ترانسفوزیون خون و فرآورده‌های خونی و مراقبت‌های پرستاری آن

ترانسفوزیون خون و مراقبت‌های پرستاری از آن، امروزه بخش بزرگی از مراقبت‌های پزشکی، از مراقبت‌های پیش بیمارستانی و اورژانس گرفته تا مراقبت‌های تخصصی بیمارستانی و حتی پاراکلینیک و سرپائی را شامل می‌شود.

این موضوع اهمیت کسب دانش و مهارت کافی جهت ارائه مراقبت‌های بالینی تخصصی به بیماران را در بین پرستاران و کارکنان مراقبت‌های بالینی اعم از پزشک، و کارشناسان اتاق عمل و فوریت‌های پزشکی را دو چندان می سازد.

اگر خون به طور مناسب به کار رود حیات بخش است اما شواهد نشان می‌دهند که خون و فرآورده‌های آن اغلب به طور نامناسب مورد استفاده قرار می‌گیرند. اندیکاسیون‌های بالینی تجویز فرآورده‌های خونی متفاوت است. شرایط بالینی بیماران تعیین می‌کند که  تجویز کدام عنصر خونی  اندیکاسیون دارد. پرستار باید تشخیص دهد که در شرایط گوناگون، بیمار به کدام فرآورده‌ی خونی نیاز دارد.

 

خون کامل حاوی 450 میلی لیتر خون به اضافه‌ی 63 میلی لیتر ماده‌ی نگهدارنده CPDA-1  می‌باشد. هماتوکریت آن به طور متوسط %40 است و در حرارت 1 تا 6 درجه سانتی گراد نگهداری و تا 35 روز قابل مصرف می‌باشد. تزريق خون كامل همگروه از نظر سيستم Rh , ABO با گيرنده الزاميست .تزریق یک واحد آن به یک فرد متوسط (با وزن حدود 70 کیلوگرم) هموگلوبین را به میزان 1.2-1 g/dl و هماتوکریت را %3 – %4 افزایش می‌دهد.

از خون کامل تنها زمانی استفاده می‌شود که بیش از %25 – %35 حجم خون به صورت حاد در یک فرد بالغ کاهش یافته  باشد . به عبارت دیگر ترانسفوزیون خون کامل تنها در موارد زیر اندیکاسیون دارد:

• Massive transfusion (جایگزینی بیش از یک حجم خون یا بیش از 4-5 لیتر در طی 24 ساعت در یک فرد بالغ)
• Exchange transfusion (تعویض خون)
• عمل بای پس قلبی ریوی

• نارسايي احتقاني قلب
• آنمي مزمن

فرآورده‌ای است که با خارج نمودن حدود %65 – %80 از پلاسمای خون کامل، تهیه می‌شود. حجم آن 250-280 میلی لیتر و هماتوکریت آن %65 – %80 می‌باشد. در درجه حرارت 1-6 درجه سانتی گراد نگهداری و تا 35 روز بعد از فرآوری با ماده نگهدارنده ضد انعقاد (CPDA-1) قابل مصرف است. سرعت تزريق در بالغين ۳۰۰-۱۵۰ ميلي ليتر در ساعت، و در بچه ها ۵-۲ ميلي ليتر به ازاي هر كيلوگرم در ساعت است. تزريق RBC همگروه و يا سازگار از نظر سيستم ABO با پلاسماي گيرنده الزاميست. در فرد بالغ ملزم يك واحد از آن هموگلوبين را 1gr/dl و هماتوكريت را 4-3 درصد افزايش مي دهد.

