آشنایی با آبله مرغان و علائم و عوارض آن

آبله ‌مرغان یک بیماری نسبتاً شایع در کودکان است. البته بزرگسالان هم به آن دچار می‌شوند و نشانه‌های آبله‌ مرغان در آن‌ها شدیدتر است. این بیماری ویروسی است و شدیداً واگیر دارد. در بیشتر موارد آبله‌ مرغان عفونتی است که فقط یک بار و به طور معمول در کودکی یا نوجوانی فرد را مبتلا می‌کند، اما این امر صددرصد نیست. امکان بسیار کمی وجود دارد که برخی از افراد در بزرگسالی یک بار دیگر آبله ‌مرغان را تجربه کنند که البته شاید این بار کمی متفاوت باشد. همچنین برخی از افراد ممکن است در دوره کودکی آبله ‌مرغان نگرفته باشند یا واکسن آن را دریافت نکرده باشند، در این صورت شاید در دوره بزرگسالی به آبله‌ مرغان دچار شوند. احتمال اینکه این عفونت ویروسی در بزرگسالی با عوارض جدی همراه باشد، بیشتر است. این بیماری که علت بروز آن، ویروس «واریسلا زوستر» است، دانه‌های قرمزی روی پوست ایجاد می‌کند که ممکن است تعدادشان به ۵۰۰ عدد هم برسد. این بیماری معمولاً خفیف است و بهبود پیدا می‌کند، اما در مواردی نادر ممکن است مشکلاتی در بدن ایجاد کند که حتی منجر به مرگ بیمار بشود. از زمانی‌که واکسن آبله ‌مرغان ساخته شد، شیوع این بیماری بسیار کمتر شد. اما تا قبل از آن در آمریکا سالانه ۱۱۰۰۰ نفر از مبتلایان آبله‌ مرغان به بیمارستان مراجعه می‌کردند و ۱۰۰ نفر از این بیماری جانشان را از دست می‌دادند.

از زمانی که در معرض ویروس قرار می‌گیریم، به مدت ۱۰-۱۲ روز طول می‌کشد تا اولین نشانه‌های آبله ‌مرغان ظاهر شود. این بیماری به‌طور متوسط بین ۵-۱۰ روز طول می‌کشد، که در این زمان بیمار نیاز به استراحت و مراقبت دارد. رایج‌ترین نشانه‌های آبله ‌مرغان موارد زیر هستند:

• دانه‌های قرمزی که اول روی سر و بدن ظاهر می‌شوند و بعداً به صورت، دست‌ها و پاها هم می‌رسند. تعداد این دانه‌ها بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ عدد است که خارش شدیدی در پوست ایجاد می‌کنند.
• تب و سرفه کردن
• بدخلقی و بی‌حوصلگی
• سردرد و بی‌اشتهایی

معمولاً آبله ‌مرغان به‌راحتی از علائم مشخص می‌شود. در بعضی موارد نادر برای تشخیص در نوزادان و کودکان نیاز به آزمایش است.

اگرچه علائم آبله‌مرغان در بزرگسالی بسیار شبیه علائم آن در کودکان است، اما انتظار می‌رود شدت علائم در بزرگسالان بیشتر باشد. علائم آبله‌مرغان در بزرگسالان عبارتند از:

• تب، بدن درد و سردرد که شاید یکی دو روز پیش از بروز دانه‌های پوستی آغاز شوند.
• دانه‌های قرمز پوستی که کم‌کم به تاول‌های خارش‌دار بدل می‌شوند. این دانه‌ها به طور معمول ابتدا روی بدن، سر و صورت دیده می‌شوند و سپس در دست و پا ظاهر می‌گردند. در صورت آسیب دیدن این دانه‌ها به دنبال خاراندن شدید، رد آنها روی پوست باقی می‌ماند. اگر با خارش به تاول‌ها آسیب نزنیم، خودبه‌خود خشک می‌شوند و روی آنها دَلَمه‌هایی پدیدار می‌گردد و در نهایت ترمیم صورت می‌پذیرد.
• در صورت آسیب دیدن این دانه‌ها به دنبال خاراندن شدید، رد آنها روی پوست باقی می‌ماند. اگر با خارش به تاول‌ها آسیب نزنیم، خودبه‌خود خشک می‌شوند و روی آنها دَلَمه‌هایی پدیدار می‌گردد و در نهایت ترمیم صورت می‌پذیرد.

این بیماری در بسیاری از موارد عوارض ندارد، اما در بعضی از موارد باعث آلودگی باکتریایی بعضی از نواحی بدن مثل پوست، استخوان، شش، مفاصل و خون می‌شود. در بعضی از موارد بسیار نادر این ویروس مغز را آلوده می‌کند. درست است که این موارد نادر هستند، اما خطرات جدی را به دنبال دارند.

