معرفی انواع نخ های بخیه

نخ‌های بخیه جراحی در حال حاضر یکی از ضروری ترین ابزارها و تجهیزات پزشکی موجود در اتاق عمل هستند که جهت ترمیم بافت‌های آسیب دیده و بستن زخم‌ها و موضع عمل مورد استفاده قرار می‌گیرند. بخیه زدن یا به اصطلاح انگلیسی Suture (سچور) به معنی دوختن بخشی از بافت بدن می‌باشد.

نخ‌های بخیه و مواد تشکیل دهنده آن به دو دسته جذبی و غیرجذبی تقسیم می‌شوند؛ نخ‌های جذبی برای بستن زخم در لایه‌های عمقی، مخاط، درون دهان و لب استفاده شده و برای بستن لایه‌های سطحی بدن (پوست) از نخ‌های غیرجذبی استفاده می‌شود.

نخ‌های قابل جذب قسمت عمده‌‌ای از استحکام مکانیکی خود را طی دوره‌ای دو تا شش ماهه از دست می‌دهند. نکته مهم تفاوت بین کاهش استحکام مکانیکی در طی فرآیند جذب و حذف مواد تخریب شده از بدن است. به این ترتیب که یک نخ ممکن است استحکام خود را در مدت کوتاهی از دست بدهد، اما به ماه‌ها و یا سال‌ها زمان احتیاج داشته باشد تا کاملاً جذب شود.

• نخ‌های قابل جذب ساده یا پلین (PLAIN)
• نخ قابل جذب کرومیک یا کاتگوت کرومیک (CHROMIC)
• نخ قابل جذب کلاژن (COLLAGEN)

• نخ ویکریل (پلی گلاکتین) VICRL
• نخ داکسون (پلی گلیکولیک اسید)

نخ‌های غیرقابل جذب در برابر تخریب بیولوژیکی مقاوم بوده و باید پس از مدت زمان مشخص شده توسط جراح، برداشته شده و حذف گردند. در غیر این‌صورت به‌عنوان جسم خارجی در بدن باقی مانده و در صورت عدم دفع ایجاد عارضه می‌کنند.

• نخ سیلک خالص virgin silk
• نخ سیلک روکش دار dermal silk
• نخ پنبه‌ای cotton
• نخ کتانی linen
• نخ سیمی ضد زنگ stainless steel or wire

• نخ نایلون Nylon
• نخ نایلون تک رشته‌ای ethilon and dermalon
• نخ نایلون چند رشته‌ای بدون روکش نورالون nurolon
• نخ نایلون چند رشته‌ای روکش دار سرجی لون surgilon

نخ‌های تک رشته‌ای انعطاف‌ پذیر تر بوده و نسبت به چند رشته‌ای‌ها راحت‌تر گره می‌خورند. همچنین دقت گره بیشتری داشته و برای جراح امکان انجام روش‌های مختلف گره‌ زدن را فراهم می‌کنند. علاوه بر این به دلیل داشتن سطوح صاف، اصطکاک کمتری به هنگام عبور از بافت دارند و خطر پارگی بافت را کاهش می‌دهند. این مسأله به ویژه در جراحی‌های قلب، چشم و اعصاب اهمیت دارد.

نخ‌های چند رشته‌ای، خود شامل دو نوع بافته شده (Braided) و پیچیده (Twisted) هستند.

نخ‌های بخیه به دو دسته مصنوعی و طبیعی تقسیم می‌شوند.

برای تولید نخ بخیه ممکن است از الیاف فلزی، الیاف طبیعی (کتان، ابریشم، پنبه)، کولاژن، روده حیوانات و الیاف مصنوعی استفاده نمود. در این بین، نخ‌های بخیه فلزی قوی ترین و انواع طبیعی ضعیف ترین می‌باشند. نخ تهیه شده از روده حیوانات و کولاژن، از روده کوچک حیواناتی مانند بره و گاو که اساساً از پروتئین کولاژن تشکیل می‌شود، تهیه می شود. این نوع نخ بخیه که به ندرت برای بخیه زدن پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد، توسط بافت جذب می‌گردد.

