بیماری هپاتیت؛ علل و درمان

هپاتيت هاي ويروسي يكي از پنج عامل عفوني مرگ زودرس انسان در سطح جهان بوده و همه ساله حداقل يك ميليون نفر از جمعيت جهان در اثر ابتلاء به اين بيماری ها تلف مي شوند.

کلمه هپاتیت Hepatitis به معنای التهاب کبد است. کبد عضوی حیاتی در بدن ب.ده و عملکرد نامطلوب آن میتواند منجر به بیماری شدید و حتی مرگ شود. هپاتیت یک بیماری عفونی شایع است که میلیونها نفر در سراسر جهان به آن آلوده شده اند. بسیاری از عوامل از جمله داروها می توانند این التهاب را ایجاد کنند اما به طور کلی، شایعترین علت ایجاد هپاتیت در سراسر دنیا، ویروسها هستند . هپاتیت ویروسی بدنبال ویروسها E, D, C, B, A ایجاد می شود. طبق تعریف، اگر هپاتیت کمتر از 6 ماه طول بکشد آن را هپاتیت حاد و اگر بیشتر از آن به طول بیانجامد آن را هپاتیت مزمن میگویند.

• احساس ناراحتی
• خستگی
• بی اشتهایی
• تهوع و استفراغ
• درد عضلانی
• سردرد و یک تب خفیف

حتی گاهی این بیماری در ابتدا خود را با علایم سرماخوردگی نشان میدهد. افراد سیگاری مبتلا به هپاتیت حاد غالباً نسبت به سیگار تنفر پیدا میکنند. بعد از این دورۀ چند روزه یرقان یا زردی ایجاد میشود. معمولًا همزمان با ایجاد زردی، حال عمومی بیمار بهبود یافته و حتی تب او قطع میشود. اما در واقع بیماری بهبود نیافته، بلکه عوارض آن آشکار میشود.

• سستی خفیف تا شدید
• کاهش اشتها
• تهوع و استفراغ
• دردناک بودن قسمت فوقانی و راست شکم
• تب
• درد در ناحیه مفاصل

از روشهای تشخیصی خاصی جهت تعیین شدت آسیب کبدی استفاده میشود که شامل آزمایش نمونه خون و سونوگرافی است. نمونه برداری کبدی بیوپسی کبد، دقیقترین روش تشخیصی است و یا از طریق علائمی نظیر: خستگی، دردشکم، بی اشتهایی، تهوع و استفراغ متناوب و زردی نیز تا حدودی امکان تشخیص وجود دارد.

انواع هپاتیت چه فرقی با هم دارند؟ در بسیاری از مواد، ممکن است ابتلا به هپاتیت با ایجاد زردی همراه نباشد. به این ترتیب شخص ممکن است هیچگاه متوجه بیماری خود نشود. در واقع، آنچه هپاتیت را به یک بیماری خطرناک تبدیل میکند، دو عارضه ای است که ممکن است برای هر بیماری پیش بیاید:

یک درصد از بیماران مبتلا به هپاتیت حاد ویروسی به طور ناگهانی و در عرض چند روز، در واقع کبد خود را از دست میدهند. این آسیب، غیرقابل برگشت است و در این حالت، بیمار نیاز به پیوند کبد خواهد داشت.

غیر از هپاتیت A که تقریباً در هیچ موردی به صورت مزمن درنمی آید، سایر انواع هپاتیتها میتوانند مزمن شوند. سرانجام هپاتیت مزمن، نارسایی کبد است و مثل هپاتیت حاد، تقریباً هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد. گذشته از این، بعضی مبتالیان به هپاتیت، اگر چه ظاهراً بهبود مییابند اما به صورت ناقل مزمن درمی آیند. این افراد، خود مشکلی ندارند اما آلوده کننده جامعه و اطرافیان به حساب میآیند. هپاتیت مزمن تقریباً در پنج درصد از مبتلایان به هپاتیت B ایجاد میشود. اما این عارضه بیش از 04% مبتلایان به هپاتیت C مشاهده میشود. ضمن این که آلودگی به ویروس هپاتیت C ،احتمال مبتلا شدن به سرطان کبد را هم افزایش میدهد. به این ترتیب باید گفت هپاتیت C خطرناکترین نوع هپاتیت است.

از بین انوع هپاتیتهای ویروسی شناخته شده هپاتیت نوع A و E از طریق آب و غذای آلوده منتقل میشوند. راههای عمده سرایت سایر انواع هپاتیت عبارتنداز: خون و فرآورده های خون آلوده. ویروس هپاتیت در ادرار، مدفوع، صفرا، عرق، بزاق، مایع منی، خون، شیر، ترشحات دستگاه تناسلی و .. وجود دارد. اما تنها از طریق خون و سرم، بزاق، ترشحات دستگاه تناسلی انتقال صورت میگیرد.

سوزن و سوراخ شدن پوست: استفاده از سرنگ و سوزن مشترک به خصوص در معتادین تزریقی مواد مخدر، ابزار آلوده در دندانپزشکی، جراحی دیالیز، آندوسکوپی … و هم- چنین خالکوبی، طب سوزنی، سوراخ کردن گوش، ختنه، تاتو و … با وسایل مشترک و آلوده میتواند باعث انتقال گردد

تماس جنسی با فرد آلوده: ویروس در ترشحات زنانه و مردانه وجود دارد و میتواند از طریق تماس جنسی محافظت نشده (بدون کاندوم) بطرف مقابل انتقال یابد

 سایر راههای انتقال هپاتیت: ویروس هپاتیت می- تواند به مدت 4 تا 7 روز روی سطوح باقی بماند لذا وسایل مشترک مانند: مسواک، ظروف غذاخوری و … میتواند تا حدودی در انتقال عفونت نقش داشته باشد ولی نقش آن زیاد نخواهد بود و عفونت از سه راه اصلی که قبلا ذکر شد، انتقال مییابد

شایعترین راه انتقال هپاتیت C, B سرنگ آلوده میباشد. شایعترین راه انتقال هپاتیت C ، تزریق خون آلوده است و تا قبل از این که خونهای اهدایی از نظر آلودگی به هپاتیت C غربالگری شوند، افراد بسیاری از این طریق به هپاتیت C مبتلا می شدند. اگرچه امروزه در همه جای دنیا، خونها را از نظر آلودگی به ویروسهای هپاتیت نوع C, B و همین طور HIV (ویروس ایدز) آزمایش میکنند، اما نباید فراموش کرد که هپاتیت فقط از طریق تزریق خون یا فرآورده های خونی منتقل نمیشود. بلکه تمام مایعات بدن یک فرد مبتلا به هپاتیت آلوده است و تماس با این مایعات و ترشحات میتواند به راحتی هر فردی را مبتلا کند.

آیا میدانید در سطح جهان هپاتیتهای ویروسی یکی از 5 عامل عفونی مرگ زودرس انسان میباشد و هر سال حداقل یک میلیون نفر در اثر ابتال به آن میمیرند

آسانترین راه پیشگیری از بیماری هپاتیت رعایت نکات بهداشتی و در مورد هپاتیت B علاوه بر آن واکسیناسیون به موقع کودکان بر علیه بیماری است. فراموش نکنیم که فعلاً تنها راه پیشگیری از هپاتیت نوع C ،مراقبتهای رفتاری است.

بیشتر بخوانید: فرایند پرستاری تشخیص بیماران مبتلا به سیروز کبدی