عوارض احتمالی آبله‌ مرغان در بزرگسالان

در بزرگسالان عوارض آبله‌مرغان به دو دلیل رخ می‌دهد:

• انتشار ویروس در بدن و درگیر کردن سایر اعضای بدن با عفونت ویروسی
• اضافه شدن یک عفونت باکتریایی به عفونت آبله‌مرغان

هر دو دلیل بالا ممکن است در بزرگسالان باعث بروز عوارض زیر شوند:

• عفونت باکتریایی در پوست، بافت نرم، استخوان‌ها، مفاصل یا جریان داشتن باکتری‌ها در خون (که به آن سِپسیس هم گفته می‌شود)
• ذات‌الریه
• عفونت بافت مغز (که به آن انسفالیت هم می‌گوییم)
• سندروم شوک سمی (سندروم شوک توکسیک که یک وضعیت ناگهانی و بالقوه کشنده است که با آزادسازی مقدار زیادی از سموم میکروب در بدن رخ می‌دهد)

سرایت ویروس آبله‌مرغان از دو راه ممکن است رخ دهد:

• تماس با ترشحات دانه‌های پوستی آبله ‌مرغان
• استنشاق ریزقطرات تنفسی حاصل از سرفه یا عطسه فرد مبتلا به آبله ‌مرغان

افرادی که به هر علت دستگاه ایمنی ضعیف‌تری دارند، مانند کسانی که داروهای سرکوبگر ایمنی دریافت می‌کنند یا تحت شیمی‌درمانی هستند در صورت ابتلا به آبله‌مرغان در بزرگسالی، در معرض احتمال بالاتر بروز عوارض جدی هستند؛ در نتیجه در فصل بروز آبله ‌مرغان بیشتر باید مراقب خود باشند.

کسی که تا‌ به‌ حال یک‌بار به آبله‌مرغان مبتلا شده باشد، به‌احتمال نزدیک به صد در صد دیگر مبتلا نخواهد شد. اما برای افرادی که مبتلا نشده‌اند، واکسن آبله‌مرغان یکی از روش‌های موثر برای پیشگیری از ابتلا است. واکسن آبله‌ مرغان در واقع نسخه‌‌ی ضعیف‌شده‌ی ویروس است. ویروس آبله‌ مرغان در آزمایشگاه اصلاح یا تضعیف می‌شود. بدن در مقابل ویروس ضعیف شده قرار می‌گیرد و سیستم ایمنی در برابر ویروس مقاوم می‌شود.

بیش از ۹۹ درصد کودکان با واکسیناسیون، در مقابل آبله ‌مرغان مقاوم می‌شوند. در بزرگسالان تزریق اول واکسن احتمال ابتلا به بیماری را تا ۷۸ درصد کاهش می‌دهد و این عدد در تزریق دوم به ۹۹ درصد می‌رسد. ۲ درصد از کودکان واکسینه شده، به آبله ‌مرغان مبتلا می‌شوند. اما نشانه‌های آبله ‌مرغان در آنها خفیف است و بیماری زودتر خوب می‌شود. بسیاری از پدرها و مادرها سعی می‌کنند کودک خود را در معرض آبله ‌مرغان قرار بدهند تا بیماری را بگیرد و در بزرگسالی نسبت به آن مقاوم باشد. اما خوب است بدانید دریافت واکسن آبله ‌مرغان بهتر از این است که یک‌بار به آن مبتلا شویم.

• همه‌ی کودکان زیر ۱۳ سال باید یک بار در حدود ۱۲-۱۵ ماهگی و یک بار بین ۴-۶ سالگی واکسینه شوند.
• همه‌ی افراد بالای ۱۳ سالی که تا به‌ حال به آبله‌ مرغان مبتلا نشده‌اند باید دو بار به فاصله‌ ۴-۸ هفته واکسینه شوند.
• اگر واکسن دریافت نکرده‌اید و در معرض ویروس قرار گرفته‌اید، واکسینه شدن تا ۷۲ ساعت بعد از مواجهه با ویروس می‌تواند موثر واقع شود و از ابتلا به بیماری جلوگیری کند.

چه کسانی نباید از واکسن آبله مرغان استفاده کنند؟

• کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
• افرادی که به ژلاتین و آنتی‌بیوتیک آلرژی شدید دارند.
• آنهایی که نسبت به تزریق واکسن اول آلرژی نشان داده‌اند نباید دوز دوم را مصرف کنند.
• زنانی که باردار هستند یا می‌خواهند باردار شوند. (اگرچه بهتر است قبل از بارداری فرد واکسن را بزند تا در دوران بارداری به آبله مرغان دچار نشود.)

در اکثر موارد، درمان آبله‌ مرغان پیچیدگی خاصی ندارد. استراحت کردن، نوشیدن مایعات زیاد و استفاده از داروهایی که تب را پایین می‌آورند، به درمان آبله ‌مرغان کمک می‌کند. در مواردی که آبله ‌مرغان شدید باشد دکتر داروهای ضدویروسی تجویز می‌کند. برای کنترل تب هم معمولاً از استامینوفن استفاده می‌شود.

درمان آبله مرغان در بزرگسالی

اگرچه درمان آبله‌ مرغان در بزرگسالی بسیار شبیه درمان آن در کودکی است، اما شاید اهمیت بیشتری داشته باشد که بزرگسالان مبتلا به آبله ‌مرغان با پزشک متخصص داخلی یا بیماری‌های عفونی مشورت کنند. شاید با توجه به احتمال بیشتر عوارض جدی آبله ‌مرغان در بزرگسالی، درمان دارویی با داروهای ضدویروس نقش پررنگ‌تری در مداوای بزرگسالان مبتلا به آبله‌ مرغان داشته باشد.

در کل بیماری آبله ‌مرغان دیگر جای نگرانی ندارد و در اکثر موارد با واکسیناسیون پیشگیری می‌شود. در بدن کسانی که به آبله ‌مرغان مبتلا می‌شوند، بعد از پایان بیماری ویروس باقی می‌ماند و طی سال‌ها یا حتی دهه‌ها بعد ممکن است خود را به صورت بیماری زونا نشان بدهد.

بیشتر بخوانید: بیماری زونا، علائم و درمان