آنوریسم

آنوریسم‌ (Aneurysm) عبارت است از اتساع (بادکردن) یا بیرون‌زدگی دیواره یک سرخرگ در اثر ضعف دیواره سرخرگ‌. آنوریسم معمولاً در آئورت (سرخرگ بزرگی که از قلب منشا گرفته و در سینه و شکم به سمت پایین حرکت می‌کند) یا سرخرگ‌هایی که مغز، پاها یا دیواره قلب را تغذیه می‌کنند، ایجاد می‌شود.

1. آنوریسم در قفسه سینه باعث درد قفسه سینه، گردن، کمر و شکم می‌شود. درد ممکن است ناگهانی و تیز باشد. 
2. آنوریسم در شکم باعث درد کمر (گاهی شدید)، بی‌اشتهایی و کاهش وزن و وجود یک توده ضربان‌دار در شکم می‌شود. 
3. آنوریسم در یک سرخرگ پا باعث نرسیدن خون به مقدار کافی به نقاط مختلف پا می‌شود. در نتیجه پا دچار ضعف و رنگ‌پریدگی می‌شود، یا اینکه متورم شده، رنگ آن به کبودی تغییر می‌کند. امکان دارد یک توده ضربان‌دار در ناحیه کشاله ران یا پشت زانو وجود داشته باشد.
4. آنوریسم در سرخرگ مغزی باعث سردرد (اغلب ضربان‌دار)، ضعف، فلج یا کرختی، درد پشت چشم، تغییر بینایی یا نابینایی نسبی و مساوی نبودن اندازه مردمک‌های چشم می‌شود. 
5. آنوریسم در عضله قلب باعث نامنظم شدن ضربان قلب و علایم نارسایی احتقانی قلب می‌شود.
6. اگر پارگی آنوریسم درمان نشود، می‌تواند در اثر پارگی ناگهانی و خونریزی شدید به مرگ بیمار بیانجامد.

• شایع‌ترین علت آنوریسم، افزایش فشارخون است که سرخرگ را ضعیف می‌کند.
• آترواسکلروز (سخت شدن رگ‌ها)
• ضعف مادرزادی سرخرگ (به خصوص در مورد آنوریسم‌های سرخرگ‌هایی که به مغز می‌روند.)
• صدمه فیزیکی
• عفونت آئورت در اثر بیماری سیفلیس (نادر است‌.)
• عفونت آئورت دراثر بیماری اندوکاردیت (درمورد آنوریسم سرخرگ‌هایی که به مغز می‌روند.)
• عفونت آئورت بعد از جراحی آئورت

عوامل خطر آنوریسم‌ بشرح زیر هستند:

• سن بیشتر از ۶۰ سال
• سابقه حمله قلبی
• فشار خون بالا
• سیگارکشیدن
• چاقی
• سابقه خانوادگی ابتلا به تصلب شرایین
• پلی آرتریت گره‌ای

1. آنوریسم کیسه ای: تشکیل یک کیسه در یک طرف دیواره رگ خونی است.
2. آنوریسم دوکی شکل: اتساع و بادکردن دیواره سرخرگ از همه طرف و به شکل دوک است.
3. آنوریسم پاره شده: ترکیدن آنوریسم و خونریزی به داخل بافت های اطراف است.

• ترک سیگار
• ورزش منظم
• تغذیه مناسب و رژیم کم‌چربی
• در صورت وجود سیفلیس، درمان زودهنگام
• کنترل فشار خون
• کاهش استرس

• سکته مغزی
• پاره‌شدن آنوریسم‌: علایم پارگی بسته به مکان آنوریسم عبارت‌اند از: سردرد شدید، درد شدید و تند و تیز در قفسه سینه، شکم یا پا و از دست دادن هوشیاری‌. اگر پارگی آنوریسم درمان نشود، می‌تواند به مرگ بیانجامد.