موارد استفاده از گلبول قرمز متراکم در بیماران با سن کمتر از ۴ ماه

• هموگلوبین کمتر از 13g/dl (یا هماتوکریت کمتر از %40) همراه با بیماری‌های شدید و سیانوتیک قلب و یا نارسایی قلب
• هموگلوبین کمتر از 8g/dl (یا هماتوکریت کمتر از %25) در نوزادان stable و فاقد بیماری‌های زمینه‌ای فوق
• از دست رفتن سریع و حاد بیش از %10 حجم خون

موارد استفاده از گلبول قرمز متراکم در بیماران با سن بیش از ۴ ماه

• هموگلوبین قبل از عمل جراحی کمتر از 8g/dl  (یا هماتوکریت کمتر از %25) یا هموگلوبین کمتر از 8g/dl بعد از عمل جراحی همراه با علائم و نشانه‌های کم خونی.
• کاهش یا از دست رفتن سریع و حاد بیش از %15 حجم خون یا وجود علائم و نشانه‌های هیپوولمی که به تزریق مایعات کریستالوئید یا کلوئیدی پاسخ نداده باشد.
• هموگلوبین کمتر از 13g/dl و بیماری شدید قلبی ریوی (سیانوز-دیسترس تنفسی)
• هموگلوبین کمتر از 8g/dl در بیماران دچار کم خونی مزمن که به درمان طبی پاسخ نداده‌اند یا علائم و نشانه‌های کم خونی دارند.

موارد استفاده از گلبول قرمز متراکم در بالغین

• کاهش سریع و حاد بیش از %20 حجم خون (acute blood loss)
• هموگلوبین معادل 7g/dl یا هماتوکریت کمتر از %21 در بیماران مبتلا به آنمی مزمن که به درمان طبی پاسخ نداده باشند و فاقد بیماری‌های زمینه‌ای باشند.
• در صورتی که هموگلوبین بیمار 9-7 g/dl بوده و بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های عروق کرونر یا عروق مغزی وجود داشته باشد و یا علائم و نشانه‌های مهم آنمی (سرگیجه، تنگی نفس، طپش قلب، ضعف و بی حالی شدید) دیده شود.

• آنمي علامتدار در يك بيمار با حجم خون طبيعي و علائمي مانند نارسايي احتقاني قلب ، آنژين و …
• از دست دادن حاد خون بيشتر از 85 % حجم خون تخمين زده شده Acu te Blood loss >15%
• Hb<9 قبل از عمل جراحي و انتظار از دست دادن بيش از 500cc خون در عمل جراحي
• Hb<7 در يك بيمار بدحال و بحراني
• Hb<8 در بيمار مبتلا به سندرم حاد عروقي كرونر
• Hb<10 همراه با خونريزي ناشي از اورمي يا ترومبوسيستوپني

1. گلبول قرمز شسته شده
2. گلبول قرمز كم لوكوسيت
3. گلبول قرمز اشعه داده شده
4. گلبول قرمز منجمد شده

برای تهیه گلبول قرمز شسته شده، گلبول‌های قرمز متراکم را با استفاده از یک تا دو لیتر نرمال سالین شستشو می‌دهند تا همه عناصر آن به جز گلبول قرمز کاهش یابد (عمدتاً پروتئین‌های پلاسما و سپس گلبول‌های سفید). هدف از انجام این کار کاهش واکنش‌های آلرژیک شدید یا آنافیلاکتیک ناشی از پروتئین‌های پلاسما است؛ از این فرآورده در پورپورای پس از تزریق خون و بيماران تالاسمي نیز استفاده می‌شود. در فرآورده گلبول قرمز شسته شده حدود %20 از گلبول‌های قرمز، %85 از گلبول‌های سفید و نزدیک به %99 از پلاسمای اولیه کاهش می‌یابد. حجم نهایی این فرآورده حدود 300 میلی لیتر است و گلبول‌های قرمز شسته شده به جای پلاسما در محلول سالین شناور هستند. بعد از انجام مراحل شستشو، گلبول قرمز شسته شده باید ظرف 24 ساعت تزریق شود.

