آمیودارون و مراقبتهای پرستاری آن

آمیودارون (Amiodarone) در ایالات متحده به صورت خوراکی و داخل وریدی جهت درمان آریتمی های بطنی جدی مورد تایید قرار گرفته است. با این وجود، این دارو در درمان آریتمی های فوق بطنی چون فیبریلاسیون دهلیزی نیز بسیار موثر است. با توجه به طیف گسترده اثرات ضد آریتمی، به طور شایع جهت انواع متعددی از آریتمی ها، مورد استفاده قرار می گیرد.

جذب آمیودارون متغیر بوده و فراهم زیستی آن %۶۵ – %۳۵ است. این دارو تحت متابولیسم کبدی قرارگرفته و متابولیت عمده آن از نظر زیستی فعال است. نیمه عمر دارو پیچیده است، بطوری که %۵۰ آن سریع و طی ۱۰-۳ روز و بقیه آن نیز با سرعتی آهسته تر، طی چند هفته، حذف می گردد. با قطع دارو، آثار آن ۳-۱ ماه پابرجا می مانند و سطح بافتی آن نیز ممکن است تا ۱ سال قابل اندازه گیری باشد. با مقادیر ۱٫۲-۰٫۸ در روز، معمولا دوز بارگذاری کلی در حد ۱۰g حاصل می شود. دوز نگهدارنده آن ۰mg/d40-200 است. آثار فارماکولوژی آمیودارون ممکن است سریعا پس از بارگذاری داخل وریدی ایجاد شوند. با تجویز داروازاین راه، طولانی شدن QT متوسط است در حالی که برادیکاردی و انسداد دهلیزی بطنی ممکن است قابل توجه باشند.

آمیودارون تداخلات دارویی مهم بسیاری دارد و تمام داروهای مصرفی باید در شروع درمان یا جهت تنظیم  دوز، بررسی شوند. آمیودارون سوبسترای آنزیم سیتوکرومی متابولیز کننده کبدی بوده و سطوح آن با داروهایی که این آنزیم را مهار می کنند؛ افزایش می یابد. آمیودارون، چندین آنزیم سیتوکرومی متابولیزکننده کبدی را مهارکرده  و ممکن  است  سطح  بسیاری  از داروها از جمله استاتین، دیگوکسین و وارفارین را بالا ببرد. به دنبال آغاز مصرف آمیوداروندوز وارفارین  بایستی به یک دوم  تا یک سوم  مقدار قبلی کاهش یافته و زمان پروترومبین نیز به دقت مانیتور شود.

آمیودارون با انسداد I_kr، طول پتانسیل عمل را به طور قابل توجهی افزایش میدهد. طول پتانسیل عمل در ضربانات قلبی مختلف، بطور هماهنگ افزایش می یابد. یعنی این دارو فاقد اثر وابستگی معکوس به مصرف است. آمیودارون با وجود قرارگرفتن در کلاس ۳، کانال های سدیمی غیرفعال شده را نیز به طور قابل ملاحظه ای مسدود می کند. اثر آن در طولانی کردن پتانسیل عمل نیز، این عمل را تقویت می کند. همچنین آمیودارون، بطور ضعیف گیرنده های آدرنرژیک و کانال های سدیمی را نیز مسدود می نماید. نتایج اعمال این دارو، کندشدن ضربان قلب و هدایت گره دهلیزی بطنی است. طیف عملکردی وسیع این دارو ممکن است مسئول کارایی نسبتا بالای آن و بروز کم torsade de pointes علیرغم طولانی شدن فاصله QT باشد.

آمیودارون سبب اتساع عروق محیطی می شود. این عمل به دنبال تجویز داخل وریدی برجسته بوده و ممکن است در ارتباط با عمل حلال دارو باشد.

