بخیه چیست و آشنایی با انواع روش های بخیه زدن

در مقاله «انواع روش‌های ترمیم پارگی پوست» درباره انواع روش های ترمیم پارگی پوست مطالبی را ارائه دادیم. در این مقاله با انواع روش های بخیه زدن و روش انجام آن آشنا می شویم.

بخیه زدن بهترین روش برای ترمیم پارگی‌هاست. از نخ‌های قابل جذب مانند پلی‌گلاکتین ۹۱۰ (ویکریل)، پلی‌گلی‌کولیک اسید (دکسون) و پلی‌گلکاپرون ۲۵ (مونوکریل) برای بستن زخم‌های عمیقی که باید در چند لایه ترمیم شوند، استفاده می‌گردد. اگرچه این نخ‌ها با سرعت‌های متفاوتی جذب می‌شوند، معمولا همه آنها نهایتا ظرف ۸-۴ هفته جذب خواهند شد. نخ نایلون و سایر نخ‌های غیرقابل جذب تک‌رشته‌ای (مثل پلی‌پروپیلن [پرولن]) را باید کشید. نقش بخیه‌های قابل‌ جذب در ترمیم زخم‌های موجود در نواحی کم‌کشش پوست همچنان در حال بررسی است. به نظر می‌رسد میزان باز شدن (dehiscence) زخم، نتایج زیبا‌شناختی و خطر عفونت زخم در بخیه‌های قابل جذب با بخیه‌های غیرقابل جذب همسان باشد و از طرفی، بخیه‌های قابل جذب هزینه‌ـ‌اثربخش‌تر نیز هستند زیرا نیازی به کشیدن آنها نیست. در حال حاضر دیگر از نخ سیلک برای بستن پوست استفاده نمی‌شود (به دلیل قدرت کشش‌پذیری (tensile strength) ضعیف و واکنش بافتی زیاد).

بهترین نتایج زیباشناختی را می‌توان با استفاده از ظریف‌ترین نخ بخیه ممکن (بسته به ضخامت پوست موضع و میزان کشش پوست در محل زخم) به دست آورد. به طور کلی، نخ‌های ۰-۳ و ۰-۴ برای دوختن زخم‌های روی تنه، نخ‌های ۰-۴ یا ۰-۵ برای دوختن زخم‌های روی اندام‌ها و پوست سر و نخ‌های ۰-۵ یا ۰-۶ برای بخیه کردن زخم‌های روی صورت مناسب هستند. در برخی از جمعیت‌ها (با توجه به رنگ مو) می‌توان برای افتراق نخ بخیه از موی فرد، از نخ‌های بخیه آبی‌رنگ استفاده نمود.

پارگی‌های مخاطی (مثل پارگی مخاط دهان، زبان یا ناحیه تناسلی) که خونریزی یا عمق قابل‌توجهی دارند و لایه‌های عضلانی را درگیر ساخته‌اند و یا با پیامدهای کارکردی یا زیباشناختی مهمی همراه هستند (مثلا ایجاد شکاف در زبان)، باید ترمیم شوند. در این موارد باید از نخ‌های قابل جذب ۰-۳ یا ۰-۴ استفاده کرد.

پس از آماده‌سازی زخم، روش مناسب برای بخیه زدن را باید انتخاب کرد. زخم عمیق و چند لایه را باید با استفاده از بخیه‌های غیرممتد ساده و نخ‌های قابل جذب ترمیم نمود.

• (A) بخیه غیرممتد ساده
• (B) بخیه ممتد «بیس بالی»
• (C) بخیه ممتد ساب کوتیکولار

اکثر زخم‌ها را می‌توان به خوبی با بخیه‌های غیرممتد ساده و نخ‌های بخیه غیر قابل جذب دوخت. سوزن بخیه را بایستی با زاویه ۹۰ درجه وارد پوست کرد و حرکت آن در پوست باید از راستای انحنای سوزن تبعیت کند که این مهم با چرخاندن مچ دست حین ورود و خروج سوزن از پوست محقق می‌شود. این روش سبب می‌شود تا لبه‌های زخم رو به بیرون (eversion) قرار گیرند (تصویر ۲) تا جای جبرانی باشد برای کشش نهایی که در جریان التیام زخم و در اثر ایجاد جوشگاه به وجود می‌آید. به طور مرسوم، اولین بخیه معمولا در وسط زخم زده می‌شود و بقیه بخیه‌ها به صورت قرینه در دو سوی آن زده می‌شوند تا زخم به طور کامل بسته شود.

استفاده از این نوع بخیه بهترین گزینه برای بستن زخم‌هایی است که تحت کشش زیاد هستند یا زخم‌هایی که لبه‌های آنها از لحاظ عمق برابر نیستند و یا زخم‌هایی که روی پوست شکننده ایجاد شده‌اند، است؛ زیرا این روش سبب می‌شود کشش ناشی از بخیه در طول لبه زخم پخش شود.

بهترین شیوه برای رو به بیرون برگرداندنِ لبه‌های زخم در مناطقی است که به طور معمول لبه‌های زخم پس از بخیه رو به داخل (inversion) قرار می‌گیرند (مثل پشت گردن یا قسمت‌هایی از پوست که حالت مقعر دارند).

نوعی از بخیه ماترس به نام ماترس نیمه‌مدفون (دوخت گوشه) نیز وجود دارد (تصویر ۵) که برای بستن لبه‌های مثلثی‌ شکل ایده‌آل است؛ زیرا سبب اختلال در جریان خون فلاپ پوستی نمی‌شود و از لحاظ نظری به کاهش نکروز نوک زخم می‌انجامد. بخیه ممتد (runing) (یا به اصطلاح «بیس‌بالی») برای زخم‌های طویل و تحت کشش کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد (شکل۱،B) و بخیه ممتد ساب‌ کوتیکولار برای بستن زخم‌های کوچک در نواحی کم‌کشش پوست که از نظر زیبایی حائز اهمیت هستند (مثلا روی صورت) به کار می‌رود (شکل۱،C). نیازی نیست که انتهای این نوع بخیه را با گره جراحی ببندید؛ بلکه می‌توانید از گره‌های معمولی یا حتی نوار چسب برای تثبیت آن در محل استفاده کنید.

توجه کنید که در قسمت فلاپ پوستی، بخیه حالت ساب کوتیکولار پیدا می‌کند تا از قطع شدن جریان خون فلاپ جلوگیری شود.

پس از آن که ترمیم پارگی پایان یافت، زخم را باید با سالین استریل تمیز کرد و به طور مناسب پانسمان نمود. پارگی‌های روی مفاصل را می‌توان به طور موقت آتل گرفت تا هم درد بیمار کمتر گردد و هم به روند التیام زخم کمک شود.

• برای بخیه زدن نیاز به بی حسی وجود دارد و همین باعث می‌شود که انجام آن در کودکان کم سن با دشواری همراه باشد.
• علاوه بر بی حسی، برای زدن بخیه لازم است که وسایل مخصوصی همچون سوزن گیر، پنس و قیچی به صورت استریل در اختیار باشد.
• تمامی موارد یاد شده باعث می‌شود تا انجام بخیه به کاری زمان گیر و دشوار تر از روش‌های دیگر ترمیم زخم بدل شود.
• اثرات زیبایی بخیه در زخم‌های سطحی نسبت به چسب بافتی یا نوار چسب ناگوارتر است.
• به دلیل آن که نخ به عنوان جسم خارجی در محل زخم است، خطر عفونت در بخیه بیشتر می‌شود.
• نیازمند مراجعه شخص برای در آوردن آن پس از اتمام زمان لازم برای ترمیم است.

بخیه‌هایی که برای ترمیم زخم و یا بستن موضع جراحی در پوست مورد استفاده قرار می‌گیرند باید به طور مناسب مورد مراقبت قرار گیرند. برای مراقبت از بخیه‌ها به این نکات توجه داشته باشید:

• بخیه‌ها را تمیز و خشک نگه دارید. باید بتوانید ناحیه را سه روز پس از بخیه زدن بشویید.
• اگر پزشک معالج توصیه کرد، پس از 24 ساعت، زخم را به آرامی با محلول سالین شستشو داده و سپس آن را به روش استریل پانسمان کنید.
• اگر مایع زرد روشن، خونابه و ترشح عفونی از زخم بیرون می‌زند، به پزشک اطلاع داده و رنگ، مقدار تقریبی و زمان آن را گزارش کنید.
• در صورت توصیه پزشک، از ژل‌های مخصوص پانسمان و یا پماد آنتی بیوتیک روی زخم استفاده کنید تا خطر عفونت کاهش پیدا کند.
• برای کاهش درد و تورم، حداکثر تا دو روز پس از بخیه زدن، سعی کنید تا آن جا که ممکن است زخم را بالاتر از سطح قلب نگه دارید.
• زمان کشیدن بخیه به محل بستگی دارد. برای زخم‌های صورت مدت 3 تا 5 روز و برای بخیه در دست و پاها تا 2 هفته زمان نیاز است.

بیشتر بخوانید: فیلم آموزشی بخیه زدن