هر واحد پلاکت متراکم 45-60 میلی لیتر حجم دارد. ترانسفوزیون پلاکت در موارد زیر اندیکاسیون دارد:

• به عنوان درمان پروفیلاکتیک در صورتی که شمارش پلاکت‌های بیمار کمتر از 10000 در میکرولیتر باشد.
• شمارش پلاکت کمتر از 50000 در میکرولیتر برای جراحی‌های کوچک
• شمارش پلاکت کمتر از 80000 در میکرولیتر برای جراحی‌های بزرگ
• شمارش پلاکت کمتر از 50000 در میکرولیتر در بیمارانی که خونریزی فعال دارند.
• بیمارانی که تحت ترانسفوزیون ماسیو قرار داشته، خونریزی داشته و شمارش پلاکت‌های آن‌ها از 50000 در میکرولیتر کمتر است.
• شمارش پلاکت کمتر از 100000در میکرولیتر در بیمارانی که دچار خونریزی ریوی یا مغزی شده‌اند.
• به عنوان درمان پروفیلاکتیک در نوزادانی که شمارش پلاکت آن‌ها از 40000 کمتر است.
• خونریزی یا اعمال جراحی یا اعمال طبی تهاجمی در نوزادان با شمارش پلاکت کمتر از 100000 در میکرولیتر

هر واحد پلاكت، 45/60cc از پلاسما تهيه مي كنند و 5-3 روز قابل نگهداري است و عمر كوتاهي دارد موارد استفاده در كاهش پلاكت مي باشد.

پلاسماي تازه منجمد (Fresh Frozen Plasma or FFP)

به پلاسمايي ميگويند كه حداكثر طي ۸-۶ ساعت پس از جمع آوري خون كامل از آن جدا و سريعاً منجد شود. در صورت نگهداري در ۱۸- درجه تا يكسال، و در ۶۵- درجه تا ۲ سال قابل استفاده مي باشد.

كاربرد : كمبود فاكتورهاي انعقادي در DIC ، برگشت سريع اثر وارفارين، در درمان ITP

كنترانديكاسيون FFP : به عنوان افزايش دهنده حجم ، به عنوان منبع تغذيه، كمبود يا نقص سيستم ايمني ، التيام زخم.

FFP به پلاسمایی اطلاق می‌شود که حداکثر طی 6-8 ساعت پس از جمع آوری خون کامل، از آن جدا و سریعاً منجمد می‌گردد. در صورت نگهداری در منهای 18 درجه سانتی گراد یا پایین تر، تا یک سال و در صورت نگهداری در حرارت منهای 65 درجه سانتی گراد تا هفت سال قابل استفاده می‌باشد. حجم آن حدود 250 میلی لیتر بوده و حاوی تمامی فاکتور های انعقادی پلاسما می‌باشد.

کاربرد بالینی FFP

تزریق پلاسما در بیمارانی که خونریزی فعال دارند و یا افرادی که به دلیل اختلالات انعقادی در خطر خونریزی هستند، کاربرد دارد. به طور خلاصه کاربرد FFP به شرح زیر است:

الف- کاربرد اصلی

•  PT بیشتر از 16 ثانیه یا PTT بیشتر از 55-60 ثانیه (به جز بیمارانی که هپارین دریافت می‌نمایند)
• کمبود فاکتورهای انعقادی 2, 5, 7, 9, 10
• انتقال خون ماسیو
•  DIC
•  TTP (در درمان TTP یا به عنوان ماده جایگزین در تعویض پلاسمای این بیماران)
• برگشت سریع اثر وارفارین

ب- کنتراندیکاسیون های مطلق

در موارد زیر به هیچ وجه نباید از پلاسما استفاده شود:

• به عنوان افزایش دهنده حجم (Volume Expantion)
• به عنوان منبع تغذیه
• کمبود یا نقص سیستم ایمنی
• التیام زخم

دوز FFP به طور معمول 12-15 ml/kg می‌باشد که سطح فاکتور های انعقادی را %20 – %30 افزایش می‌دهد.