آمیودارون بعنوان یکی از داروهای ترالی اورژانس در شروع درمان و پیشگیری از آریتمی های قلبی نظیر فیبریلاسیون بطنی راجعه و تاکیکاردی بطنی ناپایدار در بیمارانی که به سایر درمان ها مقاوم هستند، کاربرد دارد. به عبارت دیگر این دارو در درمان دیس ریتمی های بطنی و فوق بطنی مخاطره آمیز مورد استفاده قرار میگیرد.
توصیه شده فقط با دکستروز ۵ درصد رقیق شود و از نرمال سالین ۹/۰ درصداستفاده نگردد (مگر در شرایط خاص) (نرمال سالین با آمیودارون ناسازگاری دارد). رقیق شده دارو در دکستروز ۵ % در دمای اتاق تا ۵ روز ماندگاری دارد. با افزایش درجه حرارت محیط محلول تغییر رنگ پیدا میکند. در صورتیکه در ظروف PVC رقیق سازی دارو انجام گیرد طی دو ساعت بعد از آماده شدن ،۱۰ درصد قدرت دارو کاهش می یابد.

بیشتر بدانیم: داروهای آنتی آریتمی قلب

• اختلالات شدید گره سینوسی
• برادی کاردی
• حاملگی
• شیردهی

1. مقدار mg150 از دارو را در طی ۱۰ دقیقه انفوزیون نمایید. (mg/min15) محلول را با اضافه کردن mg150 آمیودارون به ml100 سرم دکستروز ۵ درصد آماده کنید. سرعت انفوزیون اولیه نباید بیشتر از mg/min30 باشد.
2. دارو را با انفوزیون آهسته mg360 در طی ۶ ساعت بعدی ادامه دهید (mg/min1). محلول را با اضافه کردن mg900 آمیودارون به ml500 سرم دکستروز ۵ درصد آماده کنید.
3. دارو را با انفوزیون نگهدارنده mg540 در طی ۱۸ ساعت باقیمانده ادامه دهید (mg/min5/0).
4. بعد از ۲۴ ساعت اول: mg/min5/0 از دارو را به صورت انفوزیون ممتد ادامه دهید. چنانچه غلظت داخل وریدی دارو به بیشتر از mg/ml2 برسد، دارو را از طریق کاتتر ورید مرکزی تجویز نمایید.
5. در صورت وقوع غیرمنتظره فیبریلاسیون بطنی یا تاکیکاردی، یک دوز اضافه mg150 را در عرض ۱۰ دقیقه انفوزیون کنید (mg150 در ml100 سرم دکستروز ۵ درصد).
6. در زمان ایست قلبی ممکن است mg300 دارو به صورت تزریق داخل وریدی داده شود و در صورت نیاز ۵-۳ دقیقه بعد mg150 بصورت IV تکرار می‌شود تا حداکثر دوز کلی به g2/2 در ۲۴ ساعت برسد.

آمیودارون در افراد با گره سینوسی یا دهلیزی بطنی زمینه ای، ممکن است برادیکاردی علامتدار و بلوک قلبی ایجاد کند. آمیودارون در بسیاری از بافت ها از جمله قلب، ریه، کبد و پوست تجمع می یابد و در اشک نیز تغلیظ می شود.

عوارض ریوی وابسته به دوز، شایعترین عارضه جانبی آن است. حتی در مقادیر پایین تر یا مساوی mg/d200  نیز ممکن است در ۱% بیماران، فیبروز ریوی کشنده رخ دهد. ممکن است حین درمان با آمیودارون تست های کبدی غیرطبیعی و افزایش حساسیت ناشی از هپاتیت ایجاد شود و تست های  کبدی  باید به طور منظم ارزیابی گردد. تجمعات پوستی دارو، سبب درماتیت  نوری و تغییر رنگ خاکستری–آبی در پوست نواحی در معرض نور آفتاب مانند گونه ها می گردد.