بیشتر بخوانید: انواع روش های بخیه زدن

1. کمترین واکنش بافتی را ایجاد کند؛ نخ بخیه به عنوان یک جسم خارجی می‌تواند منجر به تاخیر در زمان ترمیم زخم شود.
2. دارای استحکام کششی کافی باشد.
3. محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم نکند.
4. قابل استریل کردن باشد.
5. آلرژی‌زا و سرطان‌زا نباشد.
6. انعطاف پذیر باشد.

با توجه به خصوصیات انعطاف پذیری، زیست سازگاری نسبی و قابلیت تغییر شکل زیاد در پلیمرها، بیشتر نخ‌های بخیه از جنس مواد پلیمری ساخته می‌شوند. از آنجا که نخ‌های بخیه در محل زخم و برای بستن آن بکار برده می‌شوند و این موجب وارد آمدن تنش‌های کششی در جهت بسته شدن زخم می‌گردد، استحکام کششی نخ‌های بخیه اهمیت زیادی می‌یابد.

نخ‌های نایلونی که عمدتاً از نوع nylon 6 و یا nylon 6,6 ساخته می‌شوند، رایج‌ترین نوع نخ‌های بخیه و از نوع غیرقابل جذب هستند. از نظر استحکام، نایلون را به فولاد پلیمری تشبیه کرده‌اند (استحکام کششی nylon 6,6 در حدود ۷۶ مگاپاسکال و nylon 6 83 مگاپاسکال) و با توجه به اینکه پروتئین‌ها خود نوعی پلی‌آمید هستند، می‌توانند زیست سازگاری مورد نیاز را تا حد مطلوب تامین کنند. نخ‌های نایلونی خنثی بوده و برای بستن عمومی زخم‌ها استفاده می‌شوند. ضمن اینکه بیشترین کاربرد را در بستن زخم‌های درم و اپی‌درم دارند. با توجه به اینکه از نظر ساختار شیمیایی شبیه بافت پوست هستند و با توجه به استحکام کششی بسیار بالای نایلون، از آن برای بخیه‌ی تاندون و لیگامنت استفاده می‌شود.

متداول‌ترین نوع نخ‌های نایلونی نوع تک‌رشته‌ای آن هستند که از جمله مزایای آن‌ها نسبت به چندرشته‌ای‌ها خواص زیر دستی (handling) راحت‌تر و همچنین کاهش خطر تجمع باکتری بین الیاف نخ‌های چندرشته‌ای است. نخ‌های چند رشته‌ای پلی‌‌آمیدی با نام تجاری ®Surgilon و ®Nurolon به صورت بافته شده وجود دارند.

از جمله معایب نخ‌های نایلونی می‌توان به حساسیت‌زایی آن‌ها اشاره کرد. با توجه به اینکه نخ‌های نایلونی غیر قابل جذب هستند، اگر برای بخیه کردن بافت داخلی (مثل ماهیچه و یا برای ترمیم تاندون tendon) استفاده شوند، چون امکان خارج شدن و نیز جذب آن‌ها وجود ندارد، باقی ماندن آن‌ها در بدن به عنوان یک جسم خارجی، می‌تواند التهاب و واکنش‌های بافتی ایجاد کرده و در نهایت منجر به حساسیت‌زایی شود. این امر که ناشی از هجوم سلول‌های ایمنی است، زمان مرحله اول ترمیم زخم را که مرحله‌ی هجوم سلول‌های سیستم ایمنی است، طولانی‌تر کرده و زخم دیرتر به مرحله ترمیم و ایجاد فیبروبلاست می‌رسد و باعث تأخیر در ترمیم می‌گردد.