FFP بعد از آب شدن باید هر چه سریع تر مصرف شود. در صورت نگه داشتن در دمای 1-6 درجه سانتی گراد، حداقل تا 24 ساعت پس از ذوب شدن قابل نگهداری است.

حجم اين فرآورده 10-20cc در دماي 18- درجه سانتيگراد تا يكسال، و پس از آب شدن حداكثر تا 6 ساعت بايد مصرف شود؛ تهيه شده از پلاسماي نيمه منجمد.

موارد استفاده از کرایو پرسیپیتیت

• کمبود فیبرینوژن (اکتسابی یا مادرزادی
• بیماری فون ویلبراند
• کمبود فاکتور 8
• هیپرفیبرینوژنولیز (بعد از درمان با استرپتوکیناز)
• خونریزی در بیماران اورمیک
• موارد کاهش شدید فیبرونکتین 

این فرآورده حاوی فاکتور 8، فیبرینوزن، فاکتور فون ویلبراند، فاکتور 11 و مقادیر قابل توجهی فیبرونکتین می‌باشد.

(فیبرونکتین به عنوان اپسونین عمل می‌کند و تصور می‌شود که باکتری‌ها را می‌پوشاند و به این وسیله به راحتی توسط فاگوسیت‌ها از بدن پاکسازی می‌شوند. در بیماران مبتلا به سوختگی و مبتلا به شوک تروماتیک، فیبرونکتین به شدت کاهش می‌یابد؛ در نتیجه درمان جایگزین با استفاده از کرایو در بیمارانی که کمبود شدید فیبرونکتین دارند ممکن است به معکوس شدن روند سپتی سمی در این بیماران کمک کند.)

کرایو معمولا یک واحد (کیسه) به ازاء هر 7-10 کیلوگرم وزن بدن تجویز می‌شود.

مطلع كردن بيمار : به بيمار و خويشاوندان وی، توضيح اهداف درماني تزريق خون گفته شود. براي تعيين هويت هر بيمار شماره پرونده از اهميت ويژه اي برخوردار است. اين شماره بايد بر روي لوله هاي نمونه و فرم درخواست خون و پرونده ثبت شود .

آلبومین انسانی، پروتئینی است با قدرت حلالیت بالا که در کبد سنتز می‌شود. میزان این پروتئین در بدن کم است؛ به طوری که در فردی با وزن 70 کیلوگرم، مقدار آلبومین حدود 300 تا 350 گرم می‌باشد. گرچه %60 – %65 آلبومین بدن در خارج از سیستم عروقی قرار دارد، ولی همین مقدار عامل ایجاد %70 – %80 فشار کلوئیدی پلاسماست. آلبومین در غلظت‌های %5 و %25 وجود دارد. این آلبومین‌ها از طریق پلاسمای تجمعی به دست می‌آیند و از نظر pH معادل pH فیزیولوژیک بدن بوده و میزان سدیم آن‌ها 145mEq/L و میزان پتاسیم آن‌ها کمتر از 2mEq/L می‌باشد. همچنین فاقد هر گونه ماده‌ی نگهدارنده یا فاکتور های انعقادی می‌باشند. آلبومین انسانی %5 و %25، هر کدام به ترتیب دارای 1 و 25 گرم آلبومین در 100 میلی لیتر بافر رقیق کننده می‌باشند.

آلبومین برای جایگزین کردن حجم بعد از از دست رفتن حاد مایع، فلبوتومیِ درمانی  یا تعویض پلاسما به کار می‌رود؛ در سوختگی شدید یا در افرادی که دچار علائم ادم شده‌اند، برای افزایش حجم داخل عروقی و اصلاح هیپوآلبومینمی استفاده می‌شود. تجویز آلبومین همراه با دیورتیک در درمان ادم ریه یا سندروم دیسترس تنفسی بزرگسالان کاربرد دارد. در صورت امکان 24 ساعت قبل از تجویز آلبومین، مهار کننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE inhibitors) hold شوند.

