تعویض دریچه قلب

دریچه‌های قلب با باز و بسته شدن در هر تپش، نقشی اساسی در ایجاد جریان یک جهته خون دارند. تغییرات فشار در طرفین دریچه‌ها سبب باز‌شدن لَت‌های دریچه در زمان مناسب شده و بعد از آن برای جلوگیری از جریان بازگشتی در جهت عکس بسته می‌شوند.

چهار دریچه قلب عبارتند از:

1. دریچه تریکوسپید
2. دریچه ریوی
3. دریچه میترال
4. دریچه آئورت

اگر دریچه‌ای تنها دچار آسیب اندکی شده باشد؛ پزشک می‌تواند با تجویز دارو آن را درمان کند. اما اگر آسیب به دریچه حاد باشد، نیاز به جراحی جهت ترمیم و یا تعویض دریچه خواهدبود.

جراحی ترمیم دریچه قلب معمولاً می‌تواند؛ برای درمان نواقص مادرزادی در کودک انجام پذیرد و به طور ویژه نتایج مطلوبی را در درمان معایب دریچه میترال به همراه داشته است. از روش‌های ترمیم نارسایی‌های دریچه که با توجه به شرایط بیمار می‌تواند در درمان مورد استفاده قرارگیرد، عبارتند از:

• کومیشوروتومی (Commissurotomy): از این روش برای درمان نارسایی ناشی از باریک شدن مجرای خروج خون در مواردی که لت‌های دریچه ضخیم شده و احتمالاً به هم چسبیده‌اند، استفاده می‌شود. جراح با باز کردن نقاطی در محل اتصال لت‌ها، دریچه را باز می‌کند.
• والولوپلاستی (Valvuloplasty): این جراحی برای تقویت لت‌ها و همچنین فراهم آوردن امکان بسته شدن کامل آن‌ها انجام می‌پذیرد. این حمایت از طریق یک رینگ که توسط جراح در پیرامون خارجی فضای باز دریچه قرار می‌گیرد، بدست می‌آید.
• باز شکل‌دهی (Reshaping): در این روش جراح در یک لت، برش ایجاد می‌کند. بعد از اینکه لت‌های مذکور مجدداً به یکدیگر دوخته شدند، دریچه به طور صحیح بسته می‌شود.

• دکلسیفیکیشن (Decalcification): در این روش کلسیم رسوب شده در لت‌ها برداشته می‌شود. با برداشتن کلسیم، لت‌ها به درستی بسته خواهندشد.
• ترمیم ساختار‌های حمایت کننده (Repair Of Structural Support): در این جراحی رشته‌هایی که دریچه را حمایت می‌کنند، کوتاه‌تر شده و یا جایگزین می‌شوند (این رشته‌ها به نام کوردِآ تندینیا و ماهیچه‌های پروانه‌ای معروفند). هنگامی‌که این رشته‌ها طول مناسبی دارند، دریچه‌ها به درستی بسته می‌شوند.
• وصله زدن (Patching): در این روش، جراح پارگی و یا سوراخ موجود در دریچه را با وصله‌ای از بافت نرم (پچ) می‌پوشاند.
• تعویض دریچه: آسیب شدید به دریچه به معنای نیاز به جایگزینی دریچه است. جایگزینی دریچه معمولاً در درمان مشکلات دریچه‌های آئورت یا دریچه‌های میترال با آسیب قابل توجه به کار می‌رود. همچنین این جراحی برای درمان هر گونه عارضه‌ای در دریچه‌های قلبی که زندگی فرد را تهدید می‌کند، به کار گرفته می‌شود. در برخی موارد که بیش از یک دریچه‌ آسیب دیده است، بیمار به بیش از یک جراحی ترمیمی و تعویض دریچه نیاز خواهدداشت.

دو نوع دریچه برای تعویض استفاده می‌شود که عبارتند از:

این دریچه‌ها معمولاً از مواد پلاستیکی، آلیاژهای کربن و یا دیگر فلزات تهیه می‌شوند. دریچه‌های مکانیکی بادوام بوده و برای مدت طولانی قابل استفاده هستند. از آنجا که امکان چسبیدن خون به این دریچه‌ها و ایجاد لخته بر روی آن‌ها وجود دارد؛ بیمارانی که از این دریچه‌ها استفاده می‌کنند نیازمند استفاده از داروهای ضد انعقادی برای باقی عمرشان هستند.

این دریچه‌ها از بافت حیوانات یا از دیگر انسان‌ها که قلب خود را اهداء کرده‌اند، بدست می‌آید. در برخی موارد، بافت خود فرد می‌تواند برای تعویض دریچه مورد استفاده قرارگیرد. بیماران با دریچه‌های بیولوژیک نیازی به استفاده از داروهای ضدانعقادی ندارند اما این دریچه‌ها استحکام دریچه‌های مکانیکی را نداشته و معمولاً باید هر دو سال یکبار تعویض شوند. دریچه‌های بیولوژیک در کودکان و جوانان بسیار سریع‌تر از بین می‌روند، بنابراین بکارگیری آن‌ها تنها برای افراد مسن مناسب است.

بیمار می‌تواند برای تعیین دریچه مناسب با پزشک مشورت کند.

در حین جراحی ترمیم یا تعویض دریچه، استخوان قفسه سینه باز شده، جراح قلب را از تپیدن باز می‌دارد و خون از طریق ماشین قلبی-ریوی پمپاژ می‌شود. از آنجا که در این جراحی قلب یا آئورت باید برش داده ‌شود، جراحی قلبِ باز انجام می‌گیرد.

به طور معمول بیمار برای یک هفته در بیمارستان بستری می‌شود که شامل ۳-۱ روز بستری بودن در بخش مراقبت‌های ویژه است. بهبودی بعد از جراحی دریچه، وابسته به شرایط سلامتی بیمار نیازمند یک زمان طولانی است. بیمار باید فعالیت‌های خود را محدودکرده و بیشتر استراحت کند. همچنین جراح می‌تواند برای بهبودی کامل بیمار، یک برنامه‌ی بازتوانی قلبی تجویز کند. اگر بیمار شغل دفتری داشته باشد باید برای بازگشت به کار، ۵-۴ هفته استراحت را درنظرگیرد. همینطور مشاغلی که با فعالیت‌های فیزیکی بیشتری همراه است؛ نیازمند زمان بیشتری برای استراحت هستند.

بیشتر جراحی‌های دریچه قلب موفقیت‌آمیز هستند. این جراحی تنها در مواردی نادر موفقیت‌آمیز نبوده‌ و نیاز به تکرار جراحی وجود خواهد داشت. بیماران با دریچه‌های بیولوژیک باید پس از ۱۰ تا ۱۵ سال، دریچه را تعویض کنند. در دریچه‌های مکانیکی نیز امکان شکست وجود دارد؛ بنابراین بیمار باید پزشک خود را از علایم نارسایی دریچه قلبی مطلع سازد.

همچنین بیماران با دریچه‌های مکانیکی باید از داروهای ضد انعقاد برای باقی عمر خود استفاده کنند. از آنجا که این داروها خطر خونریزی در بدن را افزایش می‌دهند؛ بیمار می‌بایستی یک دستبند هشداردهنده داشته باشد که در شرایط اورژانس، پزشک یا دندانپزشک را از مصرف داروهای ضدانعقادی مطلع سازد.
به علاوه اگر بیمار عمل جراحی و یا عمل دندان در پیش داشته باشد، حتماً باید قبل از عمل از داروهای آنتی‌بیوتیک استفاده کند زیرا حین عمل‌ باکتری‌‌ها می‌توانند وارد جریان خون شده و در صورت انتقال به دریچه‌‌ی تعویض شده، به یک بیماری جدی به نام التهاب باکتریایی اندوکاردیتیس منجر شوند.

این جراحی شامل تکنیک‌هایی است که طی آن از برش‌های کوچکتری برای دسترسی به دریچه‌ها استفاده می‌شود. این امر به معنای ایجاد درد کمتر و همچنین کاهش زمان بستری و دوره‌ی بهبودی بیمار است. جراحی کم تهاجمی دریچه قلب تنها برای برخی بیماران قابل انجام است و اگر بیمار دارای شرایط زیر باشد، این روش جراحی برای وی مناسب نخواهد بود:

1. بیمار با آسیب شدید دریچه
2. بیمار نیازمند به ترمیم یا تعویض بیش از یک دریچه
3. بیمار چاق

تهیه و ارسال مطلب:

حسن وفایی نیا– کارشناس پرستاری

منبع :

• رضوان– نوبهار، پرستاری در قلب، چاپ اول، ۱۳۹۱
• محمدرضا عسگری، محسن سلیمانی، مراقبت های پرستاری ویژه
• محمدرضا عسگری، محسن سلیمانی، پرستاری داخلی و جراحی برونر و سودارث– بیماری های قلب و عروق

آموزش بیمار و مراقبتهای پرستاری بعد از تعویض دریچه قلب را اینجا ببینید.