از نایلون‌ها همچنین برای بستن زخم قرنیه در جراحی عدسی‌های داخل چشمی (IOL) استفاده می‌شود.

در بخیه‌ی بافت‌هایی مثل تاندون و لیگامنت می‌توان از vicryl که از جنس (poly L-lactic acid (PLLA) /poly glycolic acid (PGA  و قابل جذب است و استحکام موردنیاز را تأمین می‌کند، استفاده کرد. این نوع نخ بخیه طی ۶۰ تا ۹۰ روز جذب می‌شود. مشکل این نوع نخ بخیه braided multi filament بودن آن است؛ همچنین تجزیه‌ی vicryl منجر به رهایش منومرهای اسیدی در محل زخم و کاهش pH زخم می‌شود.

این نخ از جنس polypropylene و غیر قابل جذب و خنثی است و از نوع نخ‌های تک رشته ای است و برای بخیه کردن بافت چشم، عروق و تاندون از آن استفاده می‌شود. قدرت کشش عالی داشته و جهت ترمیم بافت‌هایی که نیازمند زمان ترمیم طولانی مدت دارند کاربرد دارد. مانند: عضله قلب، جراحی پلاستیک، بخیه فاسیای شکمی، حفاظت از بخیه لایه‌های زیرین.

ضریب حساسیت این نوع نخ کم است.

 

 

 این نخ نسبتاً سریع و معمولا در فاصله 5-10 روز قدرت استحکام خود را از دست می‌دهند و در فاصله 70 روز در بافت‌های بدن هضم و جذب می‌شوند. از این نخ برای لیگاتور عروق کوچک و بخیه زدن چربی زیر پوست استفاده می‌شود. در اندازه‌های 3 تا 5-0 وجود دارد. رنگ طبیعی آن زرد است اما ممکن است با رنگ‌های آبی یا سیاه رنگ آمیزی شود.

ممکن است در جراحی‌های زیبایی صورت از این نخ در پوست استفاده شود چون بیشتر از یک هفته نیاز به وجود بخیه در صورت نیست.

نخ‌های ساده را در نمک کرومیک قرار می‌دهند و به این وسیله مدت جذب آن را افزایش می‌دهند.  این نخ قابل جذب بوده، از جنس protein است و در بافت‌هایی که دیر تر ترمیم می‌یابند، استفاده می‌شود. نخ کاتگوت کرومیک استحکام کافی برای استفاده در بافت عضلانی را ندارد. این نخ در لیگاتور عروق بزرگ و در بافت‌هایی که نمی‌توان از نخ‌های غیر قابل جذب به دلیل خاصیت سنگ سازی آن استفاده کرد، به کار می‌رود (مثل دستگاه ادراری و کیسه صفرا). این نخ‌ها برای فاشیا (فاسیا) مناسب نیستند؛ چرا که قدرت کشش آن سریع از بین می‌رود. اگر میزان جذب آن طبیعی باشد زخم را به مدت 14 تا 21 روز محافظت می‌کند و در طول 90 روز به طور کامل جذب می‌گردد. اندازه‌های آن از 3 تا 7-0 است و ممکن است با رنگ‌های آبی یا سیاه رنگ آمیزی شود.

نخ سیلک یا نخ ابریشمی از جنس protein و به صورت braided است؛ غیرقابل جذب است، handling عالی دارد و برای جراحی قلبی – عروقی ترجیح داده می‌شود. مشکل این نوع نخ احتمال تجمع میکروارگانیسم‌ها در بین الیاف آن است. نخ‌های سیلک خود به دو نوع تقسیم می‌شوند:

سیلک خالص Virgin Silk

سیلک خالص به صورت چند رشته‌ای به هم تابیده شده و نخ‌های شماره 8-0 و 9-0 را می‌سازد و برای نزدیک کردن بافت‌های نرم به کار می‌رود، به خصوص در جراحی‌های چشم. این نخ ها به رنگ سیاه یا سفید وجود دارند.

سیلک روکش دار Dermal Silk

از رشته‌های نخ سیلک به وسیله ژلاتین یا مواد پروتئینی دباغی می‌شود و به صورت روکش روی رشته‌های نخ قرار می‌گیرد. معمولا برای بخیه پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ به خصوص در نواحی که به کشش بیشتر پوست نیاز است و برداشتن این نوع بخیه‌ها هم بسیار آسان است. به رنگ سیاه در شماره‌های 0 تا 5-0 وجود دارند.

از فیبر های سلولز طبیعی ساخته می‌شوند. که به صورت نخ‌های تابیده شده و به شکل‌های چند رشته‌ای اند. اندازه آن‌ها از 1 تا 5-0 است. معمولا سفید هستند ولی ممکن است به رنگ صورتی یا آبی رنگ هم رنگ آمیزی شوند. این نخ ضعیف ترین نخ غیر قابل جذب است. در حالی که اگر خیس شود قدرت استحکام آن افزایش می‌یابد برعکس سیلک. قبل از استفاده از این نخ‌ها باید آن‌ها را خیس کرد؛ خیس کردن باعث افزایش 10% به قدرت استحکام نخ می‌شود. مانند سیلک در اکثر بافت‌های بدن به صورت لیگاتور یا بخیه مورد استفاده قرار می‌گیرد اما همانند سیلک مفید نیست.

نخ کتان از فیبر خام کتان ساخته می‌شود. این نخ‌ها روی هم تابیده شده و روی آن روکش‌های مخصوصی جهت انعطاف پذیر کردن آن و نرم بودن در هنگام عبور از بافت، کشیده می‌شود. قدرت استحکام آن کمتر از تمام نخ‌های غیر قابل جذب است. اندازه‌های 0 تا 2-0 وجود دارد. از نخ‌های کتای بیشتر در جراحی دستگاه گوراش استفاده می‌شود.

با «انواع روش‌های ترمیم پارگی پوست» بیشتر آشنا شوید.

این نوع نخ بخیه از جنس فولاد ضد زنگ (آلیاژ فلز آهن با کربن کم) و غیرقابل جذب است و برای رفع آن از پوست، احتیاج به ابزار خاصی می‌باشد. نخ‌های فولادی به دو صورت monofilament و twisted multifilament موجود هستند. این نخ‌ها در جراحی‌های توراکس، در ترمیم تاندون، در عمل‌های ارتوپدی و جراحی اعصاب و بستن زخم‌های جراحی عمومی استفاده می‌شوند.

با توجه به مواردی که در مورد بیماران مشاهده شده است، برای بعضی از بیماران محل زخم و ظاهر زخم التیام یافته بیش از بیماری اصلی اهمیت دارد؛ بنابراین انتخاب نخ‌های بخیه باید متناسب با نوع زخم و محل آن و شرایط بیمار صورت گیرد. هر نخ بخیه‌ای برای هر کاربردی مناسب نیست و باید با سنجیدن شرایط، بهترین نخ را برگزید.

استفاده ازنخ‌های تک رشته‌ای به طور گسترده، به دلیل پارگی کمتر بافت و توانایی کمتر در پناه دادن باکتری‌ها و handling بهتر، رو به افزایش است. امروزه استفاده از نخ‌های بخیه رها کننده‌ی دارو در محل زخم که رها کننده‌ی دارو های ضد التهاب و آنتی باکتریایی در محل زخم هستند، می تواند راه حلی برای کاهش شدید خطر عفونت یا التهاب باشند و موجب تسریع فرآیند التیام شوند.

اولین نخ آنتی باکتریایی است که در اندازه ی ۲-۲ ساخته شده و توانسته است تاییدیه‌ی FDA را نیز کسب کند. می‌توان داروهای قلیایی را نیز در صورتی که با داروهای ضد التهاب منافات نداشته باشند، به منظور جلوگیری از کاهش pH در محل زخم استفاده کرد.