انتخاب خون مناسب برای بیمار نیازمند

زمانی که تصمیم به تزریق گرفته شد، تمامی پرسنل درمانیِ دخیل در امر انتقال خون، برای حصول اطمینان از انتخاب خون مناسب برای بیمار نیازمند و تزریق آن در زمان مناسب، مسئولند.

هنگامی که ضرورت تزریق خون تشخیص داده شد، توضیح اهداف درمانی تزریق خون به بیمار یا خویشاوندان وی دارای اهمیت ویژه‌ای می‌باشد. همچنین انجام این مهم نیز باید در پرونده‌ی بیمار ثبت گردد. احتمالاً بیماران یا خویشاوندان وی علاقمند باشند تا در مورد خطرات انتقال خون، ضرورت آن و جایگزین‌های احتمالی از جمله ترانسفوزیون اتولوگ یا درمان با داروها از جمله اریتروپویتین، آگاهی‌های بیشتری کسب کنند. ممکن است بیماران با توجه به عقاید مذهبی یا فرهنگی‌شان ذهنیت خاصی در ارتباط با دادن و گرفتن خون داشته باشند که این گونه موارد با در نظر گرفتن مصالح بیمار باید با حساسیت خاصی مورد بررسی قرار گیرد.

برای تعیین هویت هر بیمار، شماره پرونده بسیار مهم است. این شماره باید همیشه بر روی لوله‌های نمونه خون، فرم درخواست خون و تمامی مدارک مربوط به هویت بیمار درج گردد.  زمانی که هویت بیمار نامشخص باشد، بانک خون، شماره پرونده بیمار را  به عنوان مرجع تعیین هویت او مورد استفاده قرار می‌دهد.

در نمونه گیری برای آزمایش کراس مچ، رعایت موارد زیر ضروری است:

1. اگر بیمار در زمان گرفتن نمونه هوشیار می‌باشد، در مورد نام و نام خانوادگی و تمامی اطلاعات مورد نیاز از وی سؤال کنید.
2. نام بیمار را با شماره پرونده و فرم درخواست خون مقایسه و کنترل کنید.
3. در صورتی که بیمار هوشیار نباشد، از خویشاوندان یا یکی از پرستاران بخش، برای تعیین هویت بیمار کمک بگیرید.
4. نمونه خون در لوله آزمایشی که فاقد ماده ضد انعقاد می‌باشد، ریخته می‌شود.
5. لوله آزمایش را به طور واضح در کنار تخت بیمار در همان زمان نمونه گیری برچسب گذاری نمایید.
6. بر روی لوله آزمایش اطلاعات زیر باید قید گردد:

• نام و نام خانوادگی بیمار
• شماره پرونده
• نام بخش
• تاریخ نمونه گیری
• نام گیرنده نمونه خون

اگر بیمار به تزریق مجدد گلبول قرمز نیاز دارد، باید نمونه خون جدیدِ وی برای آزمایش کراس مچ به بانک خون ارسال گردد. این امر به ویژه زمانی که بیمار در 24 ساعت اخیر گلبول قرمز دریافت نموده باشد، اهمیت بیشتری دارد. مدت کوتاهی پس از تزریق گلبول قرمز در اثر تحریک سیستم ایمنی، آنتی بادی‌های گلبول قرمز ظاهر می‌شوند. به همین دلیل نمونه خون جدیدِ بیمار، برای اطمینان از سازگاری خونِ در نظر گرفته شده برای تزریق، ضروری است.

آنتی ژن‌ها و آنتی بادی‌های گروه خونی ABO

در طب بالینی انتقال خون، گروه‌های خونی ABO در حال حاضر مهم ترینِ گروه‌ها بوده و نمی‌توان نقش آن را در تزریق گلبول قرمز انکار کرد.

سلول‌های قرمز از چهار گروه اصلی تشکیل یافته‌اند: O ,A ,B ,AB.

