب جراح خود داشته باشید. راههای مختلفی برای انتخاب مناسب ترین پزشک برای جراحی شما وجوددارد که مهمترین آنها دانش و حوصله او در پاسخ به سؤالات شما، تجربه و تخصص او و پرسش از بیمارانی که توسط او جراحی شده اند، می باشد. توجه داشته باشید که امروزه با توجه به گسترش ارتباطات و در اختیاربودن منابع پزشکی (که قابل فهم برای عامه مردم باشد) جراح می بایست روش های درمانی را با بیانی که برای شما کاملا قابل فهم باشد توضیح دهد.  

سالیان متمادی تا قبل از ۱۹۷۶ میلادی منطق اصلی جراحان در درمان سرطان پستان توجه صرف به جنبه های درمانی و پرهیز از توجه به جنبه های زیبایی بیمار بود. در حقیقت هدف اول و آخر طی این سال‌ها ریشه کن کردن بیماری بود. از سال ۱۹۷۶به بعد با معرفی انواع جراحی های حفظ پستان، جراحان ضمن حفظ توجه به جنبه های سلامتی بیماری نشان دادند که می توان کمترین صدمه را به بیمار واردکرد و در حقیقت در شرایطی که نتایج درمان از نظرعود و یا بقاء بیماری اجازه می‌داد، آنان ترجیح می دادند که کمترین نقص عضو برای بیمار ایجادشود. در سال‌های اخیر با بکاربردن تکنیک های جراحی پلاستیک در درمان جراحی سرطان پستان علاوه بر تأمین سلامت بیمار (که هدف اصلی درمان است) سعی بر این است که نقص زیبایی برای بیمار ایجاد نشود. این دستاورد جدید علمی که به عنوان جراحی انکوپلاستیک پستان معروف است، باعث شده است که امروزه انجام درمان‌های جراحی همراه با برداشتن پستان و نقایص زیبایی مربوطه به حداقل ممکن برسد.

بیشتر بدانیم: جراحی های ترمیمی و زیبایی سینه

همانگونه که قبلا گفته شد، اولین اقدام در درمان تومور پستان، برداشتن تومور به همراه بافت اطراف آن است. ذکر این نکته ضروری است که در جراحی برای درمان سرطان پستان جراحی دو محل بطور جداگانه باید مورد توجه قرارگیرد؛ اول جراحی تومور پستانی و دوم جراحی غدد لنفاوی زیربغل. اگرچه در تکنیک انتخاب شده برای بیمار،این دو موضوع دریک زمان مدنظر قرارمی گیرد ولی تصمیم گیری برای جراحی غدد لنفاوی زیربغل از اصول جداگانه و خاص خود پیروی می‌کند. قبلاً تصور می شد وقتی تومور داخل پستان وجود داشته باشد، تنها نوع درمان سرطان پستان، برداشتن تمامی پستان است. اما امروزه انواع مختلفی از جراحی برای سرطان پستان وجود دارد که شامل موارد زیر می باشند:

• برداشتن تمام نسج پستان همراه با غده های لنفاوی زیر بغل و تمام بافت های مجاور پستان (ماستکتومی رادیکال وسیع)
• برداشتن تمام نسج پستان همراه با غده های لنفاوی زیر بغل (ماستکتومی رادیکال تعدیل شده)
• برداشتن تمام نسج پستان (ماستکتومی ساده)
• برداشتن قسمتی از پستان به صورت برداشت یک چهارم و یا کمتر از نسج پستان
• برداشتن قسمتی از نسج پستان و انجام بازسازی همزمان پستان (جراحی های انکوپلاستیک پستان)

هر دوی این روش ها می توانند بر حسب نیاز با جراحی غدد لنفاوی زیربغل همراه شوند. لازم به ذکر است که انتخاب نوع جراحی به عوامل مختلفی بستگی دارد و انتخاب درمان های سنگین تر مثل برداشتن تمام پستان، الزاماً به معنی پیشرفته بودن بیماری نیست.

این روش شامل برداشتن کل پستان به همراه عضلات قفسه سینه که زیر پستان قراردارند و نیز غده های لنفاوی زیربغل می باشد. این روش بسیار تهاجمی بوده و بجز در موارد محدود استفاده نمی شود. اگرچه امروزه این نوع جراحی به عنوان یک روش معمول، منسوخ شده است ولی در موارد خاصی که تومور بسیار پیشرفته یا زخمی بوده و یا به جدار قفسه سینه دست اندازی کرده باشد و به انواع درمان های شیمی درمانی و رادیوتراپی پاسخ نداده باشد، مورد استفاده قرار می گیرد.

