سندروم کمپارتمان مزمن چیست؟

همه عضلات بعد از فعالیت دچار افزایش حجم میشوند. این افزایش حجم میتواند در کوتاه مدت یا بلند مدت ایجاد شود. وقتی فردی مدت زیادی ورزش میکند عضلات وی بتدریج و در عرض چند ماه قوی و بزرگ میشوند. وی بدنی عضلانی پیدا میکند. این بزرگ شدن عضلات حتی در ساعاتی که فرد ورزش نمیکند هم باقی مانده و وجود دارند.

نوعی دیگری از افزایش حجم عضلات وجود دارد که موقتی و گذرا است. همه عضلات بعد از چند دقیقه فعالیت افزایش حجمی موقتی پیدا میکنند. این افزایش حجم معمولا بر اثر پرخونی است که در توده عضله ایجاد میشود. عضله به این خون احتیاج داد تا بتواند کاری را که از او خواسته اند انجام دهد. این افزایش حجم معمولا در حدود بیست درصد بوده و در پایان فعالیت بدنی بتدریج از بین میرود. بیشتر شدن حجم عضلات ساق میتواند موجب بروز درد در آنها بخصوص در قدام و جلوی ساق شود.

عضلات ساق در چهار دسته قرار گرفته اند که در اطراف هر دسته پرده محکم بافتی به نام فاشیا قرار گرفته است. مجموعه هر دسته عضلانی و پرده اطراف آن را یک کمپارتمان میگویند. ساق چهار کمپارتمان دارد. پرده اطراف کمپارتمان قابلیت انعطاف زیادی ندارد. بنابراین با افزایش حجم عضلات فشار درون کمپارتمان افزایش میابد. این افزایش فشار میتواند موجب درد شود. اینکه چرا افزایش فشار درون کمپارتمان موجب بروز درد میشود به درستی شناخته شده نیست. بعضی عقیده دارند افزایش فشار درون کمپارتمان موجب کاهش میزان کاهش اکسیژن بافتی و در نتیجه بروز درد میگردد. ممکن است خود افزایش فشار درون کمپارتمان موجب تحریک پایانه های درد در عضلات شود.

سندروم کمپارتمان مزمن بیشتر در جوانان دیده میشود و 95 درصد موارد این بیماری در کمپارتمان های قدامی و یا خارجی ساق ایجاد میگردند. در هر کسی که با شروع فعالیت بدنی شدید بخصوص دویدن دچار درد جلوی ساق میشود و این درد بعد از فعالیت از بین میرود باید به سندروم کمپارتمان مزمن شک کرد. مصرف کراتین و داروهای هورمونی آنابولیک احتمال بروز این بیماری را افزایش میدهند.

علائم و درمان سندورم کمپارتمان مزمن چیست ؟

سندروم کمپارتمان مزمن (Chronic exertional compartment syndrome (CECS نوعی بیماری است که بیشتر در کسانی که زیاد راه میروند یا میدوند ایجاد شده و علت آن بالا رفتن فشار در یکی از کمپارتمان های عضلانی ساق است.
علائم سندروم کمپارتمان مزمن چیست؟

مهمترین علامت سندروم کمپارتمان مزمن درد ساق است. این درد با شدت یافتن فعالیت بدنی ایجاد شده و بیمار را مجبور به قطع فعالیت میکند. با قطع فعالیت بدنی درد از بین میرود. در 80-70 درصد موارد درد در هر دو ساق احساس میشود. دیگر علائم بیماری شامل احساس گزگز و مورمور و یا بیحسی در پوست جلوی ساق و یا احساس ضعف در عضلات ساق است. شکل معمول بیماری بصورت احساس سورش در جلوی ساق و احساس بیحسی در پشت پا است. این علائم معمولا بعد از 15 دقیقه از شروع دویدن ایجاد شده و پس از نیم ساعت از گذشت استراحت بهبود میابند.

در معاینه این بیماران عضلات جلوی ساق سفت و دردناک هستند و پایین آوردن مچ پا و انگشتان میتواند شدت درد را افزایش دهد. در نیمی از بیماران مشاهده میشود که قسمتی از عضلات جلوی ساق از طریق یک هرنی در فاشیای آن به سمت بیرون برجسته شده اند. ممکن است در معاینه بیمار مشاهده شود که قدرت عضلات جلو و بیرون ساق کاهش پیدا کرده اند.

تایید تشخیص این بیماری با اندازه گیری فشار داخل کمپارتمان ساق است.

بیماری های دیگری هم میتوانند موجب درد در جلوی ساق شوند که عبارتند از:

•سندروم استرسی در سطح داخلی ساق (Medial Tibial Stress Syndrome (MTSS که به آن شین اسپلینت هم میگویند. این بیماری به علت التهاب پریوست ( پرده بافتی که بر روی استخوان کشیده شده است) در قسمت داخلی و پشتی استخوان درشت نی ایجاد شده و موجب درد در جلو ساق شده که با فعالیت زیاد و با استراحت کم میشود. در این بیماران فشار به لبه داخلی استخوان درشت نی موجب بروز درد میگردد

•شکستگی استرسی ساق در استخوان های درشت نی و نازک نی هم میتواند موجب در ساق شود که با فعالیت زیاد و با استراحت کم میشود. در این بیماران فشار موضعی به محل شکستگی موجب افزایش درد شده و زدن ضربات آهسته با انگشت به استخوان موجب بروز درد میگردد. تایید تشخیص این بیماری معمولا با استفاده از ام آر آی و یا اسکن رادیوایزوتوپ است

•گیر کردن عصب پرونئال در جلوی ساق میتواند موجب درد ساق شود. در این بیماران فشار به محل خروج عصب پرونئال در حین خروج از فاشیای جلوی ساق موجب بروز درد میشود. همچنین با بالا آوردن مچ پا و انگشتان در مقابل مقاومت موجب بروز درد جلوی ساق میشود. ضربات آهسته انگشت به عصب هم موجب گزگز ساق و پشت پا میشود. تایید تشخیص این بیماری معمولا با استفاده از نوار عصبی است

درمان سندورم کمپارتمان مزمن چیست

درمان این بیماری معمولا استفاده از عمل جراحی فاشیوتومی است. در عمل فاشیوتومی پرده فاشیایی جلوی کمپارتمان بریده و باز میشود تا فشار آن در حین ورزش و فعالیت بدنی افزایش پیدا نکند.

مهران تابش

سایت “پرستاران توانمند ایران“