چند هفته پس از شروع درمان، تقریبا در تمام بیماران، هاله هایی بوجود می آید. در قرنیه بیماران تحت درمان با آمیودارون، رسوبات ریز بدون علامت مشاهده می شود. نقاط کوری ممکن است در میدان دید محیطی بعضی از بیماران ایجاد شود که معمولا نیازی به قطع دارو نمی باشد. آمیودارون ممکن است منجر به هیپوتیروئیدی یا هیپرتیروئیدی شود. 

به طور کلی آمیودارون می تواند عوارضی از قبیل سمیت ریوی، آسیب کبدی برادی کاردی، دیس ریتمی، آریتمی، نارسایی قلبی، نوتروپنی، هیپوو هیپرتیروئیدی حساسیت به نور، رسوب میکروسکوپی در قرنیه، ضعف، خستگی، نوروپاتی، سردرد و هیپوتانسیون ایجاد کند.

• نشانه های CNS در بیمار چک شود و درصورت بروز علایم، داروقطع گردد.
• در صورت ایجاد سمیت ریوی دارو قطع گردد.
• با بروز مشکلات قلبی و تنفسی باید بیمار در بیمارستان بستری شده و به مدت یک هفته تحت نظر باشد.
• در معرض نور آفتاب قرار نگیرد و از کرم ضدآفتاب استفاده کند.
• جهت پیشگیری از فوتوفوبی از عینک آفتابی استفاده کند.

موارد احتیاط:

1. اگرچه آمیودارون داخل وریدی در برخی از بیماران مبتلا به MI حاد بصورت بی خطر مورد استفاده قرار گرفته است؛ اما این دارو به طور مشخص اثر اینوتروپیک منفی دارد. بنابراین در بیمارانی که اختلال در عملکرد بطن چپ دارند باید به احتیاط مصرف شود.
   ۲- افت فشار خون عارضه اصلی آمیودارون است. بنابراین در بیمارانی که فشار خون آنان پایین است باید بااحتیاط مصرف شود.
   ۳- کاردیومگالی واضح، به ویژه اگر بر اثر کاردیومیوپاتی ایجاد شده باشد، کنترا اندیکاسیون نسبی برای تجویز داخل وریدی آمیودارون است.
   ۴- در بیمارانی که اختلال عملکرد تیروئید دارند، آمیودارون باید با احتیاط مصرف شود.

1. برای تجویز این دارو از جدول محاسبه تعداد قطرات آمیودارون استفاده کنید.
2. ECG و ریتم قلبی را کنترل کنید.
3. بیمار را از نظر علایم لتارژی، ادم اندام ها، کاهش وزن و مسمومیت ریوی (کوتاه شدن تنفس، سرفه، رال، تب، تست های عملکرد ریوی) ارزیابی نمایید.
4. از عوارض زوردرس این دارو تهوع، استفراغ و مسمومیت ریوی بصورت دیس پنه پیش رونده، ضعف، تب، سرفه و درد پلور می باشد.
5. در برادیکاردی سینوسی شدید و بلوک های AV ممنوعیت استفاده دارد.
6. این دارو بطور بارزی باعث افزایش سطح سرمی دیگوگسین شده و خطر مسمومیت آن را افزایش می دهد و همچنین اثرات ضدانعقادی وارفارین را افزایش می دهد.

• این دارو را دقیقا مطابق با دوز تجویزشده استفاده کنید.
• به منظور جلوگیری از سوختگی، از کرم ضدآفتاب استفاده نموده و همواره دور از آفتاب بایستید.
• عوارض جانبی را سریعا گزارش کنید.
• تغییر رنگ پوست اغلب برگشت پذیر است.
• جهت پیشگیری از فوتوفوبی می توان از عینک آفتابی استفاده نمود.
• معاینه چشم و دستگاه تنفس طی دوره درمان الزامی است.

بیشتر بدانیم: علایم بیماری قلبی

منبع:

• کاتزونگ ۲۰۱۳
• کاتزونگ ۲۰۱۵
• کتاب داروهای ژنریک ایران