بیشتر بدانیم: آشنایی با داروهای رایج شیمی درمانی و مراقبتهای پرستاری آن

برداشتن کامل بافت پستانی و غده های لنفاوی زیر بغل یا ماستکتومی رادیکال تعدیل شده، برای سالیان دراز، این روش، شایعترین و استانداردترین روشی بود که برای درمان بیماران انجام می گرفت. اگرچه هم اکنون نیز از این روش به عنوان یکی از بهترین روش های جراحی استفاده می شود، ولی به نظر می رسد در بسیاری موارد ازجمله مواردی که زودتر تشخیص داده شده باشد، می‌توان روش‌های محافظه کارانه تر را جایگزین آن نمود.

در این روش تمام بافت پستان، نوک پستان، هاله اطراف نوک پستان، پوست و غده های لنفاوی زیربغل برداشته می‌شوند اما عضلات جدار قفسه سینه دست نخورده می مانند و بنابراین اختلال در عملکرد دست، کمتر از روش اول خواهدبود. از نقطه نظر پزشکی و موفقیت درمانی، این عمل به اندازه جراحی های وسیع تر موثر است. ماستکتومی برای بیماران با شرایط زیر انتخاب مناسبی است:

• زنانی که در آنها پس از برداشتن محدود توده بدخیم امکان انجام رادیوتراپی وجودندارد. از جمله این موارد می توان به در دسترس نبودن دستگاه های رادیوتراپی یا متخصص مربوطه، حامله بودن بیمار یا وجود برخی بیماریهای نسج همبند مثل لوپوس[۱] اشاره کرد.
• هنگامی که چندین تومور با فاصله زیاد در یک پستان قراردارند؛ انجام ماستکتومی لازم به نظر می رسد. بطوری که انجام جراحی با حفظ پستان عملاً مقدور نمی باشد.
• زنانی که خودشان ترجیح می دهند تحت عمل ماستکتومی (برداشتن کامل پستان) قرارگیرند.

این عمل جراحی شامل برداشتن کل بافت پستان است. در این روش جراحی، جراح عضلات جدار قفسه سینه را که در زیر پستان قراردارند (عضله  سینه ای بزرگ و کوچک) برنمی دارد. بافت لنفاوی موجود در زیربغل و منطقه شانه نیز برداشته نمی شود. این روش در موارد خاص مثلاً وقتی که سرطان پستان از نوع غیرمهاجم است یا در برخی از انواع تومورها  کاربرد دارد. باید توجه داشت که با توجه به عدم دست کاری غدد لنفاوی زیر بغل، احتمال ایجاد ورم دست پس از ماستکتومی ساده از بین می رود.

 برداشتن توده پستانی همراه با مقداری از بافت اطراف آن روشی جایگزین برای ماستکتومی است. در این روش بافت سرطانی همراه با حاشیه ای از بافت سالم پستانی در اطراف آن برداشته می شود تا مطمئن باشیم که هیچ بقایایی از سرطان در پستان باقی نمانده است. این روش با عنوان جراحی محافظه کارانه، نیز شناخته می شود. نامهای دیگر این روش برداشتن پستان بصورت جزئی، برداشتن توده یا برداشتن یک چهارم پستان می باشند. جهت تعیین میزان گسترش تومور لازم است همراه این جراحی، از غده های لنفاوی زیربغل نیز نمونه گیری انجام شود.

 لازم است توجه شود که درمان استاندارد پس از برداشتن توده سرطانی یا برداشتن بخشی از پستان، پرتودرمانی یا درمان با اشعه ایکس می باشد. این اقدام تقریباً در تمام بیماران الزامی بوده و باید در زمان مشخص طبق نظر پزشک پس از جراحی انجام شود. در مواردی که پس از عمل شیمی درمانی لازم باشد، می توان پرتو درمانی را در حین یا  پس از شیمی درمانی انجام داد.

این نوع عمل جراحی ممکن است با یک برش روی پستان قابل انجام باشد ولی چنانچه محل توده در پستان در جایی بجز یک چهارم فوقانی و خارجی پستان باشد، دو خط عمل کوچک به جا خواهد ماند، یکی روی پستان و یکی در زیر بغل. تغییرات پوستی مختصری نیز به دنبال درمان با اشعه ایجاد می شود.