• فردی با گروه خونی A دارای آنتی بادی علیه گروه B می‌باشد.
• فردی با گروه خونی B دارای آنتی بادی علیه گروه A می‌باشد.
• فردی با گروه خونی O دارای آنتی بادی علیه گروه B و A  می‌باشد.
• فردی با گروه خونی AB فاقد آنتی بادی علیه گروه B و A  می‌باشد.

مقررات تزریق گلبول‌های قرمز در سیستم ABO

در ترانسفوزیون گلبول قرمز، باید بین گلبول‌های قرمزِ اهداکننده و پلاسمای گیرنده، از نظر ABO و Rh سازگاری وجود داشته باشد.

• افرادی که گروه خونی O دارند فقط می‌توانند از دارندگان گروه O خون دریافت کنند.
• افرادی که گروه خونی A دارند می‌توانند از دارندگان گروه A و O خون دریافت کنند.
• افرادی که گروه خونی B دارند می‌توانند از دارندگان گروه B و O خون دریافت کنند.
• افرادی که گروه خونی AB دارند می‌توانند از دارندگان گروه AB و همچنین از دارندگان گروه‌های O ,A ,B خون دریافت کنند.

مقررات مربوط به تزریق پلاسما و فرآورده‌های حاویِ پلاسما در سیستم ABO

در تزریق پلاسما، پلاسمای دارای گروه AB را می‌توان به هر بیمار با هر نوع گروه خونی ABO تزریق کرد؛ زیرا این نوع پلاسما فاقد آنتی بادی‌های آنتی A و آنتی B می‌باشد.

• پلاسمای دارای گروه AB به همه بیماران با هر نوع گروه خونی ABO قابل تزریق است.
• پلاسمای گروه A به بیمارانِ دارای گروه O و A قابل تزریق است.
• پلاسمای گروه B به بیمارانِ دارای گروه O و B قابل تزریق است.
• پلاسمای گروه O فقط به بیمارانِ دارای گروه O قابل تزریق است.

آنتی ژن‌ها و آنتی بادی‌های RhD

بر سطح گلبول‌های قرمز، آنتی ژن‌های فراوانی وجود دارند. بر خلاف آنچه در سیستم ABO دیده می‌شود، افراد به ندرت علیه این آنتی ژن‌ها، آنتی بادی می‌سازند؛ مگر اینکه قبلاً از طریق انتقال خون یا در طی بارداری و زایمان در معرض آن‌ها قرار گرفته باشند. مهم ترین ِ این آنتی ژن‌ها، آنتی ژن RhD می‌باشد. معمولا ً حتی با یک بار تزریق گلبول‌های قرمز RhD مثبت به فرد RhD منفی، تولید آنتی بادی D دیده می‌شود. این آنتی بادی باعث واکنش‌های زیر می‌گردد:

• بیماری همولیتیک در نوزاد بعدی
• همولیز، در صورت دریافت مجدد گلبول‌های قرمز RhD مثبت

در تزریق پلاکت، حتی المقدور باید پلاکت‌های سازگار از نظر ABO به بیمار داده شود؛ اما ضرورتی ندارد که در شرایط اورژانسی، ترانسفوزیون پلاکت به علت غیر سازگار بودن ABO به تأخیر بیفتد. توجه داشته باشید به هیچ وجه نباید برای کودکان از پلاسمای غیرسازگار با گلبول‌های قرمز او تزریق شود. اگر کنستانتره پلاکتی هم گروه بیمار وجود نداشت، در موارد حاد باید پلاسمایی که حاوی آنتی بادی‌های ABO است و با گلبول‌های قرمز بیمار ناسازگاری ایجاد می‌کند، جدا شود. تزریق پلاسمای غیرسازگار از نظر ABO که در فرآورده‌ی پلاکت وجود دارد، باعث کند شدن افزایش شمارش پلاکت بعد از ترانسفوزیون می شود. آنتی ژن‌های گروه Rh روی پلاکت‌ها وجود ندارند.