زودهنگام و درمان قبل از اینکه آنوریسم پاره شود، ضروری است‌. بررسی‌های تشخیصی عبارت‌اند از: آزمایش خون از لحاظ انعقادی، نوار قلب، آنژیوگرافی، سایر عکس‌برداری‌ها، سی تی اسکن و سونوگرافی. علایم خونریزی ناشی از آنوریسم مغزی به صورت سردرد بسیار شدید و ناگهانی است و معمولا بدون سابقه قبلی است

آنوریسم اغلب به کمک جراحی درمان‌پذیر است‌. در جراحی، رگ مصنوعی به جای آن قسمت از رگ که آنوریسم دارد، گذاشته می‌شود. جراحی در مورد آنوریسم قلبی می‌تواند باعث بر طرف شدن بی نظمی ضربان قلب شود و عمر را طولانی‌تر کند. گاهی آنوریسم عود می‌کند. آنوریسم مغزی نیاز به جراحی اورژانس دارد. جراحی برای سایر انواع آنوریسم را می‌توان در میزان مناسب انجام داد. پس از جراحی، کنترل فشارخون را جدی است. ترمیم جراحی آنوریسم بستگی به محل و اندازه آن دارد. داروهای ضدانعقادی برای جلوگیری از تشکیل لخته و داروهای ضددرد، پس از جراحی تجویز می‌شوند. امکان دارد برای جلوگیری از عفونت، آنتی بیوتیک تجویز شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

• اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان علایم آنوریسم را دارید، به خصوص وجود یک توده ضربان‌دار در شکم یا پا یا درد قفسه سینه یا شکمی این یک فوریت پزشکی است‌! کمک بخواهید و تا زمان رسیدن آمبولانس در تخت استراحت کنید.
• اگر حمله قبلی داشته‌اید و بعد از آن دچار بی نظمی ضربان قلب یا علایم نارسایی احتقانی قلب شده‌اید.
• اگر پس از جراحی، هر کدام از علایم دوباره رخ دهد.

آنوریسم عروق مغزی ناشی از یک ضعف در جدار شریان های (سرخرگ) مغزی است که به تدریج به علت بالابودن فشار در داخل عروق، سبب برجستگی و ایجاد حباب می شود و چون جدار آن ها ضعیف تر از جدار طبیعی شریان ها است ممکن است پاره شود و سبب خونریزی مغزی شود.

علائم خونریزی ناشی از آنوریسم مغزی به صورت سردرد بسیار شدید و ناگهانی است و معمولا بدون سابقه قبلی است و در بیمارانی که قبلا سردرد های معمولی داشته اند، این سردرد بسیار شدیدتر و متفاوت است.

علائم دیگر شامل تغییر سطح هوشیاری و حتی کما، اختلالات حرکتی در دست و پا، استفراغ و تشنج می باشد.

اولین اقدام تشخیصی انجام سی تی اسکن مغزی است. در موارد مشکوک بررسی مایع مغزی نخاعی (CSF) نیاز است و وقتی پزشک به ضایعه عروق مغزی شک کند، اقدامات بعدی مثل سی تی اسکن و آنژیوگرافی ضروری است.

امروزه روش درمان در آنوریسم های مغزی به دو نوع تقسیم می شود:

۱- روش اندوواسکولار: در این روش از طریق عروق مغزی، بدون عمل جراحی باز و بدون باز کردن جمجمه، با استفاده از کاتتر و مواد مخصوص وارد شریان شده و آنوریسم را پیدا کرده و با تزریق مواد خاص یا بالون، این ضایعه عروق را مسدود می کنند.

۲– روش عمل جراحی باز: در این روش با عمل جراحی، ضایعه عروق را پیدا کرده و با استفاده از کلیپس های مخصوص، آنوریسم را می بندند.

بیشتر بدانیم: اصطلاحات رايج در كتاب برونر پرستاری مغز و اعصاب