در مواردی که توده سرطانی بزرگ باشد یا پستان کوچک باشد یا توده در قسمت داخلی پستان و یا قسمت تحتانی پستان قرارداشته باشد ممکن است نتیجه عمل از نظر زیبایی ایده آل نباشد. در این موارد جراح سعی می کند در عین کنترل موضعی بیماری بهترین نتیجه زیبایی را نیز حاصل کند. جراح در این موارد از تکنیک‌های جراحی انکوپلاستیک که شامل برداشتن توده سرطانی به همراه حاشیه‌ای از نسج پستان مجاور آن و سپس شکل دهی مجدد به پستان می باشد، استفاده خواهدکرد. در حقیقت در این روش ها که از سال ۲۰۰۳ میلادی معرفی شده است تکنیک های جراحی سرطان همزمان با تکنیک های جراحی پلاستیک مورد استفاده قرار گرفته و باعث می شود کمترین اشکال زیبایی بدنبال برداشتن قسمتی از پستان ایجاد شود.

بیشتر بدانیم: جراحی های ترمیمی و زیبایی سینه

برخی از زنان نیز به پرتودرمانی بسیار حساس هستند و با گذشت زمان دچار ضخیم و سفت شدن بافت پستانی باقیمانده پس از پرتودرمانی می شوند. البته در تجربیات نگارندگان کتاب، این امر نادر است.

 به علاوه زمانی که همراه با تومور سرطانی، نوع داخل مجرایی سرطان (DCIS) که بخش زیادی از پستان را درگیر کرده نیز وجود داشته باشد، لازم است؛قسمت های بیشتری از پستان برداشته شود. این امر ممکن است نتیجه عمل را از نظر زیبایی نامطلوب سازد.

در این موارد ماستکتومی و بازسازی پستان با روش‌های جدید، نتایج بهتری ایجاد می کند و همچنین نیاز به پرتو درمانی پس از عمل را از بین می برد. توجه داشته باشید که جراحی‌های محدود پستان برای برخی از بیماران پیشنهاد نمی شود، از جمله:

1. زنانی که سابقه پرتودرمانی و تابش اشعه به قفسه سینه یا پستان را در گذشته داشته اند.
2. زنانی که در بیش از یک نقطه پستان توده سرطانی دارند و امکان حفظ پستان در آنها از نظر تکنیکی غیر ممکن است.
3. زنانی که بیمارهای بافت همبند (مانند لوپوس) دارند که باعث می شود به اشعه حساسیت بیشتری داشته باشند و روند ترمیم در آنها کند است.
4. زنان باردار در ۳ ماه اول بارداری
5. زنانی که توده سرطانی آنها طبق ارزیابی های بالینی و آزمایشگاهی احتمال عود فراوانی دارد.

البته این موارد در بازبینی های مختلفی که در منابع علمی انجام می شود، در حال تغییر هستند ولی باید دانست که روز به روز ازموارد منع بکارگیری جراحی های محدودتر پستان کاسته می شود. نکته مهم در این روش این است که جراح باید از آلوده نبودن لبه های قسمتی که برداشته است مطمئن شود یعنی در همه حال حفظ سلامت بیمار از نظر درمان سرطان به حفظ زیبایی او ارجح است.

جراح تا زمانی که متخصص آسیب شناسی نمونه را بررسی نکرده باشد،  در مورد آلودگی یا عدم آلودگی لبه های بافت برداشته شده اطلاعی ندارد. او معمولاً مقدار مطمئنی از بافت سالم اطراف تومور را برمی دارد ولی با توجه به اینکه سلول‌های سرطانی با چشم قابل رؤیت نیستند، قادر نخواهدبود با اطمینان صددرصد نسبت به پاک بودن لبه های قسمت برداشته شده از سلولهای سرطانی قضاوت نماید. لذا جراح می بایست با کمک متخصص آسیب شناسی که نمونه خارج شده را با میکروسکوپ بررسی می کند؛ این اطمینان کامل را حاصل کند. اگرچه می توان این اطمینان را با روش انجماد نسجی (Frozen Section) در حین عمل کسب کرد ولی اطمینان ۱۰۰ درصد فقط با پاسخ آسیب شناسی قطعی که حدود یک هفته پس از جراحی آماده می شود، به دست می آید.

در اغلب موارد لازم است چربی و غدد لنفاوی از ناحیه زیربغل برداشته شود تا اطمینان حاصل گردد که آیا سلول‌های سرطانی به خارج از بافت پستان و به غدد لنفاوی زیربغلی گسترش یافته اند یا خیر. غدد لنفاوی، بخشی از سیستمی هستند که مایعی بنام لنف را در تمام بدن جمع آوری می کند. وقتی سلول‌های سرطانی در بدن منتشر می شوند، در اغلب موارد اولین جایی که خارج از پستان می توان آنها را یافت، غده‌های لنفاوی زیربغلی هستند. با برداشتن این غده‌های لنفاوی حین جراحی و بررسی آن زیر میکروسکوپ، متخصص آسیب شناسی می تواند تعیین کند که آیا این غده های لنفاوی مثبت (حاوی سلولهای سرطانی) و یا منفی (فاقد سلولهای سرطانی) هستند. توجه داشته باشید که علیرغم عوارضی که ممکن است این کار داشته باشد ولی این عمل یکی از مراحل درمان بوده و لازم است انجام شود.

البته مطالعاتی منتشر شده اند که اعلام کرده است؛ به جای برداشتن تمام یا بیشتر غدد لنفاوی زیربغل، می توان اولین غده لنفاوی که بعد از بافت پستانی وجوددارد و به آن غده لنفاوی نگهبان می گویند را خارج و بررسی کرد. برای برداشتن غده لنفاوی نگهبان یک ماده ایزوتوپ و نیز یک ماده رنگی را قبل از عمل پستان، در اطراف غده سرطانی و یا در زیر هاله پستان تزریق می کنند. این مواد توسط جریان لنف پستان به سمت غده لنفاوی حمل می شود و جراح با یک وسیله خاص می تواند اولین غده لنفاوی (که همان غده لنفاوی نگهبان است) را مشخص کرده و با برداشتن و ارسال آن برای متخصص آسیب شناسی تعیین می کند که آیا این غده لنفاوی حاوی  سلولهای سرطانی می باشد یا خیر.

از آنجا که وضعیت غده لنفاوی نگهبان با دقت بالایی نشانگر وضعیت بقیه غدد لنفاوی زیربغل می باشد، اگر این غده لنفاوی عاری از سلول‌های سرطانی باشد، جراحی خاتمه یافته و این موضوع نشانگر آلوده نبودن غده های لنفاوی زیربغل است. بنابراین برداشتن کامل غده های لنفاوی لزومی نخواهدداشت و بیمار در معرض عوارض آن که مهمترین آنها ورم لنفاوی دست پس از جراحی است، نخواهدبود. البته همواره یک احتمال کم (گاه تا ۱۰%) وجوددارد که علیرغم یافت نشدن سلولهای سرطانی در غده لنفاوی نگهبان، سلولهای سرطانی در سایر غده های لنفاوی وجود داشته باشد که این امر می تواند بر موفقیت درمان تأثیر بگذارد. آخرین نکته برای انجام غده لنفاوی نگهبان این است که انجام این روش جراحی، مستلزم طی کردن دوره های ویژه آموزشی توسط جراح می باشد و در حقیقت هر قدر دانش، تخصص و تجربه جراح در انجام این کار بیشتر باشد احتمال این خطا کمتر است. اگرغده لنفاوی نگهبان برای سلولهای سرطانی مثبت باشد، باید غده های لنفاوی زیر بغل بطور کامل برداشته شود.

بسته به نوع عمل جراحی و سرعت بهبودی بیمار، مدت اقامت در بیمارستان تغییر میکند بطوریکه این زمان می تواند حتی فقط ۲-۱ روز باشد. شما معمولاً صبح روز عمل به بیمارستان می روید. متخصص بیهوشی شما را ویزیت می کند و به سؤالاتتان پاسخ می دهد. اگر احیاناً در عمل های جراحی قبلی خود هنگام بهوش آمدن مشکلاتی از قبیل تهوع، استفراغ، درد شدید یا غیرمعمول و یا سایر عوارض را داشته اید حتماً به متخصص بیهوشی بگویید. همچنین اگر هر یک از اقوام نزدیک شما مشکلاتی حین بیهوشی داشته‌اند، متخصص بیهوشی خود را در جریان بگذارید. شما از شب قبل (حدود ۱۰-۱۲ ساعت قبل از عمل) تا ساعاتی پس از آنکه از اتاق عمل به بخش منتقل شدید، اجازه خوردن یا آشامیدن ندارید.

طول مدت جراحی بسته به نوع عمل حدود ۱تا ۳ ساعت خواهدبود. بدیهی است در موارد بازسازی پستان این زمان بیشتر خواهدبود. سپس محل عمل پانسمان شده و یک یا دو لوله (درن) جهت تخلیه ترشحات محل زخم به شما وصل خواهد شد.

پس از عمل ممکن است به علت لوله ای که هنگام بیهوشی در گلوی شما قرار داده می شود، کمی احساس گلو درد داشته باشید. ممکن است احساس کرختی، خارش یا درد در قفسه سینه، سطح داخلی بازو و یا شانه داشته باشید. برخی زنان احساس درد در پستانی که برداشته شده و وجودندارد، می کنند. تمام این موارد گذرا است، نگران نباشید.

اگرچه برخی جراحان ترجیح می دهند بیمار را تا خارج کردن درنها (معمولاً تا بعد از هفته اول) در بیمارستان تحت نظر بگیرند ولی امروزه با توجه به مراقبتهای ویژه برای جلوگیری از عفونتهای بیمارستانی و نیز جهت کاهش هزینه های درمان، اغلب جراحان ترجیح می دهند مدت بستری را به حداقل برسانند. در این شرایط شما با پانسمان و یک یا دو درن از بیمارستان مرخص می شوید. این درن ها معمولاً بعد از روز هفتم کشیده خواهندشد و شما لازم است تا ۴۸ ساعت بعد از خارج کردن این لوله ها از حمام رفتن پرهیز کنید. سایر نکاتی که لازم است به آنان توجه کنید شامل موارد زیر است:

• داروهای مسکن و احیاناً آنتی بیوتیک تجویزشده از سوی پزشک معالج را تا آخر مصرف کنید.
• حرکات خفیف دست هر قدر زودتر آغاز شود بهتر است. البته این کار همراه با درد خفیف خواهدبود که باید آنرا تحمل کنید. اخیراً نیز توصیه می شود حرکات ورزشی دست بعد از خروج درن شروع شود.
• برای همیشه از هر گونه تزریق یا گرفتن فشار خون یا حرکت شدید عضلانی با دستی که جراحی در آن سمت انجام شده است شدیداً پرهیز کنید.
• اگر احساس درد دارید، درخواست داروی ضددرد کنید. مهم است که شما پس از جراحی استراحت کنید و توان خود را بازیابید.

ممکن است برخی از عوارض زیر، بعد از جراحی پستان بروز کنند که لازم است در صورت بروز آنها بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید تا اقدام مناسب جهت رفع آنها انجام شود. موارد زیر از جمله عوارض کوتاه مدت جراحی است:

1. عفونت زخم
2. هماتوم یا تجمع خون در محل زخم (خونریزی به داخل زخم)
3. سروما یا تجمع مایع شفاف در محل زخم

عوارض درازمدت جراحی نیز شامل موارد زیر است:‌

1. درد یا «سندرم پس از برداشتن پستان» که به علت صدمه احتمالی به اعصاب ایجاد می شود.
2. لنف ادم یا تورم دست که به دلیل برداشتن غده های لنفاوی زیربغل ایجاد می شود و می‌تواند؛ حتی سال‌ها پس از جراحی ایجاد شود.

به فاصله کوتاهی پس از جراحی، جراح شما را ویزیت و در مورد چگونگی جراحی انجام شده با شما صحبت می کند. او ممکن است در مورد مقدار بافت پستانی که برداشته است و نیز تعداد غدد لنفاوی که به آزمایشگاه فرستاده است؛ اطلاعاتی به شما بدهد. نتیجه بررسی آسیب شناسی غده لنفاوی کمک می کند؛ تا مرحله بیماری شما مشخص شود.

این زمان، زمان بسیاردشواری است. زیرا شما منتظرجواب آزمایشگاه آسیب شناسی هستید. زمانی که طول می‌کشد تا جواب آزمایشگاه حاضر شود؛ از بیمارستانی به بیمارستان دیگر و از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت است. به هرحال توجه داشته باشید در اغلب مراکز درمانی کشور این زمان از ۴ تا حدود ۱۰ روز متفاوت است. از نظر برخی زنان تحمل این دوره بسیار مشکل است زیرا آنان منتظر و سرگردان و نگران آینده هستند و همه چیزهایی که برای آنها ممکن است پیش آید را به بدترین شکل تصور می کنند. در این هنگام صحبت کردن با پرستاران و اطرافیان می تواند مفید باشد.

اگر در منطقه و محل شما گروه‌های حمایتی  وجود داشته باشند، می توانید با فردی از این گروه صحبت کنید. آنها می توانند در بیمارستان یا در منزل با شما ملاقات کنند یا ترتیب یک گردهمایی گروهی را بدهند و یا حتی با تلفن حمایت لازم را برای شما فراهم کنند.

قبل از ترک بیمارستان به شما آموزش داده می شود که چگونه از محل زخم جراحی مراقبت کنید. در مورد اینکه چه زمانی می توانید موهای منطقه زیربغل را زایل کنید یا از خوش بوکننده های زیربغل استفاده کنید، سؤال کنید. (بیشتر آنها حاوی آلومینیوم هستند و ممکن است با درمان پرتو درمانی تداخل کنند). بپرسید که بخیه ها چه زمانی برداشته می شوند. چنانچه جراح از بخیه های غیرقابل جذب استفاده کرده باشد، معمولاً بخیه ها ده روز بعد توسط جراح یا پزشک خانواده برداشته می شوند. برخی از جراحان از بخیه های قابل جذب استفاده می کنند که نیازی به برداشتن ندارند. ممکن است ۴-۲ هفته طول بکشد تا بتوانید رانندگی کنید یا به کار خود برگردید. برای برخی زنان قسمتی از کمربند ایمنی که روی شانه می‌افتد بخصوص اگر روی زخم جراحی قرارگیرد بسیار آزاردهنده است. ممکن است گذاشتن یک پارچه نرم بین کمربند و بدنتان به شما کمک کند. تا چند هفته یا بیشتر، تا زمانی که زخم بهبود یابد پوشیدن لباس های نرم و آزاد به شما کمک می کند تا احساس راحتی بیشتری کنید. اگر جراحی شما از نوع ماستکتومی بوده باشد ممکن است بخواهید یک پروتز پستان از نوع نرم داخل لباس زیر خود بگذارید.

چنانچه ماستکتومی شده اید و نیاز به درمان اضافه تری از جمله شیمی درمانی یا پرتودرمانی نداشته باشید می‌توانید همزمان با عمل برداشتن پستان یا به فاصله کوتاهی از آن عمل بازسازی پستان را انجام دهید. عاقلانه است که در این مورد با جراحتان قبل از عمل جراحی صحبت کنید. ممکن است مانند برخی از زنان از وضعیت بدنتان به همین شکل که هست راضی باشید و نخواهید بازسازی پستان انجام دهید. برخی زنان نمی خواهند عمل جراحی دیگری را تحمل کنند و لذا تمایلی به جراحی برای بازسازی پستان ندارند. حالت‌های زیاد دیگری نیز وجوددارد که ممکن است بخواهید آن را انتخاب کنید. شما ممکن است نیاز به زمان داشته باشید (و این ممکن است ماهها یا حتی سال‌ها طول بکشد) تا بتوانید روشی را که برای شما مناسب است، انتخاب کنید. بهترین زمان برای بازسازی پستان می تواند هر زمانی باشد. هم زمان با عمل جراحی، شش ماه و حتی یک سال بعد که بر اساس نوع و مشخصات بیماری در افراد مختلف تعیین می گردد. 

عمل جراحی از هر نوعی که باشد، در صورتی که غده‌های لنفاوی زیربغل برداشته شده باشد، محدوده و قدرت حرکت بازو ممکن است محدود شود.

شما می توانید درخواست کنید که با فردی از گروه توانبخشی یا فیزیوتراپی که در زمینه سرطان پستان اطلاعات کافی داشته باشد، ملاقات کنید تا به شما ورزش‌های لازم را بیاموزد. این ورزشها کمک می کند قدرت بازوی شما بازگشته و دامنه حرکت آن حفظ شود. این ورزش ها بخش مهمی از بهبودی شما هستند و مانع از این می شوند که عضلات بازو و شانه شما سفت و خشک شوند. چه این ورزش‌ها در بیمارستان به شما ارائه شود یا شما خودتان برای ورزش برنامه ریزی کنید، سعی کنید که فعال باشید تا از مشکلات طولانی مدت در زمینه حرکت دست و شانه پیشگیری کنید. در مورد نحوه و چگونگی انجام این ورزشها فیلمها ولوح های فشرده آموزشی وجود دارد که می توانید آنها را تهیه کنید.

بیشتر بدانیم: هفت خطای رایج زنان درباره سرطان سینه

خلاصه

جراحی اصلی ترین روش درمان سرطان پستان است. اگرچه شمار زیادی از جراحان درمان سرطان پستان را انجام می دهند ولی انتخاب جراحی که تخصص، تجربه و علم کافی در این زمینه داشته باشد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در مورد انتخاب نوع روش درمانی خود نیز با جراحتان مشورت کنید. امروزه در بسیاری از موارد، نیاز به برداشتن کامل پستان وجودندارد و چنانچه جراحی های کوچک تر از آن به درستی انتخاب شود، نتایج درمانی معادل انجام ماستکتومی خواهدبود. قبل از انجام جراحی در خصوص روزهای بستری، اقدامات قبل و پس از عمل جراحی اطلاعات کافی کسب کنید تا بهتر بتوانید به خود و به جراح خود کمک کنید و نیز انجام جراحی و گذرانیدن دوران پس از آن برای شما راحت تر باشد.

جهت دریافت فایل مصور و کامل سرطان پستان اینجا را کلیک کنید.

در این قسمت نیز به مهمترین مراقبت های پرستاری بعد از عمل جراحی سرطان پستان می پردازیم:

بعضی از زنان ممکن است احساس درد در ناحیه دیواره قفسه سینه، پستان مبتلا و دست طرف مبتلا درد بیشتری احساس کنند. بالاآوردن دست سمت مبتلا به میزان کم موجی کاهش فشار روی ناحیه برش، بهبود گردش خون و پیشگیری از احتقان وریدی دست طرف صدمه دیده و کاهش درد می شود. راه دیگر کنترل درد تزریق داروهای مسکن مخدر به صورت وریدی یا عضلانی است و داروهای مسکن خوراکی بعد از اینکه بیمارخوردن غذا و مایعات را شروع کرد و اثرات بیهوشی به طور کامل رفع شد. بیمار تشویق به استفاده از داروهای مسکن غیرمخدر مثل استامینوفن قبل از خواب یا انجام تمرینات شود و روزی ۲ بار دوش گرم (معمولا از دومین روز بعد از عمل)  به تسکین درد ارجاعی عضلات کمک می کند.

توجه به بازبودن مسیر درنها موجب پیشگیری از تجمع مایع در زیر برش قفسه سینه و ناحیه زیربغل می شود که بسیار مهم است. پانسمان ها و درن ها باید کنترل شده و میزان مایعات تخلیه شده مرتبا چک شود.

اگر هماتوم ایجاد شود (معمولا ۱۲ساعت بعد از جراحی) می تواند منجر به نکروز فلپ جراحی شود. در صورت مشاهده باید به جراح اطلاع داده و یک بانداژ فشاری روی ناحیه و کیف یخ  گذاشته شود. بعد از جراحی ابتدا مایعات درن رنگ خونی دارند ولی به تدریج رنگ آنها به سروزی-خونی و سپس سروزی تبدیل می شود. درن معمولا به مدت ۷ تا ۱۰ روز در محل باقی گذاشته می شود و بعد از اینکه میزان ترشحات به کمتر از ۳۰ میلی لیتر در ۲۴ ساعت رسید خارج می شود. بیمار با درن ها مرخص می شود بنابراین آموزش به بیمار و خانواده به منظور اطمینان از مراقبت صحیح سیستم تخلیه ضروری است.

تعویض پانسمان فرصتی برای پرستار و بیمار فراهم می کند تا در مورد برش، بخصوص ظاهر آن و احساس بیمار و تغییر تدریجی ناحیه عمل بحث شود. پرستار در مورد مراقبت از برش جراحی، حسی که بیمار خواهدداشت و علایم عفونت احتمالی صحبت می کند. بیمار می تواند از روز دوم بعد از عمل دوش بگیرد و برای پیشگیری از عفونت ناحیه عمل را با آب و صابون شستشو دهد. تا ۷ روز، هر روز یک پانسمان خشک روی ناحیه برش قرار داده می شود؛ ببعد از بهبودی کامل برش (۴-۶ هفته) می توان برای افزایش نرمی و حالت ارتجاعی پوست از لوسیون یا کرم استفاده کرد. بعد از اینکه برش کاملا بهبود یافت؛ بیمار می تواند از دئودورانت استفاده کند، هرچند بسیاری از زنان متوجه می شوند که میزان تعریق در ناحیه زیر بغل مبتلا به اندازه سابق نیست.

بیمار ممکن است درابتدا از نگاه کردن به برش جراحی ناراحت شود. هرچند بیمار آماده باشد دیدن ناحیه برش و فقدان پستان اغلب ناراحت کننده است باید هنگامی که بیمار برای اولین بار برش را می بیند خلوت منلسب فراهم باشد و پرستار به بیمار اجازه دهد احساسات خود را بیان کند. پرسش از بیمار درباره برداشت او، توجه به احساساتش و اجازه به او برای بیان احسلس خود، اقدامات پرستاری مهمی هستند. بیمار بهتر است برای اولین بار زخم خود را در حضور پرستار یا یک فرد مراقبت دهنده دیگر مشاهده کند تا بتواند از حمایت آنها برخوردار شود.

بررسی مداوم نگرانی های بیمار در رابطه با تشخیص سرطان، پیامدهای درمان جراحی و ترس از مرگ، از نظر تعیین پیشرفت سازگاری بیمار و مؤثربودن روشهای مقابله اهمیت دارد. شوهر بیمارنیز به راهنمایی، حمایت و آموزش نیاز دارد. یکی دیگر از جنبه های مراقبت پرستاری، پاسخ به سؤالات و بحث درباره نگرانیهای بیمار در مورد درمان های بعد از جراحی است. جلب توجه بیمار به بهبودی از عمل جراحی، در عین توجه به نگرانی هایش و پاسخ به سؤالات او می تواند کمک کننده باشند. تعداد کمی از زنان برای تطابق با تشخیص سرطان و تغییرات ناشی از آن به حمایت های اضافی، نیاز دارند.

وقتی حالت تهوع رفت شد و بیمار مایعات را تحمل کرد به حرکت و خروج از تخت تشویق می شود. پرستار از سمت سالم و عمل نشده به بیمار کمک می کند. (ورزش شانه، بازو و تنفسی) از روز دوم  بعد از عمل در زمینه ورزش به بیمار آموزش و راهنمایی می شود. هدف از ورزش افزایش گردش خون و قدرت عضلات می باشد. (ب.ص ۱۷۴-۱۷۷)

از دست دادن پستان دو مفهوم عمده را دربرمی گیرد: تغییر در نامی ظاهری بدن و غم ناشی از فقدان جسمی و جنسی است که با تغییراتی در اهداف، طرحها و کل عمر فرد، همراه است. نحوه ی صحبت زن در مورد کانسر و ماستکتومی، ممکن است شکلی از انکار بخود بگیرد. در این مرحله انکار کردن، نوعی ذخیره انرژی است. احساسهای عصبانیت و خشم ممکن است بروز کند که متوجه پرسنل خانم بخش با دوستان می شود. پس از ترخیص بیمار، اگر سیر بهبودی خود را آهسته بپندارد یا پیش از بدست آوردن ذخیره انرژی، فعالیت ها و مسئولیت های پیشین را از سر گیرد؛ ممکنست دچار دوره های افسردگی گردد.

منبابع و مآخذ:

1. کتاب پرستاری بیماریهای زنان، اختلالات جنسی، اختلالات تولیدمثل و مقاربتی به نویسندگی: فیپس، لانگ، وودز، کاسمیر و مترجم: دکتر حمید نام‌ور و دکتر لادن مقدم- انتشارات چهر- سال نشر: ۱۳۷۳  
2. کتاب پرستاری بیماری های دستگاه تناسلی-اورولوژی، زنان و پستان به نویسندگی: لاکمن و مترجم: دکتر مهرداد صلحی- انتشارات نشر و تبلیغ بشری- سال نشر: ۱۳۷۴ 
3. کتاب دستگاه تولیدمثل مردان و زنان و بیماریهای پستان به نویسندگی: سوزان س.اسملترز، برنداجی.بر و مترجم: ژیلا عابد سعیدی، صدیقه مجابی- انتشارات سالمی- سال نشر: ۱۳۸۱