دریافت فرآورده‌های خونی

عامل شایع واکنش‌های همولیتیک ِ انتقال خون، تزریق اشتباهِ خون به بیمار است که اغلب به سبب دریافتِ اشتباه خون از بانک خون اتفاق می‌افتد. بدین ترتیب، داشتن روش عملیاتی استاندارد جهت دریافت خون از بانک خون و ذخیره سازیِ آن در بخش بالینی در هر بیمارستان، از اهمیت زیادی برخوردار است. نمونه‌ای از این روش در جدول زیر آمده است:

نمونه ای از روش دریافت خون از بانک خون
دریافت فرآورده های خونی
1. جهت شناسایی بیمار ، به پروندۀ بیمار مراجعه کنید . 2. موارد ذیل را که روی برچسب سازگاری بر روی کیسۀ خون درج شده با مشخصات بیمار مطابقت دهید :
نام و نام خانوادگی بیمار شمارۀ پروندۀ بیمار نام بخش گروه ABO و RhD بیمار
۳. دریافت خون را در دفتر مربوطه ثبت نمایید .

بیشتر بخوانید: نحوه تزریق فرآورده های خونی

تضمین ایمنی و سلامت بیمار مهم ترین بخش مراقبت از بیمار در حین تزریق خون می باشد . از آنجا که واکنش های مخرب در تزریق انواع فرآورده های خونی ممکن است دیده شود ، بنابراین در تمام بیمارانی که FFP ، کرایوپرسیپیتات ، پلاکت کنستانتره ، خون کامل یا گلبول قرمز دریافت می کنند ، نظارت و مراقبت از جایگاه ویژه ای برخوردار است . واکنشهای شدید اغلب در ۱۵ دقیقۀ اول تزریق پدید می آید بنابراین در ۱۵ دقیقۀ ابتدای هر تزریق بیماران به ویژه بیماران بیهوش باید به دقت تحت مراقبت قرار گیرند .

رعایت گام‌های زیر در ترانسفوزیون خون و فرآورده های آن ، به حفظ ایمنی و سلامت بیمار کمک خواهد کرد :

• دستور پزشک را به دقت کنترل کنید .
• با بیمار ارتباط برقرار کنید و دلایل انجام کار و مراحل آن را برای وی توضیح دهید .
• هر گونه واکنش های قبلی به تزریق خون را از بیمار بپرسید .
• فرم رضایت نامۀ تزریق خون را توسط بیمار و یا همراه وی به امضاء برسانید .
• به بیمار توصیه کنید که لرز ، سرگیجه ، راش یا هر گونه علائم غیر طبیعی را گزارش دهد .
• برگ درخواست خون را با بر چسب کیسۀ خون از نظر نوع گروه خونی ، Rh ، تاریخ انقضاء ، شمارۀ سریال کیسه و نام بیمار کننترل کنید .
• کیسۀ خون ار از نظر وجود لخته یا حباب و رنگ غیر طبیعی فرآورده ، نشت از کیسه و … بررسی کرده و در صورت وجود اشکال به بانک خون برگردانید .
• در صورت نیاز به گرم کردن خون از گرم کننده های مخصوص استفاده کنید .
• دست های خود را بشویید ، دستکش بپوشید و تمامی وسایل لازم را بر بالین بیمار ببرید .
• یک خط وریدی مناسب از بیمار بگیرید .
• قبل از شروع ترانسفوزیون ، علائم حیاتی بیمار را کنترل و در فرم مربوطه ثبت کنید .
• جریان خون را به آرامی شروع کنید ( برای ۱۵ دقیقۀ اول بیشتر از ۵۰ – ۲۵ میلی لیتر نباشد یعنی حدود ۱۵ – ۱۰ قطره در دقیقه)
• پانزده دقیقۀ اول ترانسفوزیون ، کنار بیمار بمانید و به دقت وی را از نظر علائم حیاتی کنترل کنید .
• در صورت تب ، برافروختگی ، تنگی نفس ، خارش ، سرگیجه و راش جریان خون را قطع کرده ، رگ بیمار را با نرمال سالین باز نگهداشته و به پزشک اطلاع دهید .
• برای نیم ساعت اول هر ۱۵ دقیقه و بعد از آن هر نیم ساعت تا یک ساعت و سپس هر یک ساعت ، علائم حیاتی را کنترل و ثبت کنید .
• در صورت عدم واکنش نسبت به خون ، سرعت ترانسفوزیون را به تدریج افزایش دهید .
• بعد از اتمام ترانسفوزیون ، علائم حیاتی بیمار را مجدداً کنترل و ثبت کنید .
• نحوۀ اجرای ترانسفوزیون ، شمارۀ کیسه ، زمان شروع و اتمام ، مقدارو نوع فرآورده ، واکنش های بیمار ، میزان سرم تزریقی و مداخلات پرستاری را ثبت  کنید .

• به بیمار در مورد علت ترانسفوزیون و مدت زمان پیش بینی شده برای تکمیل ترانسفوزیون توضیح دهید .
• به بیمار و خانواده در مورد علت کنترل مکرر علائم حیاتی در حین ترانسفوزیون توضیح دهید .
• بیمار و خانواده را آگاه کنید تا در صورت بروز خارش ، تورم ، گیجی ، دیس پنه ، درد در قسمت پایین پشت یا درد قفسۀ سینه به پرستار خبر بدهد چون اینها می توانند نشان دهندۀ واکنش به ترانسفوزیون باشند .
• به بیمار آموزش دهید در صورت بروز تورم یا قرمزی در محل IV به پرستار اطلاع دهد . چون این علائم نشان دهندۀ نشت خون می باشد .

REFERENCES

Blood Therapy Initiation ; http://www.elsevier.com ; Mosby^,S Nursing Skills ; 5 june 2010

 Blood Products: Administering ; http://www.elsevier.com ; Mosby^,S Nursing Skills ; 5 june 2010

 Transfusion Reaction ; http://www.elsevier.com ; Mosby^,S Nursing Skills ; 5 june 2010

  Blood and Fluid Warmers ; http://www.elsevier.com ; Mosby^,S Nursing Skills ; 5 june 2010

  Blood Filters ; http://www.elsevier.com ; Mosby^,S Nursing Skills ; 5 june 2010

• همتی  تورج، ۱۳۸۵، فیلترها و نقش آن‌ها در انتقال خون و فرآورده‌های خونی (جزوه آموزشی تخصصی شماره ۶۸)، مرکز تحقیقات سازمان انتقال خون ایران
• توصیه های سازمان جهانی بهداشت در کاربرد بالینی خون و فرآورده های خونی ، ۱۳۸۲ ، ترجمۀ قره باغیان احمد و همکاران ، نشر و تبلیغ بشری ، تهران
• ابوالقاسمی حسن و دیگران ، ۱۳۸۶ ، عوارض انتقال خون ، انجمن قلم ایران ، تهران
• طب انتقال خون ، ۱۳۸۷ ، ترجمۀ جوادزاده شهشهانی هایده و همکاران ، نشر زهد ، تهران
• احمدی جهانگیر ، ۱۳۸۱ ، کاربرد صحیح فرآورده های خونی ( جزوه آموزشی تخصصی شماره ۳ ) ، حوزه معاونت آموزشی و پژوهشی سازمان انتقال خون ایران ،
• گروه مؤلفین ،  ۱۳۸۵  ،  استانداردهای خدمات پرستاری ، سازمان نظام پرستاری ایران ، تهران 

شما می توانید فایل کامل «ترانسفوزیون خون و مراقبتهای پرستاری آن» را از فروشگاه سایت